Marzenia
Marzyciel, marzenia
Jaki był ten Paryż? Cóż za nazwa niezmierzona! Powtarzała ją sobie półgłosem dla przyjemności. Dźwięczała jej w uszach jak wielki dzwon katedry, jaśniała na etykietach nawet słoików z kremami. W nocy, kiedy handlarze ryb przejeżdżali na wozach pod jej oknami śpiewając Marjolaine, budziła się i słuchając, jak turkot okutych żelazem kół cichnie nagle, gdy zjeżdżali z bitego gościńca: „Jutro tam będą!” – mówiła sobie. I myśl jej biegła za nimi, wspinała się na wzgórza i zjeżdżała z nich,...
- Marzenia o fabryce
- Marzenia o świetności rodu
- Klęska Fausta
- Marzenia o sprawiedliwości społecznej i raju na ziemi
- Marzenia o karierze
- Marzenia patriotów
- Marzenia o innym życiu i miłości
- Szklane domy
- Marzenia naukowców
- Marzenia o sławie
- Marzenie o miłości romantycznej
- Marzenia Wokulskiego
- Dedal i Ikar – marzenie o ucieczce przypłacone śmiercią
Marzenia o fabryce
Do działania mobilizują natomiast bohatera Ziemi obiecanej Władysława Reymonta– Karola Borowieckiego – jego marzenia o fabryce. Cóż z tego, kiedy realizacja tych marzeń owocuje niemoralnymi działaniami: wykorzystywaniem robotników, krzywdzeniem i zdradzaniem narzeczonej, wreszcie rozstaniem z nią. Borowiecki ostatecznie spełnia swe marzenie: staje się bogaczem i właścicielem wielkiej fabryki jako mąż Mady Müller. Gdy jednak po latach spotyka dawną narzeczoną, okazuje się człowiekiem...
Marzenia o świetności rodu
Marzenia o budowaniu coraz większej świetności swego kupieckiego rodu i potęgi firmy snują Buddenbrookowie, zwłaszcza Tonia (Tomasz Mann, Buddenbrookowie ). Niestety, ich losy potoczą się inaczej. Tomasz Buddenbrook umrze przedwcześnie, jego syn nie będzie nadawał się doprowadzenia interesów i też umrze, Tonia, mimo usilnych starań i rezygnacji z prawdziwych uczuć w imię świetności rodu, dwukrotnie fatalnie wyjdzie za mąż: raz za bankruta i oszusta, drugi raz za człowieka bez ambicji......
Klęska Fausta
Podobnie nie mają szans na spełnienie marzenia bohaterów o życiu wiecznym, zatrzymaniu czasu, powrocie młodości albo szczęściu absolutnym, absolutnym spełnieniu. Syzyf, próbujący oszukać bogów, bo nie chce umrzeć, zostaje skazany na okrutną karę. Faust oddaje duszę diabłu i w zamian za to zostaje odmłodzony o trzydzieści lat, zyskuje miłość i wszystko to, czego pragnie. A jednak nigdy nie dostąpi całkowitego spełnienia, w dodatku grozi mu utrata duszy (taki podpisuje cyrograf). Na szczęście...
Brak pogrzebu – symbolem odebrania ludzkiej godności
Niestety, nie wszystkim takie marzenia się spełniły. Już Antygona Sofoklesa opisuje nieludzką decyzję władcy – tyrana Kreona,o zakazie grzebania krewnego, Polinika, zabitego w bratobójczej walce, uznanego za zdrajcę. W I liadzie mowa o okrutnej decyzji Achillesa, który nie zgodził się na pogrzeb księcia trojańskiego Hektora, na szczęście zmienił swą decyzję przebłagany przez starego króla Priama. W naturalistycznym opowiadaniu Stefana Żeromskiego Rozdzióbią nas kruki, wrony mowa o...
Wędrówki marzeń, wędrówki w świat zmysłów
Motyw wędrówki do krainy marzeń odnajdziemy w dość nietypowym jak na Baczyńskiego (znanym też w pięknej wersji śpiewanej przez Grzegorza Turnaua) utworze: Znów wędrujemy ciepłym krajem Malachitową łąką morze Ptaki powrotne umierają Wśród pomarańczy na rozdrożach Na fioletowoszarych łąkach Niebo rozpina płynność arkad (Krzysztof Kamil Baczyński, Piosenka ) Rzeczywistość w tym wierszu ma cechy egzotycznej baśni: „przed fontannami perłowymi noc winogrona gwiazd rozdaje”, „wieczorami w...
