Humanizm

Erazm z Rotterdamu

Holenderski filolog, literat, pedagog i teolog, najwybitniejszy humanista epoki renesansu; życie spędził w wielu miastach i krajach (Bruksela, Paryż, Anglia, Włochy, Lowanium, Bazylea, Fryburg); 1488 wstąpił do zakonu augustianów, który po kilku latach opuścił. Działalność pisarska i edytorska zdobyła mu olbrzymią popularność i wpłynęła na ruchy, które zmierzały w XVI w. Do reformy Kościoła i samego chrześcijaństwa. Wypracowany przez E. model życia religijnego, akcentujący rolę ewangelicznych założeń moralnych, sprzyjał szerzeniu się tolerancji, kładł nacisk na etyczne treści chrześcijaństwa, które uważał za w pełni zgodne z naturą ludzką. Początkowo E. sympatyzował z Lutrem, ale ich drogi rozeszły się, gdy dostrzegł w reformie Lutra skłonności do mnożenia separatystycznych kultów. Ostrzegając przed stosowaniem przemocy, uważał, że jedność chrześcijaństwa można uratować autentycznym wcieleniem w życie ewangelicznych zasad moralnych.

Erazm podjął z zapałem myśl Włochów, którzy mówili, ze aby poznac cos nowego należy szukać wprost u źródeł starożytnych, pomijając książki, którymi się dotąd posługiwano. Kto chce uczyć się geografii, niech weźmie do ręki Strabona, niech się uczy medycyny z dzieł Hipokratesa, filozofii z Platona, mitologii z Owidiusza.
Do głównych dzieł należą: Podręcznik żołnierza Chrystusowego nauk zbawiennych pełny, Pochwała głupoty, O wychowaniu dzieci, Parakleza i niezliczona liczba listów pisanych przez E. do niemal wszystkich znanych ludzi tamtej epoki