Naturalizm

Jego twórcą był Emil Zola. Utwory jego nawiązywały do komedii ludzkiej Balzaka. Zalecenia teoretyczne naturalizmu zawarł on w przedmowie do utworu pt. „Teresa Raquin”:

a) biologizm
• utożsamianie społeczeństwa z organizmem żywej istoty
• pojmowanie człowieka jako cząstki natury, człowiek zdeterminowany jest przez prawa natury
• pojmowanie życia jako wiecznej walki o byt

b) postawa uczonego i badacza, który wiernie odzwierciedla życie odebrane zmysłami, wierność szczegółów

c) maksymalny obiektywizm, bez własnych ocen odautorskich, autor rejestruje i pokazuje

d) brak tematów tabu, zakazanych, wszystko powinno znajdować odzwierciedlenie w sztuce

Naturalizm ubezwłasnowolnia człowieka poprzez prawa natury.

A. Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni”

a) opis zewnętrznego wyglądu ludzi ubogich

-„W kącie, pod piecem, siedziało widmo człowiecze, za ręce i nogi przywiązane do haka wystającego z ziemi. Siwe kudły nakrywały głowę i ramiona tej istoty, a jakieś stargane łachmany resztę ciała. Czasem spod oczu ukazywały się straszliwe oczy jak dwa błyskające płomienne miecze, kiedy niekiedy ust ciskały ładunek okropnych wyrazów.”

-„W cieniu wysokiego muru fabryki bawiło się stado dzieci. Jedne z nich były mizerne tak bardzo, że dawała się widzieć w tych przeźroczystych twarzach sieć żył błękitnych: inne opaliły na słońcu nie tylko swe buziaki, ręce i szyje, ale także skórę kolan wyłażących obszernymi dziurami. Pośród pełzającej gromady pełzało jakieś małe, rachityczne, ze sromotnie krzywymi nogami i ze śladami ospy na gołych, mizernych gnatach.”

b) opisy warunków życia biednych

-„Jedni idą spać pod mosty, na fortyfikacje, do Lasku Bulońskiego, na Vincennes... Inni, którzy mają w kieszeni kilkanaście groszaków, szukają jakiegoś” taniego domu noclegowego,

c) drastyczny opis martwego Korzeckiego

-„W drugim pokoju na sofie, która służyła za łoże gościnne, leżał Korzecki w ubraniu, okropną masą krwi do szczętu zwalanym. Głowa jego była roztrzaskana. Na miejscu lewej części czoła i na całym lewym policzku stała kupa krwi stygnącej”