Toksyczna
Wszystkie matki histeryczne, nadopiekuńcze czy tyranki wydają się toksyczne. Jednak trudno znaleźć w literaturze kobietę bardziej wkraczającą w sprawy dorosłych dzieci niż tytułowa bohaterka Cudzoziemki Marii Kuncewiczowej– Róża Żabczyńska. Ta niespełniona artystka reżyseruje życie syna i córki,nie zważając na ich potrzeby. Pragnie dla swych dzieci szczęścia, ale w praktyce wygląda to tak, że unieszczęśliwia najbliższych, łamie im życie. Narzuca zawód córce Marcie, u której odkrywa talent...
Głupota i marzenia dziewicy
Głupotę niewinnych dziewczyn wyśmiewa chętnie w swych utworach Witold Gombrowicz. Wybranka Józia z Ferdydurke działa jak automat reagujący na stereotypowe wyznania i powtarzający stereotypowe gesty. Niewinnej dziewczynie z Dziewictwa Gombrowicza, wychowywanej na dziewicę idealną, marzy się jednak... wspólne obgryzanie kości z narzeczonym, a więc nurzanie się w brudzie i ohydzie świata. Przeczuwa ona istnienie jakiejś innej sfery niż sfera form – przeczuwa, że istnieją gdzieś namiętności,...
Wspomnienia i marzenia z młodości
Na życiu niektórych bohaterów zaważą wspomnienia z młodości, romantyczne wyobrażenia o dawnych i niedoszłych kochankach, niekiedy dezorganizujące całe ich realne życie. Np. pani Barbara Niechcicowa przeżyje życie u boku swego męża Bogumiła ( Noce i dnie Marii Dąbrowskiej), rodząc mu dzieci i marząc o eleganckim adoratorze z młodości – sentymentalnym Józefie Toliboskim. Róża Żabczyńska, bohaterka Cudzoziemki Marii Kuncewiczowej, wciąż wspominać będzie jeden komplement wypowiedziany pod...
Marzenia o sprawiedliwości społecznej i raju na ziemi
Jeszcze inny rodzaj marzeń stanowią marzenia o raju na ziemi. Marzą o nim rewolucjoniści z Nie-Boskiej komedii czy Przedwiośnia oraz zarażeni ich ideami Baryka, Lulek... Realizacja tych marzeń okazuje się oczywiście niemożliwa, bo po rewolucjach przychodzi fala represji, szaleje tyrania, tworzą się nowe dyktatury ( Pokuta , Folwark zwierzęcy , Sprawa Dantona ), nowe klasy uprzywilejowane ( Mistrz i Małgorzata , Folwark zwierzęcy ), wzmaga się cenzura ( Mistrz i Małgorzata )....
Marzenia o miłości romantycznej i nieudolne naśladowanie jej w życiu
Lektury romansów i miłosnych dramatów kształtują nowy typ czytelników i czytelniczek– złaknionych niezwykłych przeżyć, gorących uczuć i namiętności. Naczytał się Cierpień młodego Werter a Gustaw z Dziadów Adama Mickiewicza i naśladuje doświadczenie swego bohatera w życiu. Obwinia nawet „książki zbójeckie” zaswe nieszczęścia. Z kolei Emma Bovary, tytułowa postać z powieści Flauberta, na podstawie lektury romansów spodziewa się w małżeństwie niezwykłych uniesień miłosnych, których w nim nie...
Marzenia o karierze
Róża Żabczyńska – bohaterka Cudzoziemki Marii Kuncewiczowej marzy z kolei o karierze muzycznej. Nie starcza jej jednak talentu. Płaci za to ciągłą frustracją, niezadowoleniem z siebie i innych. Niespełnione marzenie Róży czyni ją domowym tyranem, wbrew woli córki układa jej życie, chcąc dzięki Marcie spełnić własne marzenia o karierze. Tworzy toksyczną rodzinę, toksyczny związek, jest toksyczną matką. Wciąż wspomina dawną młodzieńczą miłość (podobnie jak Barbara Niechcicowa). Jej marzenia...
