Współczesność
O szaleństwie współcześnie
W młodej polskiej literaturze współczesnej spotykamy obrazy szaleńców, np. w powieściach Olgi Tokarczuk (Kłoska, Florentynka w Prawieku i innych czasach ) czy Pawła Huellego (postać „proroka” Żółtoskrzydłego w Weiserze Dawidku ). Motyw szaleństwa pojawia się też między innymi w filmie Witolda Leszczyńskiego Siekierezada , nakręconym na podstawie powieści Edwarda Stachury pod tym samym tytułem,w ekranizacji Bożej podszewki (upośledzona Wandzia i psychicznie niezrównoważona Maryśka), w...
Poeta – zwykły człowiek
Tej koncepcji przeciwstawiają się poglądy poetów współczesnych. Poezja współczesna chętnie eksponuje motyw poety jako zwyczajnego, szarego człowieka, niepotrzebnie otaczanego aurą niezwykłości. „Wszystko jest poezją, każdy jest poetą” – pisał Edward Stachura, hołdujący idei tzw. życiopisania. W wierszu Kto jest poetą Tadeusz Różewicz sugerował: „poetą jest ten który pisze wiersze/i ten który wierszy nie pisze”. Taki zwyczajny człowiek– poeta – zmaga się niekiedy z bardzo osobistymi, a...
Szaleństwo na piedestale – we współczesnych tekstach
Odrębne zagadnienie stanowi przedstawianie we współczesnych tekstach kultury wykształconych, nadwrażliwych, chorych psychicznie kobiet. Codzienne życie, pracę i dylematy chorej psychicznie pisarki Virginii Woolf portretuje film Godziny . Na ekranie widzimy, jak tworzy ona wspaniałą powieść Pani Dalloway i jednocześnie coraz bardziej osuwa się w mrok swej choroby... Wspierana przez męża, próbująca uczestniczyć w życiu rodzinnym siostry i jej dzieci, coraz bardziej dramatycznie traci...
Ewa współczesna
Portret „nowej Ewy” – grzesznicy szkicuje w kilkakrotnie filmowanej powieści o znaczącym tytule Na wschód od Edenu John Steinbeck. Jego bohaterka Cathy Ames (potem Trask) jest współczesną Ewą, która namawia mężczyznę do grzechu (zdradza męża z jego bratem). Wyrządza też wiele zła: opuszcza męża i dwóch synów, ucieka do miasta, gdzie rozpoczyna rozwiązłe, rozpustne życie jako kokota, a potem właścicielka cieszącego się złą sławą domu publicznego (wcześniej „pomaga” umrzeć jego poprzedniej...
Świętość epoki współczesnej
W późniejszych tekstach kultury świętość wyrasta na wartość bardziej skomplikowaną i wielowymiarową. Mniej jest obrazów czy filmów sztampowych, realizujących ten sam schemat. Filmy współczesne pokazują świętych jako ludzi, którzy przeżywali swoje dramaty i wątpliwości, musieli do świętości dążyć, a nie po prostu byli święci. Film Jerzego Łukaszewicza Faustyna obrazuje odkrywanie powołania przez ubogą, pochodzącą z chłopskiej rodziny dziewczynę. Z kolei o drodze Żydówki Edyty Stein do...
Samotność w świecie współczesnym
We współczesnych tekstach kultury samotność pojawia się w nowych, zaskakujących kontekstach: pracoholizmu, uzależnienia od komputera, anonimowości w Internecie oraz strachu przed miłością (zjawisko tzw. singli). Warto przywołać głośną polską powieść Janusza Wiśniewskiego Samotność w sieci czy zachodnie kultowe teksty Douglasa Couplanda ( Poddani Microsoftu ), traktujące o ludziach uzależnionych od pracy i komputera, którym nie starcza już czasu na normalne życie: miłość, przyjaźń,...
Współcześni dorobkiewicze
Liczne teksty kultury pokazują zapatrzenie współczesnych polskich nowobogackich w zachodnie wzorce. Taką postać wykreował np. Paweł Huelle w wystawianej w teatrze TV sztuce Kąpielisko Ostrów . Jeden z jej bohaterów, cwaniaczek Trybulak, wykupuje ziemie dawnego uzdrowiska, by inwestować w hipermarket, stację benzynową, pola golfowe. Naśladując polskie ziemiaństwo, ale przede wszystkim zachodnią obyczajowość, buduje pola golfowe, otacza się myśliwskimi rasowymi psami, montuje w domu antenę...
Współczesny aspekt problemu
Literatura socjalizmu nie dotykała problemu ubóstwa, chyba że chodziło o biedę na imperialistycznym Zachodzie. O franciszkańskim w pewnym sensie ubóstwie i włóczędze z wyboru pisał outsider Edward Stachura, który w piosenkach czy Siekierezadzie opisał los człowieka o niewielkich bytowych wymaganiach, któremu wystarczy miłość i chleb... Los matki, walczącej przed wojną i po okupacji o byt i przetrwanie licznej rodziny, pokazuje książka Kazimierza Brandysa i nakręcony według niej film Matka...
Samotność
Aż zobaczyli ilu ich, poczuli siłę i czas, I z pieśnią, że już blisko świt szli ulicami miast; Zwalali pomniki i rwali bruk – Ten z nami! Ten przeciw nam! Kto sam – ten nasz najgorszy wróg! A śpiewak właśnie był sam. Patrzył na równy tłumów marsz Milczał wsłuchany w kroków huk, A mury rosły, rosły, rosły, Łańcuch kołysał się u nóg. (Jacek Kaczmarski, Mury ) Samotność – cóż po ludziach, czym śpiewak dla ludzi? Gdzie człowiek, co z mej pieśni całą myśl wysłucha, Obejmie okiem...
- Samotność napiętnowanego, obcego
- Samotność twórcy niezrozumianego
- Samotność umierającego
- Samotność mściciela
- Samotność tyrana
- Samotność geniusza
- Samotność w świecie współczesnym
- Samotność chorego
- Samotność emigranta
- Samotność wobec Boga
- Samotność starej kobiety
- Samotność zbrodniarza
- Samotność buntownika
- Samotność nieszczęśliwego kochanka/kochanki
- Samotność kochanków
- Samotność poety
Drogi kąciku porad
Również w wierszu Stanisława Barańczaka Drogi kąciku porad znajdziemy kpinę z pragmatycznego podejścia kultury masowej do egzystencjalnych problemów. Osobie, którą przeraża świat wiadomości telewizyjnych pełnych okrucieństwa, przemocy, „aktów terroru”, „trupów dzieci”, zaleca się kilka wizyt u psychoterapeuty... Również do Boga pytania kierowane są w konwencji mailowo-gazetowej: „Drogie niebiosa, nie śmiem pytać. (PYTAJ i NIE MIEJ OBAW)”. Innym sposobem komunikacji z Bogiem jest popularna...