Konrad Wallenrod jest wykreowaną przez Adama Mickiewicza postacią, która miała być maską a za razem zaszyfrowanym przesłaniem dla Polaków, będącymi pod zaborami. Rosyjska cenzura nie pozwoliła na wydanie „Konrada Wallenroda” gdyby nie maska tekstu - przesłania. Pozornie tematem utworu są dzieje Wallenroda w średniowiecznej Europie, lecz tak naprawdę jest to nakłonienie do buntu przeciwko ekspansjonistom . Dzięki tej taktyce Adam Mickiewicz pokazał Polakom, jak mają walczyć z zaborcą.
Bohatera powieści poznajemy jako Waltera Alfa który zostaje porwany przez Krzyżaków ze swojej ojczyzny Litwy jako dziecko. Walter Alf przyjmuje imię nie żyjącego już prawdziwego Konrada Wallenroda i zostaje wybrany na mistrza Krzyżackiego. Wallenrod poznaje Aldonę i w przeciwieństwie do bohatera typu werterowskiego Konrad jest szczęśliwie zakochany w Aldonie. Uczucie to jest odwzajemnione przez ukochaną. Miłość bohatera zrodziła się ze wspólnego spędzania z Aldoną czasu, ze wspólnych wypraw, z opowieści Konrada. Wallenrod zmienił wiarę Aldony z pogańskiej na chrześcijańską, często się z nią modlił. Dał jej obrazek Matki Boskiej, który miał przypominać ukochanej o swoim mężu. Niestety Alf uważał coś za ważniejsze od miłości - patriotyzm.
„SZCZĘŚCIA W DOMU NIE ZAZNAŁ BO GO NIE BYŁO W OJCZYŹNIE”
Wybierając patriotyzm jako swój tok postępowania opierał się na swoich uczuciach miłości do ojczyzny. Pomagający mu w wyborze drogi życiowej Hallban przekonuje go, że nie ma innej drogi postępowania.
„TYŚ NIEWOLNIK, JEDYNA BROŃ NIEWOLNIKA - PODSTĘPY”
Hallban przypomina Wallenrodowi, że trzeba mieś odwagę lwa i przebiegłość lisa. Jednak on ma świadomość nieuczciwej walko z Krzyżakami, ale wie, że jest to jest to jedyny ‘przepis na sukces’. Cierpi jednak wewnętrznie z powodu wybrania nieuczciwej metody walki, ponieważ jest średniowiecznym rycerzem, a rycerz powinien się kierować w życiu honorem i sławą. Gardzi otwarcie tą taktyką zniszczenia wroga, dręczą go wyrzuty sumienia do tego stopnia, że pomimo jest młodym człowiekiem - posiwiał. Swoje żale wyznaje Pustelnicy z Wieży oraz łagodzi ból wewnętrzny alkoholem, który powoduje, że staje się agresywny i szalony. Wie, że za swój czyn zapłaci życiem, ale jest niezachwiany. Konrad Wallenrod osiągnął w końcu swój cel i rozbił zakon krzyżacki od środka drogą podstępu.
Polacy prawdopodobnie zrozumieli intencję Adama Mickiewicza, ponieważ 18 listopada 1830 roku nastąpił wybuch Powstania Listopadowego, które trwało prawie rok. Takiego czynu mógł się podjąć tylko człowiek nieprzeciętny