Tkanki roślinne

Ogólnie o tkankach
? Przyczyna zróżnicowania tkanek: wyjście plechowców z wody i zasiedlanie lądu (w sylurze), w strefie przypływów i odpływów
Zdolności przystosowawcze:
? Budowa anatomiczna (wytwarzanie tkanek ? odp. Funkcje)
? Morfologiczna - formowanie się organów wegetatywnych (łodyga, liść, korzeń) i generatywnych (zalążki, nasiona, kwiaty, owoce)
? Fizjologia - zmiana procesów rozmnażania (uniezależnienie płc. Od wody
? Psylofity posiadały tkanki (epiderma- 1 warstwa komórek ze szparkami, miękisz - przestwory i luźne komórki, drewno z cewkami i łyko)
Klasyfikacja tkanek
Złożoność budowy:
? Jednorodne (proste) podobne komórki, jednolite zespoły (merystemy, miękisze, kolenchyma, sklerenchyma)
? Niejednorodne (złożone) komórki wielu różnych typów jako całość (epiderma, łyko, drewno)
Zdolność komórek do podziałów:
? Twórcze podział komórek przez całe życie
? Stałe komórki niezdolne do podziałów
Pochodzenie
? Pierwotne powstają z zarodka : skórka, merystemy stożków wzrostu, drewno pierwotne
? Wtórne powstają w procesie odróżnicowania: miazga korkotwórcza, drewno wtórne, kambium

TKANKI TWÓRCZE
Główne cechy:
? Zdolność do podziałów (MITOZA?INTERFAZA)
? Drobne, cienkościenne, słabo zwakualizowane, gęsta cytoplazma, duże centralne jądro, przestworów międzykomórkowych prawie brak
? Aktywność podziałowa warunkuje powstawanie tkanek, następnie organów
? Przekształcanie: zygota?zarodek?merystemy pierwotne (zdolność do dzielenia się)
?pierwotne tkanki stałe (brak zdolności podziału)
? Merystemy wierzchołkowe - najistotniejsza część stożków wzrostu, chronione w części nadziemnej przez młode liście, podziemnej przez czapeczkę, przyrost na długość
? Parakambium (pramiazga), wytwarza drewno i łyko pierwotne, przyrost na grubość
? Merystemy interkalarne (wstawowe) w międzywęźlach, wzrost łodygi na długość, u traw (jednoliścienne), aby nie ograniczać wzrostu wierzchołkowego łodygi
Odzyskiwanie zdolności do podziału u niektórych tkanek wtórnych
? Głównie tkanki miękiszowe, w odróżnicowaniu powstają głównie merystemy wtórne, potem wtórne tkanki stałe
? Powodowane przez auksyny, możliwe odtworzenie rośliny
Merystemy wtórne
? Merystemy boczne zapewniają przyrost na grubość, między tkankami stałymi, nowe odkładane na boki,
? Miazga (kambium) powstaje między łykiem a drewnem pierwotnym, często tworzy pierścień kambium, produkujący łyko i drewno wtórne
? Miazga korkotwórcza (fellogen) w łodydze, z komórek miękiszowych, fellem na zewnątrz, felloderma do wnętrza
? Okolnica (perycykl) ?korzenie boczne, ?pędy przybyszowe
? Tkanka przyranna (kalus) miejsca zranień, polisacharydy i śluzy zabliźniają
? System archesporialny mejotyczne tworzenie zarodników, związane z reprodukcją organizmu
TKANKI STAŁE
? Utrata zdolności podziałów to zapłata za specjalizację
? Komórki duże, grubościenne, silne zwakualizowane, mało cytoplazmy, jądro przy ścianie komórkowej, przestwory międzykomórkowe, martwe komórki?światło komórkowe
Tkanka okrywająca
? Odpowiedź na przystosowania, ochrona głębszych tkanek
? Zwartość, pofałdowanie - odporność na rozerwanie
? Epiderma - skórka pędu (pierwotna, żywa), jednowarstwowa, przezroczysta
o Ochrona przed transpiracją (zgrubienie ścian zewnętrznych, wosk i kutyna=kutikula)
o Nie przepuszcza wody i gazów ? aparaty szparkowe
? Aparaty szparkowe:
o Turgor wysoki - otwieranie, dostateczna ilość wody
o Uczestniczenie w transpiracji, ochrona przed przegrzaniem
o Wymiana gazowa
o Efekt brzeżny
o Dolna strona blaszki liściowej, pod - komora połączona z systemem wentylacyjnym
? Włoski
o Kutner tworzony na powierzchni liści przez białe, gęste, martwe, wypełnione powietrzem włoski, chroni przed słońcem, parowaniem i roślinożercami
o Włoski czepne u wijących się
o Włoski parzące ochrona przed wrogami
o Włoski gruczołowe olejki eteryczne, wabienie owadów, temperatura
o Kolce w przeciwieństwie do cierni mogą łatwo się oderwać
? Zadania tkanki okrywającej w korzeniu
o Ryzoderma (skórka korzenia, epiblema), pobiera wodę, komórki cienkościenne, włoski zwiększają wydolność, tworzą strefę włośnikową
o Włoski są protoplazmatycznymi, wydłużonymi uwypukleniami, wytwarzanymi przez część komórek epiblemy
? Korek
o Zawsze wielowarstwowy, wytwarzany przez miazgę korkotwórczą
o Występuje w starszych częściach organów roślinnych, które przyrastają na grubość (łodyga i korzeń)
o Skuteczniej chroni komórki, bo ściśle do siebie przylegają, inkrustowane suberyną, mogą się złuszczać
