Na przebieg procesów klimatotwórczych wpływa zróżnicowanie oświetlenia ziemi, co jest skutkiem kształtu i ruchów Ziemi oraz zróżnicowania jej powierzchni. Czynniki te powodują strefowe i astrefowe zróżnicowanie klimatu. Do geograficznych czynników klimatycznych, zalicza się przede wszystkim szerokość geograficzną oraz rozkład lądów i mórz, wysokość nad poziomem morza, ukształtowanie terenu, prądy morskie, szatę roślinną a także pokrywę śnieżną i lodową. Począwszy od starożytności aż do XIX wieku strefy klimatyczne identyfikowano ze strefami oświetlenia, czyli z szerokością geograficzną. W XX w. powstało wiele klasyfikacji klimatów. W polskich atlasach geograficznych w klasyfikacji klimatów wyróżnia się na każdej półkuli 5 stref klimatycznych, a w każdej z nich kilka typów klimatu. Podstawą do określenia typu klimatu są rozkład opadów w ciągu roku, wartości i przebieg temperatury oraz charakter roślinności.
I - Strefa klimatów równikowych
W strefie tej średnia temperatura wszystkich miesięcy przewyższa 20oC, a dobowe i roczne amplitudy temperatury nie przekraczają kilku stopni. Opady są najwyższe przy zenitalnym położeniu Słońca. Pory roku są wyznaczone przez pory opadów. W strefie tej wyróżnia się trzy podstawowe typy klimatów równikowy wybitnie wilgotny, podrównikowy wilgotny i podrównikowy suchy. Bezpośrednio przy równiku występuje klimat wybitnie wilgotny, o opadach całorocznych. W miarę oddalania się od równika opady występują sezonowo i jednocześnie maleje ich suma. Strefa klimatów równikowych obejmuje duże obszary Afryki (od ok. 20S do 15N), Ameryki Południowej i Środkowej, Archipelag Malajski i Półwysep Malajski, Filipiny, Północną Australię i prawie cały Madagaskar.
II - Strefa klimatów zwrotnikowych
Przy średniej rocznej powyżej 20oC temperatura najchłodniejszego miesiąca waha się od powyżej 20oC do 10oC; latem, zwłaszcza w klimacie suchym występują duże amplitudy dobowe. Notuje się tu temperatury wyższe niż w pozostałych strefach. Opady przypadają na półrocze letnie lub są bardzo skąpe, sporadyczne. Klimat tej strefy kształtują dynamiczne wyże okołozwrotnikowe, stąd przeważająca część tej strefy ma klimat suchy i skrajnie suchy w niej też występują najliczniejsze i największe pustynie: Sahara, pustynia Arabska, wieka pustynia Australijska, pustynia Kalahari. Na zachodzie kontynentów pustynie dochodzą do samego brzegu morskiego, co wiąże się z występowaniem litych wybrzeży zimnych prądów morskich. Wschodnie wybrzeża mają klimat wilgotniejszy, gdyż wiatry wschodnie przynoszą tam wilgotne powietrze znad oceanu. W obszarach monsunowych tej strefy, obejmujących subkontynent Indyjski, Półwysep Indochiński oraz niewielki fragment południowo-wschodnich Chin, występuje klimat monsunowy z dużymi sumami opadów przypadającymi na porę monsunu letniego.
Klimat zwrotnikowy wybitnie suchy obejmuje obszary położone w -środkowej części dorzecza Rio Grandę, gdzie przeważają masy powietrza zwrotnikowego. Charakterystyczną cechą tego klimatu są skąpe opady atmosferyczne i znaczne wahania temperatur powietrza. Znaczny wpływ na klimat wywiera wysokość nad poziom morza.
Klimat zwrotnikowy, skrajnie suchy (pustynny) występuje na obszarach pustynnych zachodniej części Arizony, Wyżyny Kolorado oraz Półwyspu Kalifornijskiego i w Wielkiej Kotlinie. Typowe cechy klimatu to brak opadów i duże wahania temperatury, Najwyższe temperatury powietrza występują w Dolinie Śmierci. W roku 1913 zanotowano tani H-57C, stanowi to maksymalną wartość temperatury dla Ameryki 'Północnej. Zimy są przeważnie łagodne z ubóstwem śniegu.
