Po klęsce Napoleona i przewiezieniu go na wyspę Elbę, w Wiedniu rozpoczął prace kongres, na którym zebrali się przedstawiciele państw walczących z Francją. Trwał on od września 1814 roku do sierpnia 1815 roku. Głównym zadaniem kongresu było określenie mapy politycznej Europy po upadku Napoleona.
Cesarz Francuzów, decydujący przez pewien czas o losach Europy, tworzył nowe państwa, dowolnie określał ich granice, niektóre dynastie odsuwał od tronów, inne zaś rodziny na nich obsadzał. Teraz wszystkie te sprawy miały zostać uporządkowane według zasad określonych właśnie na Kongresie Wiedeńskim. Wśród nich na pierwsze miejsce wysuwała się zasada legitymizmu; zgodnie z nią istnieć w Europie mogły tylko te państwa, które były niepodległe jeszcze przed wojnami napoleońskimi i w takich granicach jak wówczas. Nadto w państwach tych rządzić miały te dynastie, których przedstawiciele zasiadali na tronie przed epoką napoleońską. (Formuła ta, jak widać, z góry przekreślała nadzieje Polaków na odzyskanie wówczas niepodległości). Pomocniczą rolę odgrywały zasady: restauracji (dotyczyły przywracania tronu „legalnym” dynastiom) oraz równowagi europejskiej (przeciwdziałanie tendencjom zmierzającym do zapewnienia niektórym państwom przewagi w Europie). Posługując się tymi prawidłami, po ostatecznym pokonaniu Napoleona w bitwie pod Waterloo, dokonano w Europie szeregu zmian terytorialnych.
Francja powróciła do granic sprzed wojen napoleońskich, a tron objęła ponownie dynastia Burbonów – Ludwik XVIII. Utrzymano rozbicie polityczne Niemiec, tworząc Związek Niemiecki, z Austrią na czele. Prusy utraciły ziemie, z których powstało Królestwo Polskie, w zamian otrzymały część Saksonii, Nadrenię, Westfalię, Rugię. Zachowano podział Włoch na drobne państwa, przy czym Austria zajęła Lombardię, Wenecję i Dalmację. Belgia i Holandia zostały połączone, tworząc Królestwo Niderlandów, a Szwajcarii zapewniono wieczystą neutralność. Na Kongresie Wiedeńskim wreszcie zawarto tzw. Święte Przymierze, czyli porozumienie Rosji, Austrii i Prus, którego zadaniem było zapobieganie wszelkim ruchom rewolucyjnym i niepodległościowym w Europie. Uznano bowiem, że decyzje, jakie powziął kongres, gwarantują sprawiedliwy pokój, a więc wszelkie siły próbujące go naruszyć zasługują na potępienie i zbrojną kontrakcję.
Największy wpływ na ustalenia zapadłe w Wiedniu mieli przedstawiciele tych państw, które najbardziej przyczyniły się do pokonania Napoleona Bonapartego. Byli to: ze strony Rosji – prócz cara Aleksandra I – Karol Nesselrode, reprezentant Prus – Wilhelm von Humboldt, Austrii – Klemens Metternich, Wielkiej Brytanii – Artur Wellington. Na kongresie była też delegacja Francji, wysłana przez Ludwika XVIII. Przewodniczył jej Charles Talleyrand. Wbrew przekonaniu o tym, iż Kongres Wiedeński zapewnił na długo Europie pokój, już w latach 20. XIX wieku doszło do szeregu powstań narodowowyzwoleńczych i rewolucji społecznych (Grecja, Rosja, Belgia, Francja).