Stany Zjednoczone Ameryki w XIX i na początku XX wieku.

Rozawój terytorialny i polityka zagraniczna.

Pomimo licznych kłopotów wewnętrznych, Stany Zjednoczone z powodzeniem rozszerzały swoje terytorium – w 1803 roku Thomas Jefferson odkupił francuską Luizjanę od Napoleona, co niemal dwukrotnie zwiększyło terytorium kraju. Ponadto w roku 1818 udało się uzyskać terytorium Dakoty.

Dalsza eksploracja terytorium i ogłoszenie izolacjonizmu.

W 1821 roku kolejny prezydent USA, James Monroe, doprowadził do uzyskania hiszpańskiej Florydy, co było kolejnym krokiem w umacnianiu pozycji państwa jako najsilniejszego gracza na kontynencie. W 1823 prezydent Monroe ogłosił opracowaną przez ówczesnego sekretarza stanu, Johna Quincy'ego Adamsa, tzw. Doktrynę Monroe'a zakładającą dążenie do powstrzymania europejskiej ekspansji na całym kontynencie amerykańskim w zamian za brak ingerencji USA w sprawy Europy. Oznaczało to początek długiej epoki w dziejach amerykańskiej polityki zagranicznej – okresu izolacjonizmu.
W tym czasie koloniści osiedlali się także na terenach niepodległego od 1821 roku Meksyku, szczególnie na terenie Teksasu. Władze tego kraju odmawiały jednak przyznania praw politycznych mieszkańcom tej prowincji, co doprowadziło do formowania się ruchu oporu. Mieszkańcy wykorzystując anarchię i wojny domowe nękające Meksyk proklamowali w 1836 roku Republikę Teksasu, a w 1845 roku ogłosili przyłączenie do USA jako 28. stan. Spowodowało to wybuch wojny amerykańsko-meksykańskiej, trwającej w latach 1846-1848. W jej wyniku Meksyk utracił także Nowy Meksyk i Kalifornię, które łącznie z Teksasem stanowiły przed wojną połowę jego obszaru.
Tymczasem w 1846 USA uzyskały brytyjski Oregon, a w 1867 dokonały ostatniego nabytku na kontynencie kupując rosyjską Alaskę. Ogółem powierzchnia USA wzrosła w XIX wieku sześciokrotnie.

Rozwój gospodarczy.

Liberalne zasady rządzące gospodarką amerykańską skutkowały jej gwałtownym rozwojem. Powszechne prawo wyborcze dla białych i liczne wolności polityczne przyczyniały się do wzmożonego napływu osadników z Europy. Zakładali oni dynamicznie rozwijające się przedsiębiorstwa, zachowując przy tym etos pracy, wytrwałości i oszczędności. Udział USA w produkcji światowej wzrósł z poziomu 7% w 1840 do 23,3% w 1870 roku. Powszechnie wprowadzano nowe urządzenia, np. kombajny. Jednak coraz bardziej uwidaczniał się podział na dwie strefy gospodarcze – przemysłową i zurbanizowaną Północ oraz rolnicze Południe, gdzie na plantacjach masowo wykorzystywano pracę niewolników.

Wojna secesyjna.

Przyczyny:
W tym czasie zaostrzyły się przeciwieństwa pomiędzy Północą, a Południem, które zogniskowały się na kwestii murzyńskiej. Wywoływało to kryzysy polityczne, powstał ruch abolicjonistyczny. Próbowano zawierać różne ugody (m.in. kompromis Missouri 1820, kompromis 1850, ustawa Kansas-Nebraska 1854) jednak nie przynosiły one rezultatów. Przeciwnicy niewolnictwa skonsolidowali się po skazaniu na śmierć i straceniu w 1859 abolicjonisty Johna Browna, który próbował wywołać powstanie murzyńskie.
Wybór przeciwnika niewolnictwa Abrahama Lincolna na prezydenta w 1860 roku spowodował wystąpienie 11 stanów południowych (pod przewodnictwem Karoliny) z Unii (24 pozostały lojalne wobec Waszyngtonu). Stany te utworzyły następnie Skonfederowane Stany Ameryki, zwane Konfederacją, w odróżnieniu od Unii.