Klimat zwrotnikowy, morski zajmuje znaczną część Wyżyny Meksykańskiej oraz Niziny nad zatoką Meksykańską i Atlantykiem wraz z Florydą, jak też północnym- skrawkiem Jukatanu. W lecie wieją tu wiatry południowo-zachodnie wywołane Wyżem Azorskim na Atlantyku, w zimie natomiast tworzy się płytki ośrodek niskiego ciśnienia atmosferycznego. Średnie temperatury stycznia wynoszą tu od 3 do 10oC, lipca 20-25oC Opady atmosferyczne występują w ciągu całego roku.
Klimat zwrotnikowy wybitnie suchy panuje nad całą zachodnią częścią Australii, sięgając na" wschód aż po rzekę Darling. Związany on jest z suchymi masami zwrotnikowego powietrza kontynentalnego. Na obszarze tym zaznaczają się dosyć duże wahania roczne i dobowe temperatur, dochodzące -do 2OCoC. Opady atmosferyczne wynoszą od 125 do 250 mm. w roku. Rozkład temperatur w czasie jest nierównomierny.
Klimat zwrotnikowy skrajnie suchy (pustynny) obejmuje obszary pustynne. Roczne opady atmosferyczne wynoszą około 100 mm. Średnia temperatura stycznia 30oC - 35G, lipca 11oC - 15oC.
Klimat zwrotnikowy monsunowy jest właściwy dla obszarów położonych na południe od klimatów podrównikowych, w północno-wschodniej części kontynentu. Związany jest on z napływem zwrotnikowo-morskiego powietrza przynoszącego opady atmosferyczne w porze letniej. Opady atmosferyczne maleją w głąb lądu. Średnie temperatury najcieplejszego miesiąca wynoszą około 22oC-30oC, najchłodniejszego 15oC. Odmiana, tego klimatu obejmuje obszar Wielkich Gór Wododziałowych, gdzie opady atmosferyczne dochodzą do 1000 - 1500 mm rocznie. Średnie temperatury najcieplejszego miesiąca wynoszą 22oC, najchłodniejszego 10oC.
Klimat zwrotnikowy morski panuje w południowej części Niziny Środkowej i obejmuje południową część Wielkich Gór Wododziałowych. W klimacie tym opady atmosferyczne występują w ciągu całego roku z przewagą w półroczu ciepłym na nizinie i półroczu chłodnym na wschodnich stokach gór. Suma rocznych opadów wynosi od 1000 - 2000 mm. Klimat ten jest pod wpływem pasatu południowo-wschodniego.
III - Strefa klimatów podzwrotnikowych
Średnia roczna temperatura wynosi od 10oC do 20oC, temperatura najchłodniejszego miesiąca od powyżej 10oC (w klimatach morskich) do poniżej 0oC (w kontynentalnych). Latem w klimatach suchych panują bardzo wysokie temperatury. W klimacie Śródziemnomorskim, należącym do klimatów morskich, opady przeważają w półroczu zimowym, a lato jest gorące i suche. Tego typu klimat występuje w basenie Morza, Śródziemnego, w wąskim pasie wybrzeży wschodnich i zachodnich. obu Ameryk, na południowych krańcach Afryki i Australii. Klimat kontynentalny suchy mają: Wyżyna Irańska, Kotlina Kaszgarska i Tybet. Odmiana monsunowa z ciepłymi i wilgotnymi latami oraz suchymi i zimnymi zimami występuje we wschodniej Azji.
Klimat podzwrotnikowy, wilgotny morski występuje na wybrzeżu atlantyckim, obejmując również Appalachy, oraz na wybrzeżu pacyficznym, pomiędzy 35 i 43 szer. geogr. pn. Jest to klimat atlantycki o cechach morskich i znacznej ilości opadów w ciągu całego
Klimat podzwrotnikowy, odmiany kontynentalnej obejmuje niziny W dolnym dorzeczu Missisipi, Latem napływa tu powietrze zwrotnikowe, w zimie natomiast powietrze polarne, co powoduje duże roczne amplitudy temperatur powietrza. Temperatura najchłodniejszego miesiąca waha się od O do +10oC. Opady atmosferyczne wynoszą 500 - 2000 mm rocznie.
