Biblia - Stary Testament - problematyka

Historia powstania świata
Na początku ziemia była bezładem i pustkowiem. Bóg stworzył świat w ciągu sześciu dni, a siódmego dnia odpoczął. Najistotniejszy jest tu obraz Boga: wiecznego, bez początku i końca, wszechmocnego, który tworzy najlepszy z możliwych światów za pomocą słowa. Bóg wypowiada jedynie zdania: „Niech stanie się…”. Jest On kreatorem, artystą (Deus artifex), tworzącym świat według pewnej hierarchii: od elementów najprostszych do najbardziej skomplikowanych. Człowieka tworzy na końcu i na swoje podobieństwo, dając mu wolność i możliwość panowania nad wszystkimi istotami ziemskimi.

Grzech pierwszych rodziców
Bóg umieścił pierwszych rodziców w raju i pozwolił im spożywać wszystkie owoce oprócz tych, które pochodziły z drzewa poznania dobra i zła. Ewa, skuszona przez węża, zerwała owoc, skosztowała go i dała Adamowi. Pierwsi rodzice bardzo szybko przekonali się, czym jest wstyd, a Bóg ich ukarał. Ewę obarczył trudami brzemienności, bólami rodzenia oraz skazał ją na podporządkowanie się Adamowi. Adama natomiast obciążył koniecznością zdobywania pożywienia w trudzie i mozole. Oboje zostali wygnani z raju, by żyć poza jego granicami i uprawiać ziemię.

Kain i Abel
Kain i Abel byli synami Adama i Ewy. Kain zamordował brata z zazdrości. Abel był pasterzem i składał Bogu ofiary z pierworodnych swoich trzód. Ponieważ Bóg przyjął ofiarę Abla, a nie przyjął ofiary Kaina złożonej z plonów ziemi, Kain w gniewie zabił brata. Za karę został przeklęty przez Boga i musiał uciekać, spędzając resztę życia jako tułacz. Bóg naznaczył Kaina znakiem, mówiąc, że ktokolwiek go zabije, poniesie siedmiokrotną karę. Zabójstwo jest tu ukazane jako największa zbrodnia przeciwko bliźniemu.

Historia Noego
Noe był bogobojnym człowiekiem, który żył w czasach szerzącego się zła. Bóg postanowił oczyścić świat z grzechów i zesłał potop. Przedtem jednak polecił Noemu zbudować arkę, do której ten zabrał całą swoją rodzinę i po parze z każdego gatunku zwierząt. Noe wraz z żoną i trójką synów – Semem, Chamem i Jafetem – jako jedyni przeżyli tę zagładę. Po potopie Bóg zawarł z Noem przymierze, którego znakiem była tęcza.

Wieża Babel
Potomkowie Noego postanowili zbudować wieżę tak wysoką, aby sięgnąć nieba i dorównać Bogu. W odpowiedzi Bóg pomieszał im języki, co uniemożliwiło dalszą budowę, ponieważ ludzie przestali się rozumieć. Obecnie frazeologizm "wieża Babel" oznacza zamęt, bałagan, chaos wynikający z braku porozumienia.

Abraham i Izaak
Abraham jest w Biblii symbolem człowieka, który zawierzył Bogu bezgranicznie i był gotów na Jego wezwanie złożyć w ofierze swego jedynego, ukochanego syna, Izaaka. Przez wiele lat Abraham i jego żona Sara nie mogli doczekać się potomstwa. Kiedy byli już w podeszłym wieku, Bóg dał im syna. Izaak był jeszcze dzieckiem, gdy Bóg postanowił sprawdzić wiarę Abrahama i nakazał mu zaprowadzić chłopca na górę Moria, związać i złożyć w ofierze. Kiedy Abraham podnosił nóż, anioł Pański powstrzymał go, mówiąc: „Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz wiem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet swego jedynego syna”. Abraham złożył Bogu w ofierze barana, a Bóg obdarzył go potomstwem tak licznym, jak gwiazdy na niebie i piasek na brzegu morza.

Hiob
Hiob był człowiekiem bardzo religijnym i niezwykłej dobroci. Stracił swój majątek, dziesięcioro dzieci oraz zdrowie. Pomimo to nie stracił nadziei i nie przeklął Boga. Ogolił głowę, podarł szaty i nadal silnie wierzył. Przyjaciele przyszli mu z pomocą, próbując znaleźć przyczynę jego nieszczęść, sugerując, że musiał zgrzeszyć. Dołączył do nich Elihu, który podkreślał, że człowiek nie może zrozumieć dróg Boga. Bóg często wystawia człowieka na próby. Hiob nigdy nie poznał powodu swoich cierpień, ale wytrwał w wierze. Bóg dał mu nowe zrozumienie swej władzy i mądrości. W końcu uzdrowił Hioba i przywrócił mu wszystkie bogactwa, a nawet więcej. Mocna wiara zostaje nagrodzona.

