Nie pamiętasz hasła?Hasło? Kliknij tutaj
Przykładem ojca zbyt pobłażliwego jest z kolei bohater Powracającej fali Bolesława Prusa – Gotlieb Adler. Toleruje on lekki styl życia jedynego syna Ferdynanda, utracjusza. Ma do niego słabość i by sprostać jego zachciankom, przeznacza dla niego wszystkie swe fundusze, zaniedbując np. bezpieczeństwo robotników w fabryce, redukując wydatki na bezpieczeństwo i higienę pracy i nie zatrudniając lekarza. Lekkomyślnie rozpieszcza swe córki tytułowy bohater powieści Honoriusza Balzaka Ojciec...
Czemu, Cieniu, odjeżdżasz, ręce złamawszy na pancerz, Przy pochodniach, co skrami grają około twych kolan? – Miecz wawrzynem zielony i gromnic płakaniem dziś polan, Rwie się sokół i koń twój podrywa stopę jak tancerz. – Wieją, wieją proporce i zawiewają na siebie, Jak namioty ruchome wojsk koczujących po niebie. Trąby długie we łkaniu aż się zanoszą, i znaki Pokłaniają się z góry opuszczonymi skrzydłami, Jak włóczniami przebite smoki, jaszczury i ptaki... Jako wiele pomysłów, któreś...
Pogrzeby, często obecne w dekadenckiej poezji końca XIX wieku, pełnią funkcję swoistego, jakkolwiek niewłaściwie to zabrzmi, ornamentu, niezbędnego elementu opisywanej rzeczywistości, obok grobów, wiatru, deszczu, szatana czy zbłąkanej duszy. Nie chodzi o konkretny pogrzeb, lecz o samą obecność motywu wywołującego smutek, żal, nostalgię, niepokój. „A w duszy mej pogrzeby bez orkiestr się wloką” – pisze Charles Baudelaire ( Spleen II ). W jednym z najbardziej znanych wierszy młodo polskich –...
Pochówek bywa często pretekstem do rozważań o grozie i naturalizmie śmierci. Trupy wyglądają okropnie, a przez woń kwiatów przebija się trupi zapach, do którego garną się muchy. Na ten naturalistyczny aspekt śmierci zwraca uwagę zarówno Tomasz Mann w swej wybitnej powieści Buddenbrookowie , jak i np. Maria Dąbrowska w swojej sadze Noce i dnie . Barbara Niechcicowa zwraca uwagę Bogumiłowi, że jest pozbawiony wrażliwości, gdyż pozwolił asystować dzieciom przy ubieraniu babci do trumny....
Sam Słowacki wielokrotnie pisał o lęku przed własnym pochówkiem na obcej ziemi: Ty będziesz widział moje białe kości W straż nie oddane kolumnowym czołom; Alem jest jako człowiek, co zazdrości Mogił popiołom... Więc że mieć będę niespokojne łoże Smutno mi, Boże! (Juliusz Słowacki, Hymn ) Autor Kordiana marzył o dobrej sławie i pochowaniu w ziemi ojczystej, stylizował własną śmierć na śmierć patrioty i wieszcza, a własny pochówek na pogrzeb bohatera: Lecz wy, coście mnie znali, w...
Niestety, nie wszystkim takie marzenia się spełniły. Już Antygona Sofoklesa opisuje nieludzką decyzję władcy – tyrana Kreona,o zakazie grzebania krewnego, Polinika, zabitego w bratobójczej walce, uznanego za zdrajcę. W I liadzie mowa o okrutnej decyzji Achillesa, który nie zgodził się na pogrzeb księcia trojańskiego Hektora, na szczęście zmienił swą decyzję przebłagany przez starego króla Priama. W naturalistycznym opowiadaniu Stefana Żeromskiego Rozdzióbią nas kruki, wrony mowa o...
W Tangu Mrożka babcia leży na katafalku i nikt się nią nie interesuje – śmierć nie jest w stanie zburzyć groteski ani zmienić atmosfery szalonego domu Stomila i jego żony. Groteska nie jest jednak ulubioną konwencją Polaków, jeśli chodzi o mówienie o śmierci. Groteskowe obrazy z pogrzebów odnajdujemy np. w mistrzowskim czeskim filmie Kola . Polacy specjalizują się w nastrojowych, parabolicznych filmach o pogrzebach i śmierci, takich jak Requiem Witolda Leszczyńskiego czy Grający z...
