Czy władcy zła i ciemności powinni się lękać słowa poety? Podstawą rozważań uczyń dwa wiersze: „Który skrzywdziłeś” Czesława Miłosza i „Ten który” Ernesta Brylla. Odwołaj się także do posiadanej wiedzy o literaturze i historii.

Od niepamiętnych czasów Polska znajdowała się w trudnej sytuacji politycznej i społecznej. Nasz kraj przetrwał między innymi najazdy Krzyżaków, potop szwedzki, trzy rozbiory, następnie zabory, dwie wojny światowe i komunizm. Sytuacja Polski zatem wielokrotnie zmuszała pisarzy do poruszania aktualnych problemów politycznych kraju. Za każdym razem stawali oni na wysokości zadania i wskazywali rodakom sposoby walki mające na celu wyzwolenie ojczyzny z rąk nieprzyjaciele, ale także ich twórczość miała charakter terapeutyczny, prowadziła naród przez czas niedoli, pocieszała. Należy zatem zadać sobie pytanie jak wielką rolę odgrywają twórcy i ich dzieła dla narodu?; oraz czy władcy zła i ciemności powinni lękać się słowa poety? Swoje rozważania chciałabym oprzeć na dwóch wierszach, poruszających ten sam problem: „Który skrzywdziłeś” Czesława Miłosza oraz „Ten który” Ernesta Brylla.

W wierszach tych poeci wyrażają sprzeczne poglądy na temat poety i siły, z jaką może oddziaływać na świat.
Czesław Miłosz jednoznacznie neguje Stalina i jego system, uważa, iż godzi on w prostego człowieka, krzywdzi go i zniewala:

„Który skrzywdziłeś człowieka prostego
Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając”

Wg Miłosza tyrani nigdy nie będą bezpieczni, powinni obawiać się słów poety, gdyż mają one ogromną siłę, siłę, która potrafi zmienić świat:

„Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta
Możesz go zabić – narodzi się nowy.
Spisane będą czyny i rozmowy”.

Inaczej na problem ten spogląda Bryll. Dochodzi do wniosku, iż nawet najgorszy władca może spać spokojnie, gdyż zawsze znajdzie się ktoś, kto wymaże całe zło, jakie uczynił:

„Ten, który skrzywdził człowieka prostego
Wynajdzie rymopisów, co wszystko wymażą
I historyjka w dowodach zręcznego
Który wyrzeźbi dzieje z tak dostojną twarzą
Jak nigdy w dziejach jeszcze nie bywało”.

Zdaniem Miłosza zadaniem poety i poezji jest ochrona prostego człowieka przed złem i absurdem świata, ma moralny obowiązek pisania prawdy, nawet, jeżeli nie podoba się ona systemowi. Dlatego dochodzi do wniosku, iż w obliczu prawdziwego poety i poezji najlepszym rozwiązaniem dla władcy – tyrana byłaby samobójcza śmierć:

„Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy
I sznur, i gałąź pod ciężarem zgięta.”

Jednakże Bryll definitywnie nie zaprzecza temu, iż zadaniem poety jest pisanie prawdy, nie wierzy jednak w to, że poezja ma tak wielką siłę, iż potrafi zniszczyć władcę i zmusić do zapłacenia za wyrządzone krzywdy:

„Ten, który zbrodnię czynił – byle wyszedł cało
Znajdzie w ciemności wieków swoją sprawiedliwość
Chociaż siał burze, słodkie zbierze żniwo.”

Bryll uważa, iż nie istnieją realne szanse, aby poeta i poezja mogły bronić zwykłego, prostego człowieka przed tyranią, według niego są to tylko życzenia:

„Takie jest doświadczenie. A my byśmy chcieli
Aby się słowa poety lękano
By imperatorowie w pomiętej pościeli
Pocili się, myśleli – co o nich pisano.”

Niestety w rzeczywistości jest tak, iż poeci często łudzą się sądząc, iż ich poezja może zmienić świat:

„Takie jest doświadczenie, które zawsze znano
I zawsze przeciw głupi poeci lecieli”.

Idee przedstawione w wierszu Miłosza są z całą pewnością bardzo wzniosłe. Wszyscy chcielibyśmy, aby tylko za pomocą poezji można zmieniać świat. Jednak moim zdaniem rację ma Ernest Bryll, władcy zła i ciemności nie muszą specjalnie lękać się poezji, gdyż nie ma ona aż tak wielkiej siły oddziaływania na świat.