Człowiek musi wierzyć w parę prostych pojęć jeśli chce żyć przyzwoicie.

Na przestrzeni wieków człowiek zmieniał się zarówno pod względem wyglądu, jak i wartości, które regulowały jego życie. Słowa Josepha Conrada traktują o wartościach moralnych jakie siedzą w człowieku. Należy wymienić najważniejsze z nich: patriotyzm, miłość, rodzina, pomoc bliźnim, szczęście, cnota, Bóg, praca, nauka, moralność i uczciwość.

W „Lalce” Bolesława Prusa główny bohater, którym jest Stanisław Wokulski, to człowiek o bardzo skomplikowanej osobowości. Gdy był małym chłopcem wpajano mu, iż najważniejszymi ideałami są nauka i praca. Bez tego człowiek nie jest szczęśliwy. Wokulski idąc za tymi słowami rozpoczyna studia w Szkole Głównej, przerwane powstaniem styczniowym i zesłaniem na Syberię. Jednak i tam nic nie powstrzymało go od nauki. Na zesłaniu uczył się, studiował, badał syberyjską przyrodę. Po powrocie nie wiedział co ma ze sobą zrobić, czuł się zagubiony. Jego marzenia i ideały którymi się kierował zniweczyła historia. Warszawa bowiem nie potrzebowała uczonych. Zaczyna więc następny etap swojego życia, zostając kupcem w sklepie Mincla, który zresztą potem dziedziczy po śmierci Małgorzaty Minclowej, z którą wziął ślub, gdy owdowiała. Przeżywa kryzys moralny. Ma siłę i zawziętość ale brak mu motywacji do pracy. Wtedy poznaje Izabelę Łęcką, która zmienia jego pogląd na świat. Aby się jej przypodobać wyjeżdża na wojnę bułgarsko – turecką, gdzie zajmując się dostawami militarnymi, powiększa swój majątek. Wraca do Warszawy. Pod wpływem miłości do Izabeli praca i nauka, które tak cenił tracą sens. Teraz pojęciem, które zmywało sen z jego powiek stała się miłość. Mimo, iż od samego początku była ona przepisana na straty, gdyż w tamtych czasach nie było mowy o ślubie arystokratki z kupcem. Innym bohaterem tej powieści jest Ignacy Rzecki, który całe swoje życie poświęcił pracy w sklepie Mincla, a potem Wokulskiego. Pozostał on wierny wyniesionym z dzieciństwa ideałom. Dzięki wierności mogły przetrwać takie wartości jak: uczciwość w pracy, sumienność oraz szacunek do prawdy i obrona pokrzywdzonych. Pisząc o ostatniej z nich od razu przychodzi na myśl poświęcenie doktora Judyma, z książki Stanisława Żeromskiego pt.: „Ludzie bezdomni”. Był to człowiek, któremu nie wpajano w młodości zasad, którymi miał się kierować. Wychował się w nietypowych warunkach. Jego ciotka, prostytutka traktowała go jak psa. Mimo wszystko udało mu się zdobyć wykształcenie i zostać lekarzem. Wyrasta więc w przekonaniu, iż będąc na wyższym szczeblu społecznym będzie dążył do tego, aby pomagać biednym rodzinom, takim, z jakiej pochodził. I to staje się jego głównym celem życia – pomoc potrzebującym. Jednakże znowu pojawia się wątek miłości. Lecz jest ona trochę inna niż miłość Wokulskiego do Izabeli. Bowiem Tomasz Judym kochał z wzajemnością Joasię Podborską. Mimo, iż mógł być wreszcie szczęśliwy, zaznać miłości, której nie miał w dzieciństwie, odrzuca to, uważając, iż on nie może być szczęśliwy gdy inni ludzie cierpią wokoło. Tak więc te wartości stawiają go bardziej w złym niż dobrym świetle. Wszelako to nie jest jego wina, albowiem dzieciństwo zostawiło piętno na jego psychice. Wspomnianą już wcześniej bardzo ważną wartością, którą trzeba znać, aby żyć przyzwoicie jest uczciwość. Jest ona pojmowana jako rzetelne wypełnianie obowiązków dla doktora Bernarda Rieux, głównego bohatera „Dżumy” Alberta Camusa. Obraz cierpień syna sędziego Othona umacnia w nim przekonanie, że niezgoda