Niekiedy pogrzeb jest symbolem ludzkiej nędzy i biedy – pozytywistyczne utwory, takie jak nowela Adolfa Dygasińskiego Na trumienkę , mówią nie tylko o marności ludzkiej egzystencji, ale i nędzy, ubóstwie w dosłownym tego słowa znaczeniu – są tacy chłopi,których nie stać nawet na godny pochówek. Smutne i ciche są pogrzeby samobójców, taki pogrzeb ma Franka – samobójczyni z Dziewcząt z Nowolipek Poli Gojawiczyńskiej. Skromne są także wojenne pogrzeby– jeden z nich, pogrzeb Anusi z Bożej...
Niekiedy samobójstwo ma stać się odkupieniem poprzednich win. Tak dzieje się w Grażynie Adama Mickiewicza. Litawor, książę nowogrodzki, który nie sprostał obowiązkom władcy i wiernego sługi ojczyzny i został w walce z Krzyżakami zastąpiony przez kobietę – żonę przebraną w mężowską zbroję, rzuca się na stos, na którym płoną zwłoki bohaterskiej Grażyny. Jego samobójstwo nabiera charakteru symbolicznego. Ma odkupić winę. A może także staje się symbolicznym gestem zamiany ról – zwykle to żony...
Takim napiętnowanym lub nawet nienapiętnowanym, ale wyobcowanymi przez to samotnym bywa emigrant. Rozterki romantycznego emigranta dokumentuje np. słynny Hymn Juliusza Słowackiego. O biedzie emigrantów i ich żałosnej śmierci bez godnego pogrzebu traktuje inny wiersz tego poety– Pogrzeb kapitana Meyznera . Rozterki współczesnych emigrantów, nie mogących się odnaleźć w świecie Europy Zachodniej czy Ameryki,oddaje np. tom wierszy Stanisława Barańczaka Widokówka z tego świata , sztuka...
Szczególne uczucia budzi pogrzeb dziecka – niewinnego, przedwcześnie zgasłego, które – jak się zwykło mówić – miało całe życie przed sobą. O konieczności pochowania swej małej córeczki tak pisze Jan Kochanowski: Nie do takiej łożnice, moja dziewko droga, Miała cię mać uboga Doprowadzić! Nie takąć dać obiecowała Wyprawę, jakąć dała! Giezłeczkoć tylko dała a lichą tkaneczkę; Ojciec ziemie bryłeczkę W głowki włożył. – Niestetyż i posag, i ona W jednej skrzynce zamkniona! (Jan Kochanowski,...
Niekiedy pogrzeb jest jednak wyrazem i symbolem poczucia wspólnoty,nie indywidualizmu. Na pogrzebie Popiołka z filmu Dom Jana Łomickiego widać, że mieszkańców kamienicy przy ul. Złotej coś (ktoś) wyraźnie łączy– są jak jedna wielka rodzina. „My sieroty” – mówią o sobie po śmierci gospodarza domu. Pogrzeb Franki staje się pretekstem do spotkania dziewcząt z Nowolipek– łączy je wspólne dzieciństwo, wspólna przeszłość i... pamięć o wspólnych przeżyciach i przyjaciółce. Pogrzeby łączą...
Specyficzny wydźwięk mają pogrzeby bohaterów. Spalenie zwłok Grażyny– tytułowej bohaterki utworu Adama Mickiewicza, na stosie, tak jak wojownika, jest hołdem złożonym odważnej kobiecie, która wystąpiła w roli męża i zginęła jako dowódca wojsk w walce przeciw Krzyżakom. Jej mąż Litawor oddaje jej cześć, niczym dawne żony, rzucając się na pogrzebowy stos. Role zostały odwrócone – żona wystąpiła w roli męża, mąż w roli żony. W wierszu Cypriana Kamila Norwida Bema pamięci żałobny rapsod pochówek...