Rozwój terytorialny i gospodarczy Stanów Zjednoczonych (do I wojny światowej).

Rozwój terytorialny i gospodarczy
Stanów Zjednoczonych

Ustrój powstającego państwa tworzył się w duchu oświeceniowym. Zdecydowano się na monteskiuszowską zasadę trójpodziału władzy. W 1787 obowiązujące do tej pory artykuły konfederacji i wieczystej unii zastąpiła pierwsza w świecie konstytucja z 4 marca 1789 roku (uchwalona rok wcześniej przez kongres), której pierwotną wersję przygotowywał James Madison. zasadnicza regulowała relacje pomiędzy władzą centralną a stanami. Powstałe państwo było republiką federalną z prezydentem jako jako głową państwa i Kongresem jako władzą ustawodawczą. Pod względem sposobu sprawowania władzy USA stały się typowym przykładem państwa, w którym występuje system prezydencki ? głowa państwa stała jednocześnie na czele gabinetu. Pierwszym prezydentem został Jerzy Waszyngton.
Początkowo nowe państwo borykało się z licznymi problemami natury polityczno-społecznej i finansowej. Trwała walka pomiędzy dwoma obozami: federalistów (późniejszych Republikanów) pragnących silnej władzy centralnej i antyfederalistów (którzy przekształcili się później w Demokratycznych Republikanów, a następnie w Demokratów) dążących do zachowania odrębności poszczególnych stanów.
Drugą kwestią sporną stało się niewolnictwo: na północy Murzyni byli ludźmi wolnymi, natomiast na południu niewolnikami. Różnice te miały stać się w przyszłości głównym źródłem konfliktów pomiędzy amerykańskimi stanami.
W roku 1812 roku wybuchł kolejny spór brytyjsko-amerykański. Zarzewiem konfliktu stało się pogranicze kanadyjskie oraz spór związany z blokadą handlową stosowaną przez Brytyjczyków wobec napoleońskiej Francji. Anglia wykorzystała pretekst, by podjąć zbrojną próbę przywrócenia statusu kolonialnego Stanów Zjednoczonych, ale bez skutku. Wojna brytyjsko-amerykańska zakończyła się pokojem gandawskim z 1814 roku, w zasadzie nie przynosząc wymiernych korzyści żadnej ze stron. W końcowej fazie jednak przewaga militarna była po stronie amerykańskiej, co zapoczątkowało budowę mitu o niezwyciężonej armii. Było to także dodatkowym czynnikiem w procesie formowania się narodu amerykańskiego. Konsekwencją konfliktu było także podpisanie ugody Rush-Bagota z 1817 roku, dotyczącej demilitaryzacji strefy nadgranicznej oraz konwencja z 1818 roku dotycząca regulacji granic.
Wojna o Kanadę nie przyniosła Stanom Zjednoczonym nowych zdobyczy terytorialnych, jednak państwo to zajmowało wciąż nowe tereny na zachodzie i południu kontynentu. Zawarty 3 września 1783 roku pokój paryski gwarantował Amerykanom terytorium od Atlantyku po Missisipi.
W 1803 roku Thomas Jefferson odkupił francuską Luizjanę od Napoleona (stanowiącą jedną trzecią terytorium dzisiejszych Stanów Zjednoczonych), co niemal dwukrotnie zwiększyło terytorium kraju. Ponadto w roku 1818 udało się uzyskać terytorium Dakoty.
W 1821 roku kolejny prezydent USA, doprowadził do uzyskania hiszpańskiej Florydy, co było kolejnym krokiem w umacnianiu pozycji państwa jako najsilniejszego gracza na kontynencie. W 1823 roku prezydent Monroe ogłosił opracowaną przez ówczesnego sekretarza stanu, Johna Quincy'ego Adamsa, tzw. Doktrynę Monroe'a zakładającą dążenie do powstrzymania europejskiej ekspansji na całym kontynencie amerykańskim w zamian za brak ingerencji USA w sprawy Europy. Oznaczało to początek długiej epoki w dziejach amerykańskiej polityki zagranicznej ? okresu izolacjonizmu.
Równocześnie rozpoczęła się ekspansja na tereny zamieszkane przez Indian,od których legalnie lub podstępem wykupywano ziemię. Postępujący jednak proces osadnictwa białych oznaczał dla groźbę utraty macierzystych terenów. Indianie podzieleni na liczne plemiona stopniowo ulegali cywilizacyjnej przewadze europejskich kolonizatorów. Ściągali tu zarówno ludzie poszukujący lepszego życia, jak i uciekający przed karą przestępcy. Ekspansja osadnicza na zachód doprowadziła do szybkiego skurczenia się indiańskich terenów łowieckich.
W tym czasie koloniści osiedlali się na terenach niepodległego od 1821 roku Meksyku roku, szczególnie na terenie Teksasu. Władze tego kraju odmawiały jednak przyznania praw politycznych mieszkańcom tej prowincji, co doprowadziło do formowania się ruchu oporu. Mieszkańcy wykorzystując anarchię i wojny domowe nękające Meksyk proklamowali w 1836 roku Republikę Teksasu roku, a w 1845 roku ogłosili przyłączenie do USA jako 28. stan. Spowodowało to wybuch wojny amerykańsko-meksykańskiej, trwającej w latach 1846-1848,zakończonego podpisaniem pokoju w Guadelupe-Hidalgo. Na mocy tego pokoju Stany Zjednoczone otrzymały nie tylko Teksas, ale również Kalifornię i Nowy Meksyk, a granica między państwami została wyznaczona wzdłuż rzeki Rio Grande.
Tymczasem w 1846 USA uzyskały brytyjski Oregon, a w 1867 roku dokonały ostatniego nabytku na kontynencie kupując rosyjską Alaskę. Ogółem powierzchnia USA wzrosła w XIX wieku sześciokrotnie.
Wraz z rozwojem terytorialnym następował gwałtowny rozwój gospodarczy, coraz bardziej zarysowały się różnice między północą i południem. Na północy rozwijał się przede wszystkim przemysł, chroniony cłami na towary sprowadzone spoza Ameryki. Na południu nadal dominowała wielka własność ziemska, której siłą roboczą byli czarni niewolnicy. Jednak coraz częstsze stawały się wystąpienia przeciwko niewolnictwu. Ruch ten nazywany abolicjonizmem, początkowo miał charakter humanitarny. Liberalne zasady rządzące gospodarką amerykańską skutkowały jej gwałtownym rozwojem. Powszechne prawo wyborcze dla białych i liczne wolności polityczne przyczyniały się do wzmożonego napływu osadników z Europy. Zakładali oni dynamicznie rozwijające się przedsiębiorstwa, zachowując przy tym etos pracy, wytrwałości i oszczędności. Udział USA produkcji światowej wynosił 7% w 1840. Powszechnie wprowadzano nowe urządzenia, np. kombajny.
Istotne dla gospodarki USA było rolnictwo (do połowy XIX wieku było ono najistotniejszym działem gospodarki narodowej). Na zachodzie było to rolnictwo na wpół naturalne, na terenach o dłuższej historii kolonizacji zbliżało się do modelu towarowego. Produkcja zarówno rolna jak i przemysłowa USA nie miała sobie równych w świecie pod względem zróżnicowania i ilości. Efektem był ogromny eksport żywności i wszelkiego rodzaju surowców, jak również rozwój rodzimego przemysłu przetwórczego. Wzrastało wydobycie wszelkiego rodzaju minerałów: rudy żelaza i węgiel kamienny (np. Góry Skaliste).