Ofiary wojny

Nie tylko młodociani żołnierze, także dzieci uwięzione w łagrach i obozach koncentracyjnych oraz żydowskie dzieci ukrywane w polskich mieszkaniach to przedwcześnie dojrzałe istoty, którym wojna kazała dorosnąć do strachu, do którego dorosnąć się nie da.
Dzieci ze Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall, wyrzucane przez okna przez swoich rodziców, pragnących dla nich lepszej śmierci; dzieci wysyłane na śmierć do komór gazowych (opowiadania Borowskiego), dzieci wegetujące w łagrach (Wszystko, co najważniejsze Oli Watowej), synowie i córki, których rodzice wyparli się ze strachu o własne życie (proza Hanny Krall czy Idy Fink, Borowskiego), doświadczyły tego, co – nawet jeśli przeżyły – pozostawiło niezatarty ślad w ich psychice. Niektórym, jak tytułowej bohaterce Dziewczynki w czerwonym płaszczyku Romy Ligockiej, udało się doczekać końca okupacji. Autorka opisująca swe losy w wojennym Krakowie nabawiła się jednak w czasie wojny depresji; świetnie funkcjonująca w społeczeństwie jako artystka, nie umiała się Ligocka pozbyć wojennej traumy.
O nieco innym naznaczeniu dziecka przez los napisała Hanna Krall– opisana przez nią historia zainspirowała reżysera Daleko od okna Jana Jakuba Kolskiego. Bohaterka tej historii, córka matki Żydówki, ukrywanej w szafie przez polskie małżeństwo, dopiero po latach pozna swą matkę i rodowód. Pozbawiona korzeni, tożsamości, własnej historii dowie się, że była przedmiotem skomplikowanej gry psychologicznej, prowadzonej przez mężczyznę i dwie kobiety...
Inne dzieci, pokazane we współczesnych tekstach kultury zostały pozbawione nawet możliwości przeżycia tych strasznych rzeczy. Zginęły, jak anonimowa posiadaczka warkoczyka, „za który pociągają w szkole niegrzeczni chłopcy” (Tadeusz Różewicz, Warkoczyk).