Omówienie powyższego tematu wymaga kilku słów wprowadzających. Tak więc renesans to nazwa epoki oznaczająca odrodzenie. Wynika ona z panującego w kulturze przeświadczenia o niskiej wartości średniowiecza - tzw. wieków ciemnych - oddzielających antyk i renesans. Dziś oczywiście nikt poważny nie uważa średniowiecza za czasy upadku kultury, jednak nasycona oceniająco nazwa „odrodzenie” pozostała w terminologii literackiej.
Epoka renesansu składa się z kilku gatunków literackich, mianowicie: z tragedii, dialogu, pieśni, trenu, fraszki, sielanki oraz psalmu. Pragnę przybliżyć renesansowy obraz pieśni, jako jednego z najważniejszych gatunków o charakterze renesansowym.
Pieśń to bardzo stary gatunek, silnie związany z muzyką i początkowo wykonywany wraz z nią. W antyku mistrzem tego gatunku był rzymski poeta Horacy. Jego naśladowcą w renesansie był Jan Kochanowski. Niektóre pieśni Kochanowskiego są swobodnymi tłumaczeniami pieśni Horacego (np.Pieśń XXIV Niezwykłym i nie lada piórem opatrzony, w której Kochanowski poruszył problem nieśmiertelności poezji). Jego pieśni były o przeróżnej tematyce: pieśni towarzyskie (biesiadne), np. Miło szaleć, kiedy czas po temu, pieśni miłosne, refleksyjne, np. Serce rośnie, patrząc na te czasu, patriotyczne- np. Pieśń o spustoszeniu Podola. Kochanowski był pierwszym polskim poetą, który zastosował wiersz sylabowy.
Jan Kochanowski posiadał humanistyczny światopogląd. W pieśniach poruszał problematykę filozoficzną, w której zawarte są refleksje nad sensem ludzkich działań, myśli, losów. W Pieśni IX poeta przedstawił wizję życia człowieka świadomego, że los ludzkości jest niepewny. Świadczy o tym cytat wyżej wymówionego utworu:
"Kto tak mądry, że zgadnie,
Co nam jutro przypadnie?”
Autor przekazuje, że w życiu trzeba kierować się umiarkowaniem i sumieniem. Kochanowski wnika również w tajemnicę Boskich Opatrzności:
"Chwalę szczęście stateczne".
Tak samo Pieśń XX zaleca umiar i przedstawia renesansowe hasło równości ludzi wobec losu i przeznaczenia. Kochanowski przedstawia postawę skromności, którą wyraża w kolejnej Pieśni V. "To pan zdaniem moim,
kto przestał na swoim".
Adnotując do światopoglądu Kochanowskiego zobowiązana jestem wspomnieć, iż problematyka światopoglądowa pieśni łączy się z refleksją religijną, która najbardziej wyrażona jest w Pieśni XXV. Jest ona swoistą formą manifestu artysty renesansowego, jak również pochwałą dla Boga za piękny świat. Z kolei swoje zdanie o artyście i sztuce Kochanowski przedstawił w Pieśni XXIV, mówiąc, że artysta żyje wiecznie w swoich dziełach.
"Sztuka jest wieczna, życie krótkie".
Jest to pochwała twórczości.
Poeta nie pominął także kwestii patriotycznych i obywatelskich.
Świadczy o tym Pieśń V – o spustoszeniu Podola, nawiązująca do obecnej sytuacji kraju. Następna jest Pieśń XIV, rodząca odpowiedzialność panujących za zbiorowość.
Nawiązując do utworu Horacego Kochanowski podjął problematykę miłosną. W oczach autora miłość to wiezienie, piękno kobiety to rzecz najwyższa, a rozstanie jest smutkiem i tęsknotą.
Podsumowując stwierdzam, że Jan Kochanowski w swoich pieśniach oddał wszystkie najważniejsze tematy literackie renesansu. Przedstawił trzy rodzaje problematyki; filozoficzna, religijna i patriotyczna. Pokazał obraz miłości, człowieka, życia i śmierci. I ten fakt nadaje jego utworom renesansowy charakter. Osobiście uważam, że Kochanowski ukształtował język renesansowy w polskiej literaturze. Ten nadzwyczaj wybitny autor nadał blask twórczości polskiej. Kochanowski marzył, by jego dzieła pozostały w pamięci potomnych. Marzenie to się spełniło- jego dzieła żyją. I niech tak pozostanie.