Z. Herbert - poeta moralista

Zbigniew Herbert był niepowtarzalną osobowością polskiej poezji
współczesnej. W materii jego utworów współgrają elementy klasycyzmu i
trupizmu, egzystencjalizmu i etyki conradowskiej, echa biblijne i polemiki
z Biblią. Herbert jest mistrzem w kreowaniu scen rozgrywających się w
miejscach wyobrażonych, "dalszych ciągów wątków historii czy też kultury.
Inne cechy poezji Herberta to:
? ujmowanie aktualnych problemów: moralnych i politycznych w perspektywie
uniwersalnej,
? poszukiwanie trwałych wartości, podejmowanie problematyki etycznej w
poezji,
? przywoływanie mitów, dzieł sztuki, postaci i wydarzeń historycznych jako
materii poetyckiej,
? ironia, humor i prostota języka - jako środki tworzenia.
Tematyka poezji Herberta:
? człowiek wobec śmierci i zagadek istnienia ("Brzeg" , "U wtót doliny")
? człowiek w poszukiwaniu wartości etycznych ("Pan Cogito")
? człowiek wobec historii ("Raport z oblężonego miasta")
? sztuka - jej wyznaczniki ("Dlaczego klasycy")
? refleksja nad historią, filozofią, literaturą, Biblią ("Pan Cogito
opowiada o kuszeniu Spinozy")
? władza, cierpienie, codzienność ("Sprawozdanie z raju")
? poeta i poezja, ich rola we współczesnym świecie (Przypowieść:")
? idea "wielkiego powrotu" do tradycji
Warto dokładniej się zastanowić nad Panem Cogito. Kim jest Pan Cogito?
Wśród licznych wierszy Herberta tom pt.: Pan Cogito" zdobył chyba największą
popularność. Herbert spreparował bohatera poetyckiego - pana Cogito (cogito
= myślę). Pan Cogito twórczo przemierza świat, analizując podstawowe
zagadnienia egzystencji, problemy moralne i etyczne. Podsumowaniem całej
wędrówki, bogatej w obserwacje i doświadczenia jest "Przesłanie Pana Cogito"
. Jest to "propozycja dekalogu", przykazań, wg których człowiek powinien
postępować - by być prawym i godnie przebyć życie, by "dać świadectwo" bo po
to żyje, po to ocalał.
Przykazania Pana Cogito:
? Przyjmij aktywną postawę wobec świata. Nie wolno ci być obojętnym. Wobec
łotrostwa, przemocy, obłudy wystosuj Gniew i Pogardę.
? Nie zwalczaj zła siłą bo to będzie oznaczać nowe zło.
? Bądź odważny w obliczu przemocy, bądź szlachetny i bądź wierny jak
prastare wzorce 3 bohaterów z 3 słynnych eposów świata: Gilgamesz, Hektor,
Roland.
? Kochaj świat i jego piękno a odrzuć nędzę moralną.
? Nie wybaczaj w imieniu ludzi skrzywdzonych, bo tylko oni mają do tego
prawo.