Wybuch walk:
Rozpoczęła się wojna domowa zwana wojną secesyjną, trwała od 1861 do 1865.
Rozpoczął ją 12 kwietnia 1861 roku atak sił Konfederacji na Fort Sumter w Charleston, w Karolinie Południowej. Mimo ekonomicznej, politycznej i militarnej przewagi Unii, Konfederacja pod dowództwem generałów T.J. Jacksona, J.E. Johnstona i R.E. Lee odnosiła do połowy roku 1862 sukcesy na wszystkich frontach. Nawet wprowadzona w roku 1861 przez Unię blokada wybrzeży Konfederacji okazała się nieefektywna.
20 maja 1862 roku Kongres Unii przyjął ustawę o osadnictwie, która miała przyciągnąć ochotników do walki po stronie Unii. Wkrótce potem nierozstrzygnięta bitwa pod Antietam (17 września 1862), uznana za sukces Unii, skłoniła ją do ofensywy, jednocześnie powodując wycofanie się Wielkiej Brytanii i Francji z mediacji. Przekreśliło to nadzieję Konfederacji na uzyskanie uznania międzynarodowego i pomocy ze strony mocarstw europejskich. W takiej sytuacji prezydent Lincoln postanowił przyspieszyć decyzję o zniesieniu niewolnictwa, wydając proklamację emancypacji, na mocy której zniesiono bez odszkodowań niewolnictwo na obszarze Skonfederowanych Stanów Ameryki.
Decydująca bitwa pod Gettysburgiem (1-3 lipca 1863) zapoczątkowała serię zwycięstw wojsk Unii pod dowództwem generała Ulissesa Granta oraz W.T. Shermana na wszystkich frontach. W drugiej połowie 1863 roku przejęły one kontrolę nad rzeką Missisipi, zdobywając Vicksburg i zajęły stan Tennessee, a w 1864 – Georgię, dzieląc Konfederację na kilka części. Ponowny wybór Lincolna na prezydenta umocnił Unię.
W wojnie secesyjnej, zakończonej bitwą pod Appomattox wzięło udział po stronie Unii około 2 mln żołnierzy (z czego ponad 350 tys. zginęło), zaś po stronie Konfederacji – ok. 1,5 mln (ponad 320 tys. zginęło), obie strony poniosły znaczne straty materialne. W ostatnich jej dniach zginął w zamachu z ręki fanatyka Południa Abraham Lincoln. W 1865 r. uchwalono trzy poprawki do amerykańskiej konstytucji, dzięki którym Murzyni w obrębie całego państwa uzyskali pełnię praw obywatelskich, m.in. prawa wyborcze.
Rezultatem wojny było stworzenie silnej więzi państwowej, która pozwoliła Stanom Zjednoczonym na ekspansję polityczną i olbrzymi rozwój gospodarczy.
W 1862 wszedł w życie Homestead Act (ustawa przyznająca każdemu obywatelowi prawo do uzyskania z ziem niezamieszkanych na zachodzie działki o pow. 160 akrów), przyśpieszyło to osadnictwo na zachodnim obszarze Stanów Zjednoczonych.

Rozwój gospodarczy i terytorialny po zakończeniu wojny domowej.

W ciągu kilkudziesięciu kolejnych lat po zakończeniu wojny domowej, USA rozwinęły się w największą potęgę przemysłową świata. Przyjęto 17 nowych stanów. Rozwinięto połączenia kolejowe; dzięki nim połączono brzegi obu oceanów. W gospodarce zaczęto stosować na szeroką skalę energię elektryczną i silniki spalinowe. Szybko zaczęła rozwijać się motoryzacja, m.in. dzięki zakładom Henry Forda, przyczyniając się do rozwoju kraju. Powstały pierwsze gigantyczne korporacje produkujące m.in. stal, maszyny, okręty. Rozwinął się przemysł naftowy, chemiczny, bawełniany, rozwinęło się górnictwo węgla kamiennego. Dzięki szybkiemu rozwojowi powstały wielkie fortuny: Johna Morgana, Johna Rockefellera, Andrew Carnegiego. Wzrost gospodarczy w tym okresie przekraczał 10%. Korzystając z kłopotów Wielkiej Brytanii w Wojnie Burskiej Stany Zjednoczone zmonopolizowały budowę Kanału Panamskiego (układ Clayton-Bulwer). Budowę rozpoczęto 1850, zakończono w 1914.

I Wojna Światowa.

Silna pozycja polityczna i gospodarcza Stanów Zjednoczonych zapewniła im decydujący udział w I wojnie światowej. W pierwszych jej latach prezydent Wilson przestrzegał zasady nieinterweniowania w konflikt europejski i próbował pogodzić zwaśnione strony, jednak gdy Niemcy ogłosiły nieograniczoną wojnę podwodną, USA wypowiedziały im wojnę 6 kwietnia 1917. Szybko zmobilizowano około 4 milionów żołnierzy i wybudowano flotę. Wysłanie korpusu interwencyjnego do Francji spowodowało wygraną ententy.
Wilson miał duży wkład w opracowanie traktatu pokojowego. Ogłosił tzw. 14 punktów Wilsona, które stały się podstawą traktatu wersalskiego. Jednak Kongres nie ratyfikował traktatu wersalskiego i nie wyraził zgody na przystąpienie Stanów Zjednoczonych do Ligi Narodów. Nie uznano też Rosji Sowieckiej powstałej po wojnie. Następni prezydenci uprawiali politykę powrotu do izolacjonizmu.