Klimat podzwrotnikowy suchy Występuje na Wielkiej Równinie Prerii. Lata są tu gorące, zimy łagodne. Średnie temperatury najcieplejszego miesiąca wynoszą około 25-28oC, najchłodniejszego 2 - 4oC. Opady przypadające na okres letni wynoszą 250 - 500 mm,
Klimat podzwrotnikowy suchy odmiany pustynnej panuje w znacznej części Gór Skalistych między 33 a 45 szer. geogr. pn. Charakteryzuje sm; on dużą suchością powietrza mimo znacznych wzniesień nad poziom morza. W lecie występują wysokie temperatury, w zimie następuje ochłodzenie. Opady w tej części Gór Skalistych osiągają około 250 mm. W klimacie tym brak jest jednak odmiany suchej, chłodnej (wysokogórskiej).
Klimat podzwrotnikowy morski jest typowy dla Niziny La Płaty oraz wybrzeża pacyficznego między 30 a 40 szer. geogr. pd. Klimat ten jest pod wpływem morskich mas powietrza. Nad Oceanem Atlantyckim opady atmosferyczne wynoszą 500 do 1000 mm i występują w ciągu całego roku. Na wybrzeżu pacyficznym, w związku z wyżem polarnym opady występują w zimie, w lecie opady są małe, ponieważ- wyż pacyficzny przesuwa się. na południe i przeważają -suche wiatry południowe. Lata są tu chłodne, zimy stosunkowo ciepłe. Do obniżenia temperatur przyczynia się chłodny Prąd Peruwiański. Na wschód od strefy pacyficznej i -na południe od Niziny La Płaty występuje odmiana kontynentalna tego klimatu.
Klimat podzwrotnikowy suchy obejmuje wyżynne części Pampy, gdzie nie dochodzą wpływy wilgotnych mas powietrza morskiego. Opady atmosferyczne są skąpe, w granicach 250 - 500 mm. Lato jest ciepłe, zimy chłodne.
Klimat podzwrotnikowy, wilgotny morski (nazywany też śródziemnomorskim) obejmuje wąski pas na południowych krańcach Australii. W okresie letnim panuje tu wyż baryczny, a wraz z nim bezchmurna i sucha pogoda.. W zimie przemieszczają się niże wędrujące z zachodu i przynoszą deszcze. Roczna suma opadów wynosi tu 500 do 1000 mm. Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca wynosi 18- 25oC najchłodniejszego. 0oC - 12oC. Klimat ten jest zbliżony do klimatu śródziemne morskiego w Europie.
IV - Strefa klimatów umiarkowanych
Klimaty tej strefy są kształtowane w dużej mierze przez układy niżowe przemieszczające się znad oceanów w kierunku wschodnim Przy Średniej rocznej temperaturze od 0oC do 10oC, temperatura najcieplejszego miesiąca przekracza 10oC. Wyróżnione tu klimaty morskie i przejściowe mają amplitudę roczną poniżej 25oC, a kontynentalne wyższą od 25oC i sięgającą 35-45oC w warunkach skrajnie kontynentalnych. W klimatach morskich opady są całoroczne lecz przeważają jesienno-zimowe, a w przejściowych, kontynentalnych i monsunowych letnie. W wyróżnionej w tej strefie grupie klimatów ciepłych temperatura trzech miesięcy letnich przekracza 15oC, a w grupie klimatów chłodnych morskich temperatura dwóch miesięcy letnich waha się od 10oC do 15oC. Zasięg występowania klimatów morskich zależy od ukształtowania powierzchni; przy równoleżnikowo położonych górach Europy klimat morski sięga aż po centrum kontynentu.
Klimat umiarkowany ciepły morski występuje na zachodnim wybrzeżu pacyficznym między 40 a 50 szer. geogr. pd. Obszar ten jest pod wpływem morskich mas powietrza. Wieją tu wiatry zachodnie przynoszące dużo wilgoci. Na stokach Andów opady atmosferyczne przekraczają 3000 mm rocznie. Średnie temperatury stycznia wynoszą około 15C> lipca 5oC do 10oC. Na rozkład temperatur w znacznym stopniu wpływa wysokość terenu.
Klimat umiarkowany ciepły kontynentalny obejmuje strefę Andów, a jego odmiana sucha występuje we wschodniej części szerokości umiarkowanych, nad Oceanem Atlantyckim. Charakterystyczną cechą tych obszarów jest malejąca ilość opadów ku wschodowi.
