Międzynarodówka

Rolę ośrodka kierowniczego międzynarodowego ruchu rewolucyjnego w latach 1919 – 1943 pełniła Międzynarodówka Komunistyczna. Nawiązywała ona do

I Międzynarodówki i rewolucyjnego nurtu II Międzynarodówki.

Kongres założycielski odbył się w Moskwie w dniach 2 – 6 marca 1919 r. Brało w nim udział 52 delegatów z 30 krajów. Kongres uchwalił rezolucję w sprawie programu, zatwierdzając tezy o burżuazyjnej demokracji i dyktaturze proletariatu, oraz manifest wzywający robotników całego świata do skupienia się pod sztandarami III Międzynarodówki, nawiązującej do tradycji rewolucyjnych od Babeufa do Róży Luksemburg i Karola Liebknechta. Ponadto manifest wzywał klasę robotniczą całego świata do poparcia młodego państwa socjalistycznego z interwencją, do praktycznej realizacji hasła: Ręce precz od Kraju Rad!

Inicjatorem, organizatorem, twórcą programu i przywódcą Komiternu był Lenin. W 1920 r. odbył się II Kongres III Międzynarodówki. W przeddzień otwarcia obrad ukazała się praca Lenina Dziecięca choroba lewicowości w komunizmie. Wymieniona praca Lenina wskazywała, jak wielkie niebezpieczeństwo dla ruchu robotniczego stanowi sekciarstwo. Zalecała ona jednocześnie partiom komunistycznym, aby prowadziły szeroką pracę propagandową, wychowawczą i organizacyjną w takich organizacjach masowych, jak związki zawodowe, organizacje spółdzielcze, organizacje oświatowe, młodzieżowe i kobiece. Tezy zawarte w pracy Lenina były podstawą obrad kongresu.

Kongres uchwalił 21 warunków przyjęcia do Międzynarodówki Komunistycznej. W ten sposób stworzona została bariera, uniemożliwiająca przyjęcie do Kominternu tych partii i organizacji, które nie uznawały zasad rewolucyjnego marksizmu. Kongres zajmował się również kwestią chłopską oraz narodowo-kolonialną, traktując oba te problemy jako ważny element w walce proletariatu o pozyskanie sojuszników przeciwko burżuazji.

W 1921 r. odbył się III Kongres Międzynarodówki. Przedmiotem jego obrad było zagadnienie pracy partii komunistycznej z masami i w organizacjach społecznych. Międzynarodówka wezwała cały proletariat, bez względu na jego przynależność partyjną i organizacyjną, do tworzenia jednolitego frontu klasy robotniczej przeciwko kapitalizmowi i burżuazji. Również partiom II Międzynarodówki zaproponował Komintern przystąpienie do wspólnego frontu w walce z kapitalizmem. 20 kwietnia i l maja miały miejsce potężne demonstracje robotnicze, organizowane wspólnie przez obie te organizacje w wielu krajach Europy i w USA. Bardzo szybko jednak oportunistyczni przywódcy II Międzynarodówki zerwali zawarte porozumienie.

IV Kongres Międzynarodówki Komunistycznej odbył się w 1922 r. Uczestniczyło w nim 408 delegatów z 58 krajów, reprezentujących — poza granicami Radzieckiej Rosji — ok. 700 tys. komunistów. Przedmiotem szczególnie ożywionej dyskusji był referat Lenina Pięć lat rewolucji rosyjskiej a perspektywy rewolucji światowej. Było to jego ostatnie wystąpienie na Kongresie Międzynarodówki. Wiele uwagi poświęcono taktyce wspólnego działania komunistów z robotnikami bezpartyjnymi. Wysunięto hasło rządu robotniczego jako platformy jednoczącej proletariat, który przy kierowniczej roli komunistów mógłby być alternatywą wobec rządów burżuazyjno-socjaldemokratycznych. Rząd taki, nie będąc dyktaturą proletariatu, mógłby się stać podstawą do walki o nią.

W pierwszym okresie swojego istnienia Międzynarodówka Komunistyczna dokonała wiele w kształtowaniu programu działania licznych partii komunistycznych w różnych częściach świata. Była ona nie tylko ideowym inspiratorem, ale i częściowo organizatorem szeregu wystąpień mas pracujących — strajków, demonstracji, akcji solidarnościowych itp.

V Kongres Międzynarodówki Komunistycznej odbył się w 1924 r. Zajmował się on zagadnieniami organizacji działalności partii w fabrykach i związkach zawodowych oraz pracy politycznej wśród chłopstwa.

W 1928 r. odbył się VI Kongres, który wytyczył program działania Kominternu. Podkreślono, że głównym zadaniem strategicznym proletariatu powinno być pozyskanie dla idei komunizmu większości klasy robotniczej, bliższe powiązanie się z chłopstwem pracującym, zacieśnienie z nim sojuszu oraz solidarność z narodami kolonialnymi walczącymi o swoje wyzwolenie.