Skały osadowe

Skały osadowe powstają na wskutek procesów wietrzenia, procesów życiowych, sedymentacji i oliagenezy. Składają się one z okruchów mineralnych i skalnych, które pochodzą ze zniszczenia skał już istniejących,oraz z nowopowstałych minerałów oraz szkieletów organizmów i ich szczątków. Zawierają także rozkład dawnych organizmów. Powstają także w wyniku erupcji wulkanicznych i znajdują się w niewielkiej ilości materiału pochodzącego z przestrzeni kosmicznej. Pod wpływem działania atmosfery, wody i organizmów żywych zmienia sią ich skład chemiczny

1. Skały osadowe, zależnie od składu mineralnego i pochodzenia, dzielą się na skały okruchowe, które powstały z rozdrobnionych szczątków dawnych skał jak: żwiry, piaski lub też spojone lepiszczem zlepieńce czy piaskowce.
- piaskowiec - to drobnoziarnista, lita skała osadowa powstała w wyniku scementowania ziaren kwarcu, miki oraz innych skał i minerałów o średnicy 0,02-2 mm za pomocą spoiwa ilastego, krzemionkowego, wapiennego i żelazistego. Przyjmuje różne zabarwienia od szarego po żółte, czerwone i białe. Piaskowce są zwykle relatywnie miękkie i łatwe w obróbce. Z tego względu są często stosowane w budownictwie jako materiał konstrukcyjny lub zdobniczy.Formacje skalne złożone w przeważającej części z piaskowca są porowate, co pozwala na perkolację (przesączanie) i zatrzymywanie dużych ilości wody. Z tego względu mogą być wykorzystywane jako efektywne filtry oczyszczające wodę z zanieczyszczeń.
- piasek - luźna skała, najbardziej rozpowrzechniona w przyrodzie jako piaski kwarcowe w których głównym składnikiem jest kwarc. Piaski są głównie osadami rzecznymi i pustyniowymi oraz przybrzeżnymi i płatkowodnymi osadami morenowymi. Zastosowanie: w budownictwie, w przemyśle szklarskim, w ceramice, w hutnictwie.
- żwir - okruchowa skała osadowa o luźnej postaci, złożona z otoczaków o średnicy większej niż 2 mm - nawet do kilku cm. (W budownictwie żwirem nazywane jest kruszywo naturalne o frakcji do 80 mm.)Żwiry należą do młodszych utworów. W formacjach starszych zazwyczaj ulegają procesowi cementyzacji tworząc zlepieńce.Żwir stosowany jest jako materiał budowlany i podłoże do budowy dróg.

2. Skały pochodzenia organicznego. Są utworzone z organizmów roślinnych bądż zwierzęcych. Skały pochodzenia roślinnego są produktem zwęglania roślin bez dostępu tlenu. Tworzą się one na lądach, należą do nich: torf, węgiel brunatny i kamienny. Skałami pochodzenia zwierzęcego są wapienie, które na wskutek rozkładu szkieletów np. osadzonych na dnie morskim tworzą wapienie koralowe, muszlowe bądź kredę. Z przkłady tych skał mają miejsce procesy bitumizacji, które po przemianie chcemicznej składników organicznych bez dostępu powietrza, powodują powstanie ropy naftowej, gazu ziemnego czy wosku ziemnego.
- węgiel kamienny - większość jego składu to pierwiastek węgiel. Węgiel kamienny ma niejednorodną budowę. Jest on ważnym paliwem wykorzystywanym bezpośrednio lub po przeróbce chemicznej do celów energetycznych, a także surowcem do przemysłu chemicznego. Ma czarną barwę, matowy połysk, żółto-brunatną rysę.
- Brekcja to znaczy druzgot jest skałą powstałą na wskutek nagromadzenia się ostrokrawędzistych fragmentów skalnych na miejscu wietrzenia skały pierwotnej lub w niewielkiej od niego odległości, składająca się z fragmentów innych skał i minerałów scementowanych ze sobą przy pomocy spoiwa krzemionkowego, wapiennego, żelazistego, iłowego.
- muł - szlam, drobnoziarnisty, niescementowany osad współczesnych zbiorników wodnych, głównie mórz i oceanów, zbudowany z niewielkich cząstek mineralnych i organicznych.

3. Skały pochodzenia chemicznego tworzą się na wskutek rozpuszczania przez wodę produktów wietrzeni osadzania się ich na dnie w postaci osadów, np. sól kamienna.
- sól kamienna- składa się z minerału halitu (chlorek sodu); bardzo krucha, oznacza się doskonałą łupliwością kostkową. Największe ilości halitu występujące w postaci zbitych mas powstają wskutek odparowywania mórz i słonych jezior. Zwykle bezbarwna, biała lub niebieskawa, surowiec przemysłu chemicznego i spożywczego.
- rogowiec - to skała krzemionkowa tworząca warstwice.
- radiolaryt to osadowa skała krzemionkowa utworzona ze szkieletówradiolarii opadłych na dno morza, o ciemnoczerwonej, zielonkawej, szarej lub czarnej barwie, często zawiera w sobie domieszki węglanu wapnia, związki żelaza, substancje bitumiczne.

4. Skały ilaste składające się z materiałów ilastych z podrzędną zawartością pyłu kwarcowego i tlenków,wodorotlenków żelaza i gliny, węglanów siarczka oraz substancji organicznych. Do takich skał należą: gliny, iły, iłowce oraz łupki ilaste.
- glina - powstała w okresie czwartorzędu w wyniku nagromadzenia osadów morenowych. Skały ilaste starsze niż czwartorzędowe nazywane są iłami. Jest to zatem skała złożona z minerałów ilastych, kwarcu, skaleni, substancji koloidalnych, może zawierać okruchy innych skał oraz substancje organiczne (korzenie, bituminy). Barwa gliny zależy od zawartości i stopnia utlenienia koloidalnych cząsteczek uwodnionych tlenków żelaza i manganu. W warunkach utleniających przeważają barwy od żółtej poprzez czerwoną do brunatnej, w warunkach redukcyjnych glina może być jasnoszara, szara, szarozielona. Glina od zarania dziejów stanowi podstawowy surowiec ceramiki.
- ił - drobnoziarnista, zbudowana jest z minerałów ilastych, takich jak kaolinit i illit z domieszką łyszczyków oraz pyłu kwarcowego. Iły zawierają nie mniej niż 50% frakcji ilastej i nie więcej niż 10% frakcji piaskowej. Grunty ilaste należą do gruntów spoistych. Ich wytrzymałość na obciążenie zależy przede wszystkim od stopnia wilgotności gruntu. Ił w połączeniu z wodą charakteryzuje się dużą plastycznością. W związku z zawartością związków żelaza może mieć barwę niebieskozieloną bądź czerwoną.Znajduje zastosowanie w przemyśle ceramicznym jako surowiec do produkcji cegieł, dachówek czy klinkieru, także w przemyśle budowlanym i papierniczym.
- margiel - skała osadowa, zwykle szara; składa się z węglanów (wapnia lub magnezu) i minerałów ilastych, używany do wyrobu cementu, także jako nawóz sztuczny.