skały osadowe

Skały osadowe
Skała osadowa to skała, która powstała przez nagromadzenie się minerałów przenoszonych przez czynniki zew(egzogeniczne),kolejne ich osadzanie lub strącanie z roztworu wodnego, a w przypadku materiałów organicznych również ich narastanie na miejscu. Czynniki egzogeniczne kształtują zew powierzchnię ziemi, są odpowiedzialne za powstanie skał osadowych:
1.wietrzenie –powoduje rozchodzenie i niszczenie skał
2.transport-umożliwia przenoszenie ale także dalszą obróbkę produktów wietrzenia
3.sedymentacja –osadzanie, inaczej nagromadzenie się produktów wietrzenia
4.diageneza –stwardnienie skał luźnych i przejście w skały lite
skały osadowe dzielimy na:okruchowe,organiczne,chemiczne
#Okruchowe-należą zarówno skały luźne, czyli żwiry, piaski, jak i te, które ulegały procesowi diagenetycznemu(zlepieńce, piaskowce). Podstawowym elementem opisu skał okruchowych są cechy strukturalne i teksturalne. *Strukturalne-określają charakter okruchów i ziaren. Należą do nich:
-frakcje(wielkość materiału okruchowego, z którego zbudowana jest skała):żwirowa(psefitowa), piaskowa(psamitowa), mułowa(aleurytowa), iłowa(pelitowa)
-stopień selekcji(wysortowania)-dostarcza informacji o war i długości transportu materiału, a także o sposobie jego sedymentacji.
-stopień obtoczenia – stopień zaokrąglenia krawędzi kanciastego okrucha lub ziarna.
*Cechy teksturalne- polegają na sposobie ułożenia i upakowania składników okruchowych, a w skałach zwięzłych także na wzajemnej proporcji spoiwa i składników okruchowych. Upakowanie-stopień przestrzennego zagęszczenia składników okruchowych (różne wielkości, upakowanie lepsze)-spoiwo, lepiszcze, cement-substancja mineralna wytrącona chemicznie w wolnych przestrzeniach pomiędzy ziarnami i okruchami. Typy spoiwa: ^kontaktowe,^masy wypełniające,^chemiczno-detrytyczne- zawiera drobny materiał -matriks.
#Skały organiczne-powstają przez nagromadzenie szczątków organicznych, do najpopularniejszych należą wapienie. Skały organiczne pochodzenia roślinnego to np. kreda pisząca, której charakterystycznym i przeważającym składnikiem są koloidy, występują na Wyż. Lubelskiej. Pochodzenia zwierzęcego to wapienie rafowe i muszlowe. Są też skały pochodzenia gąbkowego.
#Skały chemiczne:Gipsy, anhydryty i różne sole potasowo-magnezowe powstają chemicznie w skutek odparowania(ewaporacja) wody w słonych jeziorach, w słabo powiązanych z morzem zatokach i lagunach. Przy źródłach, a także brzegach, wodospadach tworzą się martwice wapienne. Przyczyną ich powstania jest zazwyczaj ubytek dwutlenku węgla z roztworu, w skutek spadku ciśnienia związanego z wypływem wód podziemnych na powierzchnię. W jaskiniach powstają w wyniku wytrącania się CaCO3 z wód podziemnych różnego rodzaju utwory naciekowe: stalaktyty, stalagmity i stalagnaty.
Powstanie i klasyfikacja skał metamorficznych.
Skały metamorficzne-skały, które zostały poddane działaniu wysokiej temp. lub wysokiemu ciśnieniu bądź obu czynnikom naraz. Mogą powstać ze skał magmowych i osadowych. 3 podstawowe rodzaje metamorfizmu:
1.Metamorfizm kontaktowy-czynnikiem przeobrażającym skałę jest wysoko temp. np. marmur powstający z wapienia.
2.M. Dynamiczny –czynnikiem jest wysokie ciśnienie, temp. odgrywa rolę podrzędną np. podczas fałdowania
3.M. Regionalny-zarówno wysoka temp. jak i wysokie ciśnienie doprowadzają do powstania gnejsów ze skał magmowych lub osadowych. W Pol. Skały metamorficzne występują w Sudetach (gnejsy występują w górach Izraelskich).
Struktura skał metamorficznych:
Skały te są w pełni krystaliczne. Kryształy rozwinięte w procesach metamorficznych noszą nazwę blastów. Dlatego *struktury określa się jako blastyczne lub kryształoblastyczne. Gdy blasty są mniej więcej tej samej wielkości, strukturę nazywamy homeoblastyczną. Natomiast gdy są różnej wielkości heteroblastyczną. *Tekstura –podobnie jak dla skał magmowych jest bezładna i kierunkowa. W war metamorfizmu regionalnego tekstura bezładnie tworzy się w głębokiej strefie metamorfizmu (kata), gdzie panuje ciśnienie typu hydrostatycznego. W pozostałych strefach metamorficznych działa z reguły ciśnienie kierunkowe(stress), które powoduje utworzenie tekstury kierunkowej.
Skały powstałe w wyniku metamorfizmu regionalnego dzieli się ze względu na: ^najpłytsza –epi,^pośrednia – mezo,^najgłębsza –kata. stopień przeobrażenia skały zależy od następujących czynników metamorficznych a nie tylko od głębokości. Natomiast uporządkowanie tekstury, nie tylko od działania ciśnienia, ale i od działania ciśnienia, ale i od przebiegu metamorfozy oraz od tekstury skały pierwotnej.