"Edyp" - opracowanie lektury.

Znaczenie postaci
Edyp to jedna z najważniejszych postaci kultury. Symbolizuje odwieczne pragnienie
czlowieka ucieczki przed własnym losem. Jest także przykładem tragizmu tegoż
losu, którego nie można uniknąć. Postać ta zawsze frapowała badaczy i odnajdywali
oni w niej różne archetypiczne cechy – np. od imienia tego bohatera pochodzi nazwa
kompleksu Edypa, czyli nieświadomego pociągu seksualnego wobec własnej matki,
cechującego większość chłopców i młodych mężczyzn.

CV – Biografia
Gdyby Edyp żył w dzisiejszych czasach i został postawiony w stan oskarżenia, za popełnione
ojcobójstwo i kazirodztwo dostałby na pewno wysoki wyrok. Bardzo jednak byłoby
dla niego krzywdzące, gdyby sąd nie uwzględnił tak istotnych w jego przypadku okoliczności
łagodzących. Ale zacznijmy może od początku. Kim był nasz oskarżony?

WYRODNI RODZICE I ZMIANA ADRESU
Edyp urodził się jako potomek królewskiego rodu Labdakidów, ale jego życie nie miało
nic wspólnego z bajką o królewiczu. Jego rodzice, aby uniemożliwić spełnienie się przepowiedni,
okaleczyli go (przekłuli mu pięty żelaznymi kolcami), związali i porzucili
w górach. Co mogło być przyczyną takiego okrucieństwa wobec własnego dziecka? Czyżby
Lajos i Jokasta byli potworami? Jak wiadomo, w tamtych czasach bardzo liczono się
z wróżbami i przepowiedniami. Ojcu Edypa, Lajosowi, wyrocznia przepowiedziała, że
zginie z ręki syna, który potem ożeni się z własną matką. Całe to okrucieństwo wobec
małego synka było próbą uratowania własnej skóry i zapobiegnięcia zbrodniom. Co
dalej się stało z Edypem? Niemowlę nie umarło w górach, znaleźli je dobrzy pasterze
i zanieśli do Koryntu. Władcy Koryntu nie mieli dzieci i zajęli się nim jak własnym
synem. To oni właśnie nazwali go Edypem. Chłopiec nie znał swoich prawdziwych losów,
ale nie czuł się szczęśliwy, ponieważ rówieśnicy nazywali go podrzutkiem.

CIEKAWOŚĆ – PIERWSZY STOPIEŃ DO PIEKŁA?
W końcu udał się do wyroczni delfickiej, aby poznać tę tajemnicę, której nikt nie
chciał mu wyjawić. Tam poznał straszliwą przepowiednię: dowiedział się, że zabije
ojca i ożeni się z własną matką. Gdyby jednak wyrocznia była odrobinę mniej tajemnicza,
może udałoby się uniknąć późniejszej lawiny nieszczęśliwych wypadków. Niestety,
nie uświadomiła Edypa, kim są jego prawdziwi rodzice. Edyp, wówczas już
nastolatek, był dobrym synem i kochał swoich, jak mniemał, rodziców: króla Koryntu
Polybosa i królową Merope. Z bólem serca postanowił od nich odejść, aby nie
dopuścić do zbrodni ojcobójstwa i kazirodztwa. W drodze spotkał w wąskim wąwozie
górskim orszak dworski. Nikt nie chciał ustąpić z drogi, wywiązała się bójka i Edyp zabił pana razem z jego dworzanami. Czy zdziwi Cię, jeśli się dowiesz, że owym panem był
jego biologiczny ojciec – Lajos? Oczywiście, Edyp nie miał pojęcia, co właśnie zrobił
i powędrował dalej. Teraz ważną rolę w tej historii odegra Sfinks. Nękał on strasznie
Teby i ich nowy władca, Kreon, obiecał królestwo i rękę Jokasty temu, kto uwolni miasto
od potwora. Kiedy Edyp rozwiązał zagadkę Sfinksa, ten rzucił się w przepaść.
Zagadka Sfinksa: Co to za zwierzę, obdarzone głosem, które z rana chodzi na czworakach,
w południe na dwóch nogach, a wieczorem na trzech? A oto odpowiedź Edypa:
Człowiek chodzi rano, to jest w dzieciństwie na czworakach; gdy urośnie, staje się zwierzęciem
dwunożnym; a w starości, która jest życia wieczorem, podpiera się laską, jakby
mu trzecia noga przybyła.

KRÓTKIE CHWILE SZCZĘŚCIA
Dzięki tej zagadce mogła wypełnić się druga część przepowiedni: Edyp otrzymał rękę
własnej matki i władzę w Tebach. Co było dalej? Czy to już może koniec tragedii rodu
Labdakidów? Edyp i Jokasta byli nawet szczęśliwi, urodziły im się dzieci. Ale nad ich
domem i nad całym królestwem wisiała klątwa bogów. Kraj nawiedzały klęski, ziemia
nie dawała plonów, zwierzęta się nie rozmnażały, a dzieci przychodziły na świat nieżywe.
Wtedy postanowiono wyjaśnić tę dziwną sprawę i wezwano wieszcza – Tejrezjasza.
KRWAWY FINAŁ
I teraz właśnie zbliżamy się do kulminacyjnego punktu tej historii. Kiedy cała prawda
wyszła na jaw, Jokasta powiesiła się, a Edyp wykłuł sobie oczy i w żebraczych łachmanach
odszedł z rodzinnego miasta. Wkrótce umarł na wygnaniu w Kolonie.

Najważniejsze momenty w życiu bohatera
• Wyrocznia ostrzega rodziców Edypa, kim będzie ich syn – rodzice porzucają go po
urodzeniu
• Przepowiednia w Delfach uświadamia mu, jaki ma być jego los – Edyp nie wraca do
Koryntu, spotyka na drodze własnego ojca i zabija go.
• Odgadnięcie zagadki Sfinksa otwiera mu drogę do tebańskiego tronu i małżeństwa
z matką.
• Wyjawienie straszliwej prawdy przez wieszcza Tejrezjasza