Czy wolna elekcja w Polsce, była dobrym sposobem wyboru króla?

W 1572 umiera bezpotomnie Zygmunt August. Nastąpił kryzys w Polsce ponieważ nie wiedziano, kto ma rządzić, jak wybrać następcę. Zwołano więc Sejm Konwokacyjny w 1573r. w Warszawie, na którym zaczęto wybór króla, pierwszą wolną elekcję. Czy była to właściwa decyzja? Czy dzięki temu Polska więcej zyskała czy straciła? Czy wolna elekcja to dobry sposób na wybór króla? Na te pytania postaram się poniżej odpowiedzieć.

Pierwszy argument stawiający wolną elekcję w złym świetle jaki przedstawię, to przekupstwo, które szerzyło się trafiwszy na podatny grunt polskiego sarmackiego warcholstwa. Możnowładcy przekupywali biedniejszą szlachtę, która w zamian za pieniądze i ziemię, oddawała głos na ich kandydata.

Kolejny argument przeciw, to częsty wybór zagranicznego władcy, który mając już pod opieką jakieś państwo, po mianowaniu na władcę Polski nie interesował się naszymi ziemiami, które coraz bardziej podupadały, lecz dbał o los swoich rodaków.

Ostatnim argumentem, który przytoczę, a który traktuje wolną elekcję jako błędne rozwiązanie, to wykorzystywanie przez zagranicznych władców pozycji króla Polski do realizowania własnych, egoistycznych celów.

Jednak wolna elekcja nie miała samych złych cech. Jednym z argumentów przemawiających za to traktowanie wolnej elekcji jako pierwszego w Europie, "raczkującego" systemu demokratycznego. Można pokusić się o taki argument pamiętając jednocześnie, że w owych "wyborach" następcy tronu brało udział około 10% ludności Polski oczywiście pochodzenia szlacheckiego.

Następną przesłanką przemawiającym na korzyść wolnej elekcji, była możliwość wyboru władcy najlepszego pośród wszystkich kandydatów, takiego, który pomoże Polsce i będzie dbał o jej rozwój i interesy. W naszym ojczystym kraju taka sytuacja miała miejsce tylko kilka razy, np.: przy wyborze Kazimierza Jagiellończyka.

Za wolną elekcją przemawiała dodatkowo możliwość nawiązania nowych stosunków zagranicznych oraz poprawienia tych już istniejących, dzięki wyborowi na króla osoby związanej lub będącej w bliskich kontaktach z władcą innego państwa, co przynosiło wymierne korzyści dla Polski.

Moim zdaniem nie można jednoznacznie ocenić czy wolna elekcja była dobrym sposobem na wybór króla, ponieważ mimo jej wad, istnieje również wiele pozytywnych cech, które na pewno poprawiają jej wizerunek na tle dziedziczności tronu przez syna króla, który rządził w danym okresie czasu. Dlatego też odpowiedzieć na pytania zadane we wstępie każdy z nas musi sobie indywidualnie, oceniając z należytą bezstronnością sytuację, jaka panowała w Polsce od 1572 roku.