Marzenia patriotów
Na ogół piękne są marzenia patriotów – żyjących pod zaborami lub w czasie okupacji – o wolnej ojczyźnie. Za te marzenia przychodzi im płacić śmiercią, poświęceniem życia prywatnego. Tak jest w przypadku marzącego o wolnej ojczyźnie Konrada Wallenroda, bohatera utworu Adama Mickiewicza. Wybór walki z Krzyżakami o wolność Litwy przypłaca szczęściem osobistym, rycerską sławą, a w końcu życiem (idzie na daleko posunięte kompromisy moralne). Marzenia patriotów powstańców też kończą się osobistą...
Marzenia o innym życiu i miłości
Marzenia o innym, lepszym życiu były też udziałem Emmy Bovary, bohaterki powieści Gustawa Flauberta. Naczytawszy się romansów, spodziewała się życia jak z romansu: wspaniałych przeżyć, cudownej miłości – tego właśnie oczekiwała od małżeństwa, tymczasem znalazła w nim tylko nudę i szarość. By spełniać marze nia o miłości i życiu w luksusie, zaciągała długi, zdradzała męża i popychała Karola do robienia kariery. Wszystkie jej plany spaliły na panewce: Karol nie został wielkim lekarzem,...
Szklane domy
Marzenia o szczęśliwej Polsce, niepodległej, nowoczesnej i pięknej, snuć będzie stary Baryka ( Przedwiośnie Stefana Żeromskiego). Umrze, powtarzając synowi, że w Polsce czekają na niego szklane domy. Przybywszy do ojczyzny z Baku, Cezary przerazi się szarością i ubóstwem Polski, a gdy ją lepiej pozna – także panującymi w niej układami i niesprawiedliwością.Wcześnie rozczarowany pustymi hasłami rewolucyjnymi (dającymi ludziom marzenia bez pokrycia o sprawiedliwości społecznej), nie uwierzy...
Marzenia naukowców
Marzycielami, których przedmiotem marzeń jest nauka, są przyjaciele i znajomi Wokulskiego: Szuman, Geist i Ochocki. Michałowi Szumanowi naukowa pasja granicząca z dziwactwem pozwala przetrwać rozpacz i samotność spowodowaną śmiercią narzeczonej, a potem utratą złudzeń niepodległościowych (ów Żyd po klęsce powstania styczniowego trafia na Sybir, tak jak Wokulski). Po pewnym czasie jednak zainteresowania pomiarami włosów różnyc h ras wydają się doktorowi absurdalne i nieopłacalne, zawiesza je...
Marzenia o sławie
Marzą o sławie rycerze i poeci. I zyskają ją, np. Roland z Pieśni o Rolandzie,pan Michał – „Hektor kamieniecki” z Pana Wołodyjowskiego czy poeci: Horacy albo pierwszy polski mistrz słowa – Jan Kochanowski, dający w swych pieśniach wyraz marzeniom o sławie. Sławy jednak nie zyska bohater własnych wierszy – Cyprian Kamil Norwid. Jego marzenia o uznaniu przyszłych pokoleń karmić będą niespełnionego poetę nadzieją. Po latach rzeczywiście okaże się, iż „syn minie pismo, lecz ty spomnisz,...
Idealiści i dziwacy
W Lalce Bolesława Prusa poznajemy całą galerię postaci pozytywistów –naukowców. Pierwszym z nich jest doktor Szuman – zdziwaczały lekarz, stary kawaler, Żyd, wywieziony wraz z Wokulskim na Sybir za udział w powstaniu styczniowym. Prowadzi on badania nad włosami różnych ras ludzkich. Praca ta pozwala mu zapomnieć o otaczającym go świecie i dramatycznych przeżyciach z młodości (zmarła mu narzeczona, usiłował popełnić samobójstwo). U schyłku życia dochodzi jednak do wniosku, że jego badania są...
Marzenia Wokulskiego
Tymczasem przyjaciel Rzeckiego, Wokulski, marzący niegdyś o niepodległości, po swej klęsce skieruje swe marzenia gdzie indziej: ku nauce (podobnie jak jego przyjaciel Szuman), a potem ku zdobywaniu majątku (jak Suzin). Jednak to miłość będzie głównym motorem jego działań. Choć stanie się bardzo bogatym kupcem, przyjacielem arystokracji i narzeczonym arystokratki, nie spełni się jego marzenie o miłości, gdyż odkryje zdradę narzeczonej Izabeli. Być może jeszcze raz skieruje swe marzenia ku...