„Tu otwierał się inny, odrębny świat, do niczego niepodobny; tu panowały inne, odrębne prawa, inne obyczaje, nawyki i odruchy; tu trwał martwy za życia dom, a w nim życie jak nigdzie i ludzie niezwykli”.

Autor owego motta opisuje w swojej książce nieludzkie warunki panujące w sowieckich łagrach. Miejscach, gdzie człowiek, pomimo nadludzkich wysiłków, traci swoją godność i upodabnia się do drapieżnika, gotowego uciec się do wszystkiego, by zatopić zęby w upragnionej strawie.

Łagry były miejscem odosobnienia od świata zewnętrznego. Miejscem rządzącym się własnymi zasadami formułowanymi przez nadzorców obozu. Miejscem zapomnianym przez Boga, gdzie nie było mowy o podstawowych prawach człowieka do wolności i nienaruszalności osobistej. Miejscem, gdzie panowała okrutna i brutalna selekcja naturalna wśród więźniów. Solidarność, która być może kiedyś między nimi panowała, pękała niczym mydlana bańka dryfująca na niespokojnej i wzburzonej wodzie już po kilku chwilach spędzonych w obozie. Słabsi umierali w nędzy i rozpaczy, silni mamieni dodatkową, nędzną zresztą, porcją żywności pracowali jak szaleni, odliczając lata, miesiące, tygodnie, dni i godziny do końca swego wyroku, który nie zapadał na mocy sprawiedliwego i właściwego procesu, ale z kaprysu rządzącej mniejszości. Jedyną nicią wiążącą niewolników była nadzieja, na przetrwanie tego piekła, na opuszczenie zapomnianego przez świat miejsca.

Obozy można było nazwać nędzną parodią codziennego żywota, jakie toczyli wolni ludzie. Makabryczną karykaturą prawdziwego życia, w której każdy jej aspekt był wyprany z uczuć, barw i nadziei.

Wymarzony dom każdego z nas jest pełen miłości, życzliwości i wzajemnego szacunku. Dla wielu takie stereotyp to istny miraż. „Dom”, w którym mieszkali zesłani do łagrów, był tylko budowlą, zionącą zimnem i wrogością, pełną nienawiści, wrogości i bezsilności, gdzie łzy i krew niewiele znaczyły. W takich warunkach „rezydowali” niewolnicy, będący też swoistymi indywidualistami, ponoszący karę za swoje ideały i przekonania, jak i zwykli przestępcy kryminalni. A jest to bardzo ciekawe i rzadko spotykane zbiorowisko. „Ludzie niezwykli.”

Sądzę, iż przedstawiona powyżej moja interpretacja motta i wygląd życia więźnia łagru udowadniają słuszność postawionej tezy.