Klimat umiarkowany suchy obejmuje Wyżynę Patagonii, granicząc od wschodu i zachodu z klimatem umiarkowanym ciepłym kontynentalnym W klimacie tym opady atmosferyczne są skąpe, lata łagodne, zimy chłodne.
Klimat umiarkowany ciepły morski występuje na Wyspie Południowej Nowej Zelandii. W porze letniej temperatury średnie stycznia dochodzą do 15oC, średnie temperatury lipca, najchłodniejszego miesiąca spadają do 5oC - 7oC. Opady atmosferyczne wynoszą 1000 - 2000 mm rocznie. Obszar wyspy jest pod wpływami morskich mas powietrza.
V Strefa klimatów okołobiegunowych
W tej strefie, przy średniej rocznej temperaturze poniżej 0C, temperatura najcieplejszego miesiąca jest niższa od 10oC. Opady są całoroczne, z przewagą śnieżnych, o małych sumach ok. 250 mm. Wyróżnia się klimat subpolarny, o temperaturach najcieplejszego miesiąca powyżej 0oC, i polarny z temperaturą najcieplejszego miesiąca poniżej 0oC. W zasięgu klimatu tej znajduje się cała Antarktyda, Grenlandia, północne krańce Ameryki Północnej oraz Azji i niewielkie obszary w północnej Europie. W każdej strefie klimatycznej można wyróżnić klimat górski. Cechują go zmiany klimatyczne zachodzące piętrowo wraz ze wzrostem wysokości.
Klimat subpolarny z temperaturą najcieplejszego miesiąca poniżej 10oC obejmuje jedynie najdalej na południe wysuniętą część kontynentu wraz z Ziemią Ognistą. W zachodniej części tego obszaru opady atmosferyczne dochodzą do 2000 mm, ku wschodowi maleją do około 250 mm rocznie. Średnie temperatury lipca zbliżają się do 0oC. Obszar ten jest pod wpływem mas powietrza napływającego znad Pacyfiku oraz chłodnego prądu morskiego, zwanego Dryfem Wiatrów Zachodnich, który opływając południowe brzegi Ameryki Południowej skręca w kierunku Antarktydy.
Strefa klimatu glacjalnego Antarktydy - posiada klimat glacjalny. Jest to odrębny typ klimatu, nie-mający odpowiedników na pozostałej części kuli ziemskiej. Nad wnętrzem kontynentu przez znaczną część roku panuje wyż (cyklon) antarktyczny. Jedynie sporadycznie docierają tu niże, przynoszące opady atmosferyczne. Niże przeważają nad morzami- przybrzeżnymi, tworząc - bruzdę niskiego ciśnienia. Z niżami związane są opady atmosferyczne', i sztormowa pogoda. Układ ośrodków barycznych powoduje antycyklonalną cyrkulację mas powietrza, w następstwie, której wieją wiatry ze środka kontynentu ku jego peryferiom. Wiatry wiejące z chłodniejszego wnętrza kontynentu ku cieplejszym morzom przybrzeżnym, osiągają znaczne prędkości, dochodzą one do 50-90 m/s. Tak duże prędkości nie są znane w innych częściach kuli ziemskiej. Wiatry o prędkości powyżej 15 m/s są długotrwałe, trwają 200 - 340 dni.
Wnętrze kontynentu posiada najniższe temperatury na kuli ziemskiej, dochodzące do blisko — 90oC. Średnia najcieplejszego miesiąca (stycznia) wynosi około —30oC najchłodniejszego (sierpnia) około - 70oC. Na wybrzeżu temperatury są nieco wyższe.
Opady - atmosferyczne we wnętrzu kontynentu, są niewielkie, poniżej 100 mm rocznie ku wybrzeżom wzrastają do 200-600 mm. W tak surowym klimacie brak jest wody; w stanie ciekłym. Antarktyda nie posiada rzek i potoków. Jeziora znajdują, się tylko w niewielkich oazach wolnych od lodów.
trzeba mi mapki ;/
agata_788 qrczę a mi by się przydały diagramy klimatyczne dla tych stref ..
odpowiedz
ewelinka1995blaszka buuuuu jak by było 0 to bym dała
odpowiedz