Księga Koheleta
Ta starotestamentowa księga Biblii jest jedną z najbardziej znanych i najczęściej wykorzystywanych w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Słowo „Kohelet” (po gr. *Ekklesiastes*, stąd też nazwa Księga Eklezjastesa) nie jest imieniem autora tekstu. Tak nazywano mędrca przemawiającego na zgromadzeniu. Przez wiele lat tekst księgi przypisywano Salomonowi, ale badania literackie i historyczne wykazały, że powstał on w III w. p.n.e. (Salomon zmarł najprawdopodobniej około 931 p.n.e.). Księga Koheleta zawiera rozważania nad sensem ludzkiego życia. Kohelet twierdzi, że nic w życiu nie jest trwałe, nic nie może dać człowiekowi pełnego szczęścia. Bogactwa, sława, mądrość, zaszczyty są ulotne, nie dają trwałego zadowolenia i satysfakcji. Słynne zdanie: „Vanitas vanitatum et omnia vanitas” – „Marność nad marnościami i wszystko marność” najlepiej oddaje sens księgi. Kohelet zauważa, że człowiek jest istotą zachłanną, pragnie szczęścia ziemskiego i przyjemności, których źródłem są bogactwa, zaszczyty, sława. W pogoni za tymi pseudowartościami człowiek nie dostrzega tego, co jest najpiękniejsze i najcenniejsze. Nie cieszy się z tego, co daje Bóg, i nie potrafi zachować dystansu do życia, nie zachowuje umiaru i rozsądku. „Wszystko ma swój czas i jest wyznaczona godzina na wszystkie sprawy pod niebem”. Człowiek powinien żyć zgodnie z prawami Bożymi, ponieważ Bóg jest wieczny, a Jego mądrość niezmienna.

Psalmy
Słowo „psalm” pochodzi z greckiego „psalmos” – „pieśń z towarzyszeniem harfy”. Są to utwory śpiewane przy akompaniamencie harfy i cytry. Biblijna Księga Psalmów liczy 150 hymnów, modlitw i wierszy, które połączone są wiarą i miłością do Boga. Teksty te były dla wygnanych Żydów modlitewnikami. Chrześcijaństwo przejęło psalmy z tradycji żydowskiej. Pierwszy zbiór psalmów został najprawdopodobniej napisany za czasów króla Dawida i to jemu przypisuje się częściowe ich autorstwo (73 teksty powiązane są tradycyjnymi tytułami z królem Dawidem, a inne odnoszą się do konkretnych epizodów z jego życia). Innymi autorami są: Mojżesz, Salomon, Asaf, synowie Koracha, Heman Ezrachita, Etan Ezrachita. Najczęściej uznaje się, że psalmy pisano przez większą część historii Izraela, natomiast rozkwit tego gatunku nastąpił po powrocie z niewoli babilońskiej i w czasie odbudowy Świątyni. Psalmy śpiewano w czasie nabożeństw w Świątyni, ale wiele z nich powstało na wygnaniu. Mówią więc nie tylko o wierze całego Izraela, ale i wyrażają osobiste przeżycia.

Psalmodia – melodia śpiewanego psalmu; intonowanie, śpiewanie psalmów.

Istnieją dwa podziały psalmów:

- Według treści:
- Hymny chwalące Boga
- Lamentacje wspólnotowe
- Psalmy królewskie (związane z wydarzeniami z życia króla)
- Lamentacje indywidualne
- Psalmy dziękczynne

- Według funkcji:
- Pochwalne
- Błagalne
- Dziękczynne
- Mądrościowe
- Pokutne

Charakter psalmów:
- Są to pieśni liryczne mówiące o kondycji ludzkiej.
- Wyrażają miłość człowieka wobec Boga.
- Zawierają świadomość przemijania i przekonanie, że grzech i cierpienie to nieodłączne atrybuty ludzkiej natury.
- Mają charakter modlitwy.
- Mają wielką siłę ekspresji.
- Zawierają wiedzę o człowieku, który w przeciwieństwie do obrazu z Księgi Koheleta jest istotą umiłowaną przez Boga, który oddaje mu pod władanie cały świat.
- Posługują się bogatym językiem obrazowym: porównaniami, epitetami, metaforami.

Pieśń nad Pieśniami
Księga składająca się z ośmiu rozdziałów opowiada o miłości Oblubieńca i Oblubienicy. W trzecim rozdziale mamy obraz wesela. Bohaterów łączy nie tylko miłość, ale też przyjaźń i namiętność. W sensie metaforycznym tekst ten jest odzwierciedleniem wzajemnej miłości Boga (Oblubieńca) do narodu żydowskiego (Oblubienicy). W tradycji chrześcijańskiej interpretowana jest także jako alegoria miłości Chrystusa do Kościoła lub duszy ludzkiej.