Powstanie listopadowe rozpoczęło się nocą z 29 na 30 XI 1830 roku. Sygnałem do walki miał być pożar browaru na Solcu. Ogień szybko jednak ugaszono; powstanie rozpoczęło się więc nierównocześnie w różnych dzielnicach. Nie udała się również przeprowadzona wówczas akcja cywilnych spiskowców z Ludwikiem Nabielakiem i Sewerynem Goszczyńskim na czele. Zaatakowali oni Belweder, siedzibę wielkiego księcia Konstantego.
Fiaskiem zakończyła się próba schwytania wielkiego księcia. Podczas pierwszej nocy także okazało się, że jedynie część mieszkańców Warszawy przyłączy się do walk (głównie biedota). Mimo tych niepowodzeń wojska rosyjskie, obawiając się okrążenia w Warszawie, postanowiły to miasto opuścić. Jednym z najpoważniejszych problemów, przed jakim stanęli powstańcy, był brak dyktatora. P. Wysocki sądził, że wystarczy dać hasło do rozpoczęcia walk, a wówczas jeden z generałów walczących jeszcze u boku Napoleona przejmie nad powstaniem dowództwo. Tymczasem generałowie Królestwa Polskiego nie wierzyli w sukces powstania, więc nie chcieli nim kierować. Wreszcie zgodził się stanąć na jego czele5 XII 1830 roku gen. Józef Chłopicki. I on nie wierzył w zwycięstwo powstania, a ogłosił się dyktatorem, by doprowadzić do ugody z carem Mikołajem I. Do porozumienia takiego jednak nie doszło. W dniu 19 I 1831 roku wznowił działalność Sejm Królestwa Polskiego, który na wniosek posła Romana Sołtyka zdetronizował cara (25 I 1831 roku). Po tej decyzji nie było już mowy o ugodzie; realna była jedynie walka zbrojna. Pierwszym sukcesem militarnym Polaków było zwycięstwo gen. Józefa Dwernickiego w bitwie pod Stoczkiem 14 II 1831 roku. Mimo to główne siły rosyjskie pod dowództwem Iwana Dybicza przesuwały się w stronę Warszawy, zatrzymywane w potyczkach pod Dobrem i pod Wawrem (17 i 19 II 1831 roku). Wreszcie, 24-25 II 1831 roku, odbyła się decydująca dla tej fazy konfliktu bitwa – pod Olszynką Grochowską. W starciu tym ranny został gen. J. Chłopicki, ale Rosjanie zatrzymani zostali w marszu na Warszawę. Wodzem naczelnym został na krótko Michał Radziwiłł, a następnie gen. Jan Zygmunt Skrzynecki. Nie była to dobra kandydatura. Skrzynecki charakteryzował się kunktatorstwem, zwlekał z uderzeniem na oddziały Dybicza. W efekcie nie wykorzystane zostało zwycięstwo gen. Ignacego Prądzyńskiego pod Iganiami (10 IV 1831 roku). Błędna polityka Skrzyneckiego doprowadziła do klęski w bitwie pod Ostrołęką 26 V 1831 roku. Od tego czasu inicjatywę w walce przejęli Rosjanie. Od 6 IX 1831 roku armia rosyjska rozpoczęła oblężenie Warszawy. Prowadził je feldmarszałek Paskiewicz, który zastąpił zmarłego w tym czasie Dybicza. Mimo bohaterskiej obrony Woli przez legendarnego gen. Józefa Sowińskiego, linia obrony została przełamana, Warszawa skapitulowała 8 IX 1831 roku. Ostatnim naczelnym wodzem powstania był Maciej Rybiński. Po kapitulacji w październiku twierdzy Modlin i Zamość oraz przekroczeniu granicy z Prusami i z Austrią przez wojska polskie, powstanie zakończyło się. Trwało ono 325 dni.