Układ oddechowy - budowa, funkcje, choroby, higiena

UO
- dostarczanie O2 do organizmu
- usuwanie CO2 z oranizmu
- znajduja się w nim drogi oddechowe= dostaje się nimi powietrze do organizmu
pluca= narzady wymiany gazowej

? Drogi oddechowe = oczuszczanie, ogrzewanie i nawilzanie powietrza zanim dotrze do pluc, maja rzeski które wylapuja zanieczyszczenia

1. Jama nosowa ? najskuteczniejsze ogrzewanie, nawilzanie i ogrzewanie powietrza
2. Gardło ? wspolny odcinek DO
3. Krtań ? jej wejscie ochrania naglosnia? dzieki niej krtan zamyka się podczas polykania pokarmu, zapobiega to dostaniu się pokarmu do DO
4. Tchawica ? z chrzastek, elastyczna? zmiana ksztaltu przy ruchu glowy
5. Oskrzela ? za rozgalezieniem tchawicy, doprowadzaja powietrze do pluc

PLUCA
? Pokrywa je cienka blona ? oplucna, która posiada funkcje ochronne
? Prawe pluco dzieli się na 3 platy, lewe na 2.
? W plucach oskrzela rozgaleziaja się na coraz mniejsze ? oskrzeliki
? Oskrzeliki? sciany bez chrzastki, na ich koncach znajduja się pecherzyki plucne,
? Pecherzyki plucne- oplataja je naczynia krwionosne, miedzy nimi a pecherzykami nastepuje wymiana gazowa miedzy krwia a powierzem. Maja cienkie sciany tak jak naczynia krw i mogą przez nie przenikac sciany Sa elastyczne i zmieniaja swój rozmiar podczas wdechu i wydechu

GŁOS
Głos powstaje w krtani. Po jej bokach znajduja się faldy struny glosowe. Powietrze które przeplywa przez szpare glosni wywoluje drgania strun gł i powstaje glos.
? podczas spokojnego oddechy struny sa rozluznione i powietrze nie napotyka oporu i może swobodnie przeplywac
? kiedy struny się napijaja szpara się zweza i wydychane powietrze naciska na struny ktore drza i powstaje dźwięk.
Wentylacja plus- nieustanne wymiana powietrza
Wymiana gazowa- dostarczanie org O2 i usuwanie z niego CO2
WENTYLACJA PLUC
Biorą w niej udzial
Miesnie oddechowe

Miedzyzebrowe Przepona
- znajduja się miedzy zebrami - Duzy miesien w ksztalcie kopuly,
Oddziela klatke piersiowa od innych narzadow


? Wdech ? miesnie mi.ż kurcza się, unosza zebra do gory, przepona staje się plaska
? Wydech ? rokurcz miesni mi.ż zebra opadaja, rozkurcz przepony-uwypukla się ku gorze
Wdechy i wydechy zachodza niezaleznie od naszej woli. Czestotliwosc wdechow i wydechow może malez lub wzrastac zalezy to od ilosci tlenu i CO2 w krwi. Np. wysilek fizyczny

Dyfuzja ? dzieki niej O2 przemieszcza się do wnetrza naczyn wlosowatych.
Utlenianie ? uwalnianie energi z pokarmu, powstaje kiedy CO2 jest transportowany do NW
Oddychanie wewnatrzkomorkowe ? utlenianie substancji pokarmowych, zachodzi ono w mitochondriach.

MITOCHONDRIA
? Organelle komorkowe
? otoczone blona z bialek i tluszczow
? proces oddychanieWK odbywa się w blonie wew jest silnie pofaldowana

W procesie utleniania jest zuzywana naibardziej glukoza pod wplywem tlenu. Wówczas wydziela się CO2 H2O i energia zawart a w glukozie

ATP- energia uwolniona z oddych. wewkom jest magazynowana w tym zwiazku, zawiera wiazania wysokoenergetyczne? magazynuja duze ilosci energii, czasteczki ATP sa nie trwale dlatego mogą być przechowywane w kom przez krotki czas, enrgia zostaje wykorzystywaqna do roznych prosesow w org np. produkcji bialek

ENERGIE W ATP:
? cieplna ? wytwarzanie ciepla podczas pracy narzadow
? mechaniczna ? skurcze miesni, rych organelli wewnatrz komorki
? elektryczna ? powst impulsow nerwowych
? chemiczna - wytwarzanie bialek tluszcziw itd.

OCHRONA UO
Wdychanie powietrza przez nos, jest ono cieplejsze , nawilzone oraz oczyszczone z bakteri i pylkow
Przebywanie jak najwiecej na powietrzu przystosuje nas to do skokow temperetury
Ubierac się stosownie do pogody
Ograniczyc kontakty z ludzmi chorymmi
Nie przbywac w pomieszczeniu z osobami palacymi

CHOROBY UO
Przeziebienie ? blona sluzowa produkuje wiecej wydzieliny ? kataru, podwyzszona goraczka i kaszel

Zapalenie pluc ? latwo pomylic z przeziebieniem, objawy te same, lecz bakterie wywoluja stan zapalny pecherzykow plucnych dlatego chory odczuwa dusznosci i bole klatki piersiowej

Angina ? zarazic się można od chorej osoby oraz zakazonej zywnosci, goraczka, dreszcze, powiekszone migdalki, silny bol gardla utrodniona mowa i polykanie pokarmu

Gruźlica- prowadzi do wyniszczenia organizmu, chory chudnie, ma goraczke, zmeczenie, brak apetytu. Kaszel nmoze wyniszczyc pecherzyki plucne co prowadzi do tego ze krew przdostaje się do pluc. Bakterie atakuja tez kosci, UP i nerki. Można się zarazic od chorej osoby, przedmiotow z osadzonymi na nim bakteriami lub wypiciem mleka od zakazonej krowy.

Niezyt nosa ? zapalenie blony sluzowej nosa, objawia się silnym katarem. Może się przekstalcic w

Zapalenie drog oddechowych? bol gardla kaszel goraczka

Grypa ? trudno wykryc bo objawy te sme jak przy przeziebieniu. Wysoka goraczka, bole miesni stawow dreszcze, oslabia organizm może się przyczynic do chorob serca i mozgu

Alergia ? może się przyczynic do powstania astmy i kataru siennego

Astma ? W oskrzelach stan zapalny, skurczone co utrudnia oddychanie, silny kaszel i ataki dusznosci.

Na UO zle wplywa N2O5 SO2 i czad bo może się laczyc z hemoglobina

Pylica ? w plucach osadzaja się pylki , problemy z oddychaniem, może spowodowac nowotwor