o Ochrona przed: utratą wody, urazami, temperaturą, pasożytami
o Przetchlinki - dziury w korku, wymiana gazowa; na zewnątrz brodawki, otwarte pęknięcia
o Fellogen tworzy fellodermę, odkładana ku wnętrzu organu, zbudowana z komórek miękiszowych
o Korkowica - peryderma występująca u bzu, złożona z fellemu, fellogenu i fellodermy
Tkanka miękiszowa
? Najstarsze ewolucyjnie tkanki,
? Parenchyma - miękisz zasadniczy, komórki, duże, cienkościenne, równowymiarowe i silnie zwakualizowane, przestwory międzykomórkowe
? Miękisz asymilacyjny
o fotosynteza, tworzy w liściach mezofil,
o Miękisz wieloramienny - sosna, pofałdowane komórki
o Palisadowy - okrytonasienne, dwuliścienne, tuż pod skórką, komórki prostopadłe, niewielkie przestwory międzykomórkowe, 1 warstwa komórek, asymilacja i filtr
o Gąbczasty - dwuliścienne (pod palisadowym), jednoliścienne (jedyny), nieregularne, mały styk, mało chloroplastów, przyswajanie CO2
o Funkcja magazynująca - materiały (cebula, marchew) lub woda (kaktus, agawa, aloes)
o Aerenchyma - woda, bagna
Tkanka wzmacniająca
? Kolenchyma (zwarcica)
o Pierwotna,
o Żywe wydłużone, rosnące komórki
o Partie obwodowe
o Ściany z celulozy i pektyn
o Kolenchyma kątowa - zgrubienia w narożach komórek, odporna na rozerwanie
o Płatowa - zgrubienia na ścianach stycznych, odporna na wyginanie
o Jamki - występują, gdzie ściany są cienkie, poprzez nie protoplasty sąsiednich komórek łączą się plazmodesmami
o Sklerenchyma - martwa tkanka wzmacniająca, występuje w starszych, dużych częściach roślin
? Grube i silnie zdrewniałe ściany
? Odporność na złamanie, ucisk i rozciąganie
? Włókna sklerenchymatyczne - len, konopie, ściany zgrubiałe i zdrewniałe, jamki, odporność na zginanie dzięki spiralnym mikrofibrylom
? Komórki kamienne borówki, chrzan, orzech, silnie zdrewniałe?odporność na ucisk
Tkanka przewodząca
Cechy komórek zdolnych do szybkiego transportu:
? Wydłużony kształt
? Brak utrudnień (poprzecznych ścian)
? Zwarte, ciągłe układy
? Podział ze względu na sposób rozrastania się:
o Otwarte - przyrost na grubość, bo kambium między drewnem a łykiem
o Zamknięte - jednoliścienne, nie ma kambium i przyrostu na grubość
? Podział ze względu na liczbę elementów składowych:
o Proste - tylko łyko lub drewno, naprzemianległe
o Złożone -
? Kolateralne - jedno pasmo drewno lub łyka obok siebie, otwarte lub zamknięte
? Bikolateralne - drewno otoczone z dwóch stron łykiem, pomiędzy kambium (ziemniak, dynia)
? Koncentryczne - hadrocentryczne - drewno otoczone łykiem, paprocie; leptocentryczne - konwalia
Drewno
? Cewki (tracheidy), starsze, ślepo zakończone i zaostrzone, różne zgrubienia, woda przez jamki, wolne przemieszczanie wody, bo nie w linii prostej, u nago-i prymitywnych okryto-
? Naczynia - szerokie, krótkie, u okryto-, rury,
o Powstają z członów naczyń,
o Wrażliwe ściany na rozciąganie, dlatego są zgrubienia
o Protoksylem - naczynia powstające najwcześniej, zgrubienia obrączkowe i spirane
o Metaksylem - zgrubienia siatkowe i jamkowe
? Włókna drzewne
? Miękisz drzewny - spichrz i kontakt z innymi tkankami
? Drewno twarde (twardziel) - w łodydze wewnętrznie, funkcje mechaniczne
? Drewno miękkie (biel) - na zewnątrz tkanki twardzieli, f. przewodząca i magazynująca
Łyko
? Elementy mają protoplasty (martwe są tylko włókna łykowe)
? Komórki sitowe u paprotników i nagonasiennych, twory do przewodzenia tworzą pola sitowe,
? Rurki sitowe
o powstają przez łączenie komórek,
o poprzeczne ściany styku tworzą sita, tracenie jądra, plastydów i mitochondriów w trakcie dojrzewania,
o korzyści: własny metabolizm obniżony, nie utrudnianie ruchu cytoplazmy
? Komórki towarzyszące - procesy życiowe komórek (przemiana cukrów),
? Pochodzenie: merystem wierzchołkowe?protoksylem i protofloem?metaksylem i metafloem, później powstające komórki są szersze, elementy wtórne są podobne, powstają przez kambium
Tkanka wydzielnicza
? Przykładowe wydzielane substancje: alkaloidy, garbniki, glikozydy, kauczuk, krzemionka, nektary, olejki eteryczne, lateks, soki trawienne, śluzy, żywice?
? Elementy układu wydzielniczego
o Miodniki - nektar; wiśnia, czeremcha,
o Występują w liściach, korzeniach, płatkach
o Wypotniki - wentyl bezpieczeństwa, usuwanie nadmiaru wody, gutacja, krople wody ranem
o Rury mleczne - sok mleczny, zbiorniki; wilkomiecze, konopie, mak
o Kanały żywiczne - łodyga, liście, korzeń; iglaste,
? Komórki produkujące żywicę w przestworach międzykomórkowych