Czynniki geograficzne kształtujące klimaty i typy klimatu

Głównym strefowym czynnikiem kształtującym klimat jest szerokość geograficzna i związana z nią ilość promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni ziemi. Decyduje ona także o czasie naświetlania terenu promieniami słonecznymi oraz natężenie sił Coriolisa. Przebieg zjawisk i procesów wpływających na klimat zależy od czynników geograficznych a także działalności człowieka, Klimat przejawia się poprzez elementy klimatu do których nalezą: promieniowanie słoneczne, uwarunkowana nim temperatura powietrza, wilgotność, zachmurzenie i opad oraz ciśnienie atmosferyczne i związane nim wiatry.

Duża ilość czynników wpływających na kształtowanie się klimatów spowodowała, że stosuje się różne kryteria ich klasyfikacji. Najczęściej stosowany w Polsce jest podział który wyróżnia strefy klimatyczne na podstawie rozkładu temperatur, natomiast w oparciu o rozkład opadów w każdej strefie wydziela typy klimatów.
występującą one systematycznie od równika.

Podział klimatów kuli ziemskiej
Strefa klimatów równikowych – średnia temperatura miesięczna ponad 20ºC brak pory zimowej roczne amplitudy do 5ºC rosnące wraz z suchością klimatu do 10ºC
a) równikowy – duże opady (2000-3000 mm rocznie) małe dobowe i roczne wahania temperatury, brak wyraźnej pory deszczowej (Kotlina Kongo, Nizina Amazonki i Archipelag Malajski)
b) podrównikowy wilgotny – jedna lub dwie pory deszczowe (rocznie poniżej 2000 mm), niezależnie wahania temperatury (wyżyna Brazylijska i Gujańska, pn. Australia, obrzeża Kotliny kongo)
c) podrównikowy suchy – na równiku dwie pory deszczowe, na pozostałym terenie pora deszczowa ograniczona do kilku miesięcy (500- 1000 mm), roczne wahaniami temperatury do 10ºC ( pn.-wsch. Cześć Wyżyny Brazylijskiej, pn. obszary Australii, Afryka środkowa ( pas na pn. Od 10ºN i na pd do 10ºs)

Strefa klimatów zwrotnikowych – rozciąga się na północ i południe do stref klimatów równikowych dominuje gorące i suche powietrze, że średnią temperaturą najchłodniejszego miesiąca od 10ºC do 20 ºC.

a) zwrotnikowy pustynny (skrajnie suchy) - duże nasłonecznienie, brak opadów, duże dobowe amplitudy temperatur (północna Afryka – Sahara, Półwysep arabski, zachodnia i środkowa Australia, półwysep kalifornijski (dolina śmierci), środkowo zachodnia część Ameryki południowej (Atacama)
b) zwrotnikowy morski – częste ruchy morskich mas powietrza niezależnie od pół roku, (zalicza ilość opadów), małe wahania (Zatoka Meksykańska, Floryda, Australia połódniowo- wschodnia.
c) monsunowy gorący – duże opady w porze deszczowej, suche ciepłe zimy, małe wahania temperatury (Indie, Półwysep Indochoniski, południowo – wschodnia część Chin)

Strefa klimatów podzwrotnikowych – ze średnią temperaturą najchłodniejszego miejsca od 0ºC do 10ºC opady skupione w jednym półroczu,

Wyróżnia się klimaty
a) śródziemnomorski – lata gorące i suche, zimy łagodne i wilgotne (Europejskie i afrykaniskie wybrzeża Morza Śródziemnnoego, wyzyna Irlaniska, Kalifornia, płd. Australia
b) podwzotnikowy monsunowy -zimy suche, lata o bardzo dużych opadach (południowo-wschodnie Chon, południowa część Japonii i Korei)
c) pustynny – mało opadów, duże dobowe i roczne amplitudy temperatur (Wyżyna Irlaniska, Pustynia Kara-kum)

Strefa klimatów umiarkowanych
Klimat umiarkowane ciepłe – ze średnia roczną temperaturą od 0ºC do powyżej 10ºC, wyraźne cztery pory roku, roczne amplitudy temperatur od 25ºC do ponad 45ºC; opady zwykle całoroczne.
a) morski- znaczne opady przez cały rok, małe roczne amplitudy temperatury, łagodne zimy (Europa Zachodnia, środkowy obszar wybrzeża Ameryki Północnej)
b) lądowy (kontynentalny) – małe opady, głównie w lecie i zimie, duże roczne amplitudy temperatury, mroźne zimy, upalne lata (Europa Wschodnia, południowa Syberia, południowa Kanada)
c) przejściowy – duża zmienność stanów pogody, w zależności od kierunku napływających mas powietrza, ma cechy klimatu morskiego lub lądowego (Europa środkowa, południowy pas Kanady wzdłuż rzeki św.Wawrzyńca.)
d) monsunowy – duże opady letnie, znaczne amplitudy temperatur (Chiny północno – wshodnie, część Japoni i Kori.
- klimaty umiarkowane chłodne - Temperatyrami w najcieplejszej porze roku od 20ºC, w najzimniejszej około -10ºC
a) morski – łagodne zimy, chłodne lata, znaczne opady przez cały rok (Islandja, Norwegia, wschodnie obszary Nowej Funlandii(kanada) )
b) lądowy (kontynentalny) – krótkie i chłodne lato, długie mroźne zimy, mało opadów( środkowa Syberia, środkowa kanada, południowa Argentyna)

Strefa klimatów około biegunowych – ze średnią temperaturą poniżej 0ºC opady całoroczne z przewagą śnieżnych

Wyróżniamy klimaty:
a) subpolarny- temperatura najcieplejszego miejsca niego powyżej 0ºC (Alaska, północna kanada, północna Syberja
b) polarny – ujemne temperaturyprzez cały rok, opady zawsze śniezne (Antarktyda, Gerlandia< pułnocne kranice Ameryki Północnej oraz Azji i niewielkie obszary w pu łnocnej Europie)
- zależności temperatury powietrza