Humanizm i renesans we włoszech i krajach Europy zachodniej

HUMANIZM- prąd umysłowy epoki renesansu, który na pierwszym miejscu stawiał człowieka (był on największą wartością).

Prąd ten pojawił się na przełomie XIII/XIV wieku we Włoszech. Związane to było z pojawieniem się nowego mecenatu w formie zamożnego mieszczaństwa- burżuazji. Chciała ona pokazać czym dysponuje (zatrudniano malarzy, architektów, rzeźbiarzy)- był to świecki mecenat, który zmienił charakter wytworów artystów- szukano wzorów w antyku (we Włoszech artyści mieli bezpośredni kontakt z wytworami antyku- odmienność Włoch pod tym względem, że system feudalny nie był klasyczny i silny, tak jak w innych krajach).

LITERATURA:
Francesco Petrarka- Sonety;
Dante Alighieri- „Boska Komedia”;
Giovanni Boccaccio- „Dekameron”;
Opisywali oni piękno przyrody i życia doczesnego.

ARCHITEKTURA:
Donato Bramante- pałac papieski w Watykanie, projekt Bazyliki św. Piotra;
Filippo Brunelleschi- Katedra Santa-Maria, kościoły w Pizie;

SZTUKA (giganci Renesansu):
Leonardo da Vinci- znał anatomię, autor szkiców maszyn latających, obrazy: „Madonna w grocie skalnej”, „Gioconda” (Mona Liza), „Ostatnia wieczerza”, „Dama z łasiczką”;
Donatello (Donato di Niccolò di Betto Bardi)- florencki rzeźbiarz;
Rafael;
Michał Anioł Buonarroti- rzeźbiarz włoski, autor wspaniałych dzieł: „Pieta”, „Dawid”, grobowca papieża Juliusza II i jego elementów- „Mojżesz”, „Jeńcy”; rzeźb na grobowcu Medicich we Florencji. Pracował w marmurze i stał się niedościgłym wzorem dla wielu europejskich rzeźbiarzy w późniejszych wiekach;

NAUKA I WIEDZA:
Galileo Galilei (Galileusz)- włoski fizyk, astronom i filozof;
Niccolo Machiavelli- autor „Księcia” i „historii florenckich”;
Lodovico Ariosto- „Orlando szalony”;
Baltazar Castiglione- „Księga dworzanina”;
Giordano Bruno- filozof włoski;


SENTENCJE:
„Nic co ludzkie, nie jest mi obce”- Terencjusz
„Człowiek miarą wszechrzeczy”- Protagoras z Abdery


Humanizm rozprzestrzenił się na całą Europę. W 1450 roku powstała pierwsza drukarnia (pierwszą wydrukowaną książką była Biblia). Spadł koszt książki, zwiększył się jej obieg. O rozkwicie Renesansu zadecydowała jego atrakcyjność.


FRANCJA:
Franciszek I- mecenas- grupował artystów i ludzi renesansu w Fontainebleau, przebudowa zamku w Fontainebleau, wznoszenie renesansowych i przebudowa gotyckich zamków nad Loarą i Sekwaną m.in. Chaumont i Amboise;
Francois Rabelais- autor utworu „Gargantua i Pantagruel”;
Jacques d’Etaples;
Guillaume Bud;
Pierre Ronsard- wybitny poeta;
Miachel de Montaigne- autor „Prób”;
Jean Cousin- malarz: “Sąd ostateczny”;
Francois Clouet- wspaniały portrecista;
Pierre Lescot- budowa południowego i zachodniego skrzydła Luwru;
Philbert Delorme- budowa pałacu Tuileries w Paryżu;

ANGLIA:
Tomasz More- „Utopia”- autor przedstawił nierealną wizję doskonałego społeczeństwa żyjącego na wyspie Utopii w czystości obyczajów i sprawiedliwości społecznej;
William Szekspir (Shakespeare)- “Król Lear”, “Juliusz Cezar”, “Ryszard III”, “Hamlet”, “Romeo i Julia”, “Makbet”. Twórca teatru elżbietańskiego;

NIDERLANDY:
Erazm z Rotterdamu- filozof, autor traktatów: „Pochwała głupoty”, „Podręcznik bojownika chrześcijańskiego”;
Pieter Bruegel- malarz; autor biało-czarnych pejzaży;
Peter Paul Rubens- prekursor nowych kierunków w malarstwie;

NIEMCY:
Urlyk von Hutten;
Filip Melanchton- teolog, humanista, teoretyk i działacz protestantyzmu;
Albrecht Drer- malarz, autor cyklu sztychów: „Apokalipsa”, „Pasja”, „Życie Marii”, „Melancholia”;
Hans Holbein, Lucas Cranach- portreciści;

HISZPANIA:
Miguel Cervantes- “Don Kichot’;
Filip II- z jego inicjatywy wybudowano pałac w Madrycie;
El Greco- malarz;

MYŚLICIELE POLITYCZNI DOBY RENESANSU:

Tomasz More (Morus)- twórca “Utopii”- zarysował wizję idealnego ustroju, bez własności, opartego na wspólnej pracy- podstawa socjalizmu utopijnego;
Maciavelli- autor „Księcia”, sformułował ideę zjednoczenia Włoch, którego musi dokonać władca według myśli: „cel uświęca środki”. Po realizacji kieruje się prawem Boskim;
Jan Bodin- autor traktatu: „Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej”- zawarł w niej ideologię absolutyzmu i ustroju monarchii absolutnej.