Części zdania

Składnia języka polskiego – orzeczenie, podmiot, przydawka, dopełnienie, okolicznik

ORZECZENIE
1. Czasownikowe – Jest wyrażone przez formę osobową czasownika lub formę nieosobową zakończoną na „-no” lub „-to”.
Przykłady:
Zrobisz to jutro rano.
Zebranie zakończono o czwartej.

2. Imienne – Składa się z łącznika (być, stać się, zostać) oraz orzecznika, którym może być rzeczownik, przymiotnik, zaimek lub inna część mowy.
Przykłady:
Zostanę reżyserem.
Marysia jest przebiegła.

PODMIOT
1. Rzeczownik lub zaimek w mianowniku
Przykłady:
Chłopcy wygrali ten mecz.
Oni znów są spóźnieni.

2. Rzeczownik lub zaimek w dopełniaczu – Występuje głównie w konstrukcjach negacyjnych lub wyrażających brak.
Przykłady:
Zabrakło mi tylko dwóch punktów.
Nie ma nikogo.

3. Podmiot szeregowy – Składa się z kilku członów, najczęściej połączonych spójnikiem.
Przykład:
Magda z Antonim już wyjechali.

4. Podmiot domyślny – Podmiot niewyrażony bezpośrednio w zdaniu, wynikający z formy orzeczenia lub kontekstu.
Przykład:
Zaczekaj na mnie. (ty)

PRZYDAWKA
Przydawka jest określeniem rzeczownika. Odpowiada na pytania: jaki? który? czyj? ile? czego? z czego?
Przykłady:
Smaczna zupa, poseł Nowak, trzech chłopców, klasówka z chemii
Pytania: Jaka? Który? Ilu? Z czego?

DOPEŁNIENIE
Dopełnienie jest określeniem czasownika (rzadziej przymiotnika lub przysłówka). Odpowiada na pytania przypadków zależnych (wszystkie poza mianownikiem i wołaczem).
Przykłady:
Wypiszę czek, oddam Maćkowi, lepszy od niego, dobry dla mnie
Pytania: Co? Komu? Od kogo? Dla kogo?

OKOLICZNIK
Okolicznik jest określeniem czasownika (rzadziej przymiotnika lub przysłówka).
1. Okolicznik miejsca – odpowiada na pytania: gdzie? dokąd? skąd? którędy?
Przykłady:
Spotkajmy się tam.
Przejdźmy plażą.

2. Okolicznik czasu – odpowiada na pytania: kiedy? jak długo?
Przykłady:
Jutro wyjeżdżam.
Nie widziałem jej pół roku.

3. Okolicznik sposobu – odpowiada na pytania: jak? w jaki sposób?
Przykłady:
Pięknie rysujesz.
Zrobił to po cichu.

4. Okolicznik przyczyny – odpowiada na pytania: dlaczego? z jakiego powodu?
Przykład:
Nie wystąpił z powodu choroby.

5. Okolicznik celu – odpowiada na pytanie: w jakim celu?
Przykład:
Idę po zakupy.