„Mendel Gdański” jest protestem skierowanym przeciwko antysemityzmowi - argumenty potwierdzające tezę

1. Przytoczenie obiegowych, stereotypowych argumentów Polaków, którzy uważają, że ludzie innych narodowości, zwłaszcza żydowskiej, należałoby zmusić do opuszczenia ziem polskich.
Stereotyp to uproszczony obraz kogoś lub czegoś, zwykle oparty na częściowo fałszywych sądach, funkcjonujący w świadomości społecznej i niełatwo zmieniający się.
Bohaterem noweli, który szczególnie odznaczał się ograniczonym myśleniem i argumentami był zegarmistrz, który nieustannie powtarzał:
„Każdy Żyd ma swoje wykręty”
„Żyd zawsze Żydem jest”
„Chodzi o to, żeby nie był on obcym”
„…każdy Żyd, byleby pieniądze miał…”
„Was, Żydów, lęgnie się jak tej szarańczy, a zawsze to żywioł cudzy”.
Nie liczył się ze słowami Mendla, był całkowicie obojętny na jego szczere wypowiedzi płynące prosto z serca. Zachowuje się, jak gdyby ignorancją i obiegowymi powiedzeniami próbował się obronić przed konkretnymi argumentami Mendla.

2. Głównym bohaterem noweli jest Żyd, który od urodzenia mieszka w Polsce (choć nie ma jej na mapach, ponieważ jest pod zaborami) i czuje się Polakiem. Autorka przedstawia jego życie codzienne, warunki, w których żyje, jego uczucia i sposób myślenia. Ukazuje też, z jakimi przykrościami zmaga się każdego dnia, między innymi dependenta, którego zachowanie przejawia głupotę, obojętność – przyszedł do Żyda po oprawione akta z wiadomością, że będą bić Żydów, traktując to bardzo lekko i niepoważne. Kolejnym przykładem są chłopcy, którzy zachowywali się niemądrze, śmiejąc się z modlącego się Mendla, kiedy odprawiał szabat. Świadczy to o ich braku znajomości innych kultur i wychowania. Kolejnym przykładem są sąsiadki, które wykazały się brakiem tolerancji dla żydowskiej kultury i religii – podczas pogromu Żydów chciały wystawić w oknie Mendla obrazek Matki Boskiej, raniąc jego uczucia religijne.

3. Pisarka stara się ukazać dobroć, uczciwość i użyteczność społeczną narodu żydowskiego. Ukazuje Mendla jako spracowanego starca o monotonnym trybie życia, żyjącego bardzo ubogo, skromnie i troszczącego się o swego jedynego krewnego, wnuka Kubusia. Przedstawia jego dobre stosunki z sąsiadami i prace jakie dla nich wykonuje – oprawia papiery archiwisty, biblie dla księdza, książki dla uczniów, daje straganiarce kolorowe papiery w zamian za jedzenie. Prócz tego pokazuje, jaką odwagą szczycił się Mendel – podczas pogromu Żydów nie wstydził się tego kim jest, potrafił wyrażać swoje zdanie, uzewnętrzniać swoje myśli i mądrze argumentować.