na dżumę, walka z nią jest jedyną postawą, jaką może zająć. Rieux jest postacią archetypową, jego życzliwość, wielkoduszność, ofiarność upodabniają go do mitycznego Prometeusza – najszlachetniejszego z bogów. Jest to postać, dla której, tak jak dla Judyma, najważniejsze jest dobro ludzkości. Tych dwóch bohaterów jest bardzo do siebie podobnych. Oboje wywodzili się z warstwy robotniczej i wiedzą jak bardzo ludzie biedni potrzebują pomocy. Rieux jest przykładem ogromnej walki ze złem. Potępia nawet ojca Peneloux, który uważa, że dżuma to kara za grzechy. Bernard nie poddaje się, mimo, iż traci wielu bliskich. Jednak od początku był świadomy tego, iż choroba uczyni wiele strat i zabierze ogrom ludzi. Nie wspomniałam jeszcze o ważnej pojęciu w życiu człowieka jakim jest rodzina. Na ognisko domowe składa się wzajemna miłość małżonków i dzieci. Najlepszym przykładem takiego uczucia są treny Jana Kochanowskiego. Autor ten nie miał szczęśliwego życia. Stracił obie swoje córki. Poeta poświęcił dziewiętnaście trenów na przekazanie swojego ogromnego cierpienia po stracie Urszulki, młodszej córki. Jest to klasyczny przykład naszej niewiedzy czym tak naprawdę jest rodzina. Dopiero gdy ktoś zachoruję lub umrze jesteśmy pogrążeni w smutku i zaczynamy dostrzegać, co w życiu jest najważniejsze. W takiej właśnie sytuacji był bohater „Nie – Boskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego Hrabia Henryk. Początkowo jest to człowiek pozbawiony wszelkich wartości. Jest egoistyczny i pewny że reprezentuje największe idee epoki. Dopiero śmierć żony i postępująca ślepota jego syna, Orcia, staje się momentem przełomowym. Henryk zauważa, że nie jest taki doskonały jak myślał. Wie, że tragiczne wypadki jego rodziny są wyłącznie jego winą. Czuje się potępiony. Patriotyzmu doszukujemy się przede wszystkim w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza. Andrzej Kmicic z „Potopu” oddałby życie dla ojczyzny. Wyrusza wciąż na nowe bitwy i nie waha się użyć oręża aby bronić swój kraj. Michał Wołodyjowski odznacza się podobną postawą. Nieodzownymi cechami ludzkimi obok patriotyzmu są cnota i wiara w Boga. Tylko one mogą sprawić, iż człowiek czuje się wartościowy i pewny, że nie jest sam na świecie pełnym zła i wrogości. Aby określić co jest dobre a co złe należy wspomnieć o moralności. Pierwsze co przychodzi na myśl to dramat Gabrieli Zapolskiej „Moralność pani Dulskiej”. Tytułowa bohaterka deklaruje najbardziej moralne ideały przy zupełnie odwrotnym postępowaniu. Jest to osoba zdolna wyrzucić służącą, która jest w ciąży z jej synem, odprawić lokatorkę, wcześniej ją obłudnie obgadując i głośno wypowiadając złe rzeczy na jej temat. I gdzież tak moralność? Odwrotną postawę wykazuje wspomniany wyżej doktor Judym, czy doktor Rieux. Jeżeli wszystkie wymienione przeze mnie wartości będą spełnione, to wtedy możemy dopiero mówić o szczęściu. Człowiek, który ma rodzinę, pracę, jest wykształcony i wie co jest najważniejsze w życiu, jest szczęśliwy. Każdy bohater powyższych utworów dąży do zaznania tego uczucia. Wokulski widzi je w przyszłym życiu z Izabelą Łęcką, Judym i Rieux w polepszeniu życia biednym, Kochanowski i Hrabia Henryk w przywróceniu im ukochanych osób, Kmicic i Wołodyjowski w pokoju dla ojczyzny, no i Dulska, dla której rodzina i jej dobre imię, jest szczęściem.

Jak wygląda przyzwoite życie? To temat bardzo kontrowersyjny. Dla jednych to miłość, dla innych to pomoc ludziom. Dla mnie jest to wierność ideałom wpojonym nam w dzieciństwie.