Antybohater
Przeczący stereotypom
Bohater Pamiętnika przeczy stereotypowi Polaka, powstańca, który walczy nawet wtedy, gdy siła wroga jest miażdżąca. Jest zwykłym szarym cywilem, który dba tylko o to, żeby jakoś przeżyć. Taka jest też postać z dramatu Tadeusza Różewicza Do piachu , przecząca stereotypowi bohatera – partyzanta. Skazany na śmierć partyzant Waluś boi się jej panicznie. Inni ludzie „z lasu” też nie przystają do stereotypu walczących za sprawę. Dokonują gwałtów i kradzieży. Antybohaterskimi cechami odznacza...
Szary człowiek z tłumu, everyman
Eksponowaną cechą wielu bohaterów literatury współczesnej jest szarość, przeciętność, bylejakość, nijakość. Antybohater to ktoś z tłumu, niespecjalnie wyróżniający się, typ everymana. Taki jest i pisarz z Małej apokalipsy , i narrator Pamiętnika z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego czy też bohater Kartoteki Tadeusza Różewicza. Odindywidualizowany, wydaje się niekiedy reprezentantem ludzkości, kimś arcyprzeciętnym, a nie wybitną jednostką. Idą za tym zabiegi formalne....
Antybohater
CHÓR STARCÓW Mów coś, rób coś, posuwaj akcję, w uchu chociaż dłub! Bohater milczy CHÓR STARCÓW Nic się nie dzieje. Co to znaczy? BOHATER Dajcie mi spokój CHÓR STARCÓW Dzięki Bogu, nie śpi. BOHATER Mówicie, że muszę coś robić? Nie wiem ziewa ... może CHÓR STARCÓW On znów zasypia, wielkie nieba! Bez mąki przecież nie ma chleba. W teatrze trzeba grać,tu musi się coś dziać! (Tadeusz Różewicz, Kartoteka ) A jednak widzę coś, co z pewnym onieśmieleniem mógłbym...
Niezdolny do heroicznych czynów
W jaki sposób antybohater zaprzecza cechom bohatera literackiego? Przede wszystkim nie jest herosem, wykazującym się nadludzkimi czynami, nie stać go nawet na zwyczajną odwagę. Np. bohater narrator Pamiętnika z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego nie jest wcale postacią heroiczną. Nie chodzi mu o sprawę, tylko o życie. Boi się. Robi wszystko, by przetrwać, nic więcej.
Bierny
Antybohater nie jest też motorem działań w utworze literackim, osią tego, co się wydarza. Raczej biernie poddaje się biegowi wypadków. Szczególnie widać to w przypadku bohatera Kartoteki . Nie jest on zdolny do żadnych działań ani świadomych wyborów. Jest obojętny na wszelkie wrażenia. Jego życie toczy się, odwiedzają go kolejni goście, przez jego pokój „przechodzi ulica”. Mówi się do niego językiem propagandy, językiem kultury masowej, językiem gazet. A on pozostaje bierny, bezwolny,...
Kim jest antybohater?
Mimo że jest trudno definiowalny, nie pomijamy go jednak, bo występowanie antybohatera jest zjawiskiem typowym dla literatury współczesnej. Należałoby go nazwać raczej parodią bohatera niż „postacią mającą cechy ujemne”. Antybohater to ktoś, kto przeczy naszym wyobrażeniom o bohaterze literackim, kto nie ma jego koniecznych atrybutów: aktywności, logicznego działania, możliwej do odtworzenia przez czytelnika biografii, niezwykłych czynów na koncie, niekiedy nawet nazwiska i imienia.
Everymani Konwickiego, Mrożka
Za everymana można też chyba uznać bohatera Małej apokalipsy Tadeusza Konwickiego – pisarza o nieznanym imieniu i nazwisku. Poza tym wszyscy go z kimś mylą – każdy z kimś inny m... Mimo iż artysta, jest on uosobieniem przeciętności. Od dawna przeżywa regres twórczy, zmaga się z socjalistyczną codziennością, nie utożsamia się ani z opozycją, ani z reżimem, nie czuje pisarskiej misji, a jedyne, co ma do pozostawienia potomnym, to... recepta na pozbycie się łupieżu i kłopotliwych zaparć. Ten...