"Dziady" cz. III - człowiek pod władzą despotyzmu.

Człowiek pod władzą despotyzmu. Rozważ problem odwołując się do ceny „Sen Senatora” oraz innych wybranych fragmentów „Dziadów części III” Adam Mickiewicza.

„Dziady część III” Adam Mickiewicza wydane zostały w 1832 roku w Dreźnie. Utwór ten powstawał w okresie, gdy poeta przebywał na wygnaniu poza obszarem już nie istniejącego państwa polskiego. W tych czasach Polska pod zaborami podlegała władzy m.in. despotycznego cara Rosji. W wyżej wspomnianym utworze Mickiewicz nawiązuje do rządów tyrana, a także do postaw szlachty polskiej w XIX wieku.

Senator, jeden z bohaterów utworu, jest bezwzględnym wyrachowanym politykiem rosyjskim. Dla niego najważniejszymi wartościami w życiu są pieniądze, sława i władza. Lubuje się w cierpieniach innych ludzi. Ich zazdrosne spojrzenia podbudowują go i sprawiają, że czuje się lepszy, dumny z siebie. W obawie przed utratą autorytetu torturuje ludzi, co, do których ma jakiekolwiek wątpliwości.

W „Widzeniu Senatora” ukazana jest sytuacja, w której Nowosilcow początkowo ma względy u Cara – otrzymuje pokaźną sumę pieniędzy oraz order:

„Pismo! - to do mnie - reskrypt Jego Carskiej Mości!
Własnoręczny, - ha! ha! ha! - rubli sto tysięcy.
Order! - gdzie - lokaj, przypnij - tu. Tytuł książęcy!”

Przechodząc wśród urzędników na dworze królewskim, pyszni się swoim sukcesem. Nie może ukryć nieokreślonej radości płynącej z otrzymanego wyróżnienia. Szemrania i atmosfera nienawiści panująca w pomieszczeniu sprawia, że Senator znajduje się w tak zwanym siódmym niebie. Wszystko inne traci znaczenie, a jego marzeniem jest zakończenie życia w odgłosie zazdrosnych szeptów.

„Senator w łasce, w łasce, w łasce, w łasce, w łasce.
Ach, niech umrę, niech umrę śród tego szemrania,
Jak śród nałożnic moich łoskotania!”

Sytuacja zmienia się diametralnie, gdy pojawia się cesarz. Z relacji Senatora dowiadujemy się, że car był osobą o zmiennych przekonaniach i zachciankach. Niedługo wcześniej ofiarował Senatorowi tytuł, a teraz nie zwraca na polityka najmniejszej uwagi. Prowadzi to do szyderczych uwag, uśmieszków pełnych zadowolenia i satysfakcji obecnych urzędników.

Innym przykładem, w którym ukazane jest społeczeństwo za panowania despoty i jego wpływ na nie, zaczerpniętym z „Dziadów części III” jest scena „Salon warszawski”. Ukazano szlachtę, tym razem polską, podzieloną na dwie grupy: arystokrację siedzącą przy stolikach i rozmawiającą po francusku oraz młodych ludzi i osób starszych, znających Polskę z czasów pokoju dyskutującą przy drzwiach. Arystokracja preferuje konformizm. Nie widzi większego sensu w walce o niepodległość kraju i obronie kultury polskiej. Zachwycają się oni kulturą francuską, a cara i senatora nie widzą jako despotycznych władców tylko, jako organizatorów najświetniejszych balów.

„DAMA II

Odtąd jak Nowosilcow wyjechał z Warszawy,
Nikt nie umie gustownie urządzić zabawy:
Nie widziałam pięknego balu ani razu.
On umiał ugrupować bal na kształt obrazu.
(słychać między mężczyznami śmiech). „

Władza absolutna caratu odbiła się na nastrojach panujących w Rosji. Okrutna ręka władcy powodowała zakłamanie wśród ludzi. Brak zaufania, strach przed własnym cieniem oraz przed karami, wzajemne złorzeczenie, nieustające oskarżenia i donosy działały niszcząco na ludzi. Rozpowszechniała się agresja, niezdrowa zazdrość, a także nienawiść. Ciągłe manipulacje, zabiegania o względy cara doprowadzały ludzi do zobojętnienia na cierpienia innych. Najważniejszy był „własny ogródek”. Ludzie stali się nie ufni, samotni i bezradni na przykrości życia codziennego. Dręczące koszmary niszczyły każdego z osobna od środka.

Panowanie cara miało też swój odzew w Polsce. Bogata szlachta była obojętna na sytuację kraju i ludzi o niego walczących. Światełkiem w tunelu pozostała młodzież, która pomimo cierpień i bólu, było solidarna oraz wierna ojczyźnie i kulturze. Ludzie tacy jak Ciechowski, Zenon Niemojewski, czy Adolf (bohaterowie „Salonu Warszawskiego”) wierzyli w sprawę i byli gotowi oddać za nią życie.

Podsumowując musimy uznać, że władza despotyczna według Mickiewicza nie jest sposobem na uzyskania idealnego społeczeństwa. Wręcz przeciwnie. Zdaniem poety ludzie bez względu na okoliczności powinni trzymać się razem, pomagać sobie nawzajem i szczycić się tym, co sami osiągnęli. Powinni nie być obojętni na krzywdę innych i za wszelką cenę bronić honoru ojczyzny, jej niepodległości, a także własnego zdania i przekonań.