Klimat - długookresowy charakterystyczne reżim pogody na określonym obszarze, uwarunkowanym bilansem cieplnym, cyrkulacją atmosferyczną, cechami podłoża atmosfery i działalnością ludzką
Obszar występowanie tej strefy.
Chłodny klimat umiarkowany występuje na terenach nadmorskich, średnich szerokości geograficznych, np. na pn.- wsch. oraz pn. – zach. wybrzeżu Ameryki Północnej, w północnej część Skandynawii, w pd. Chile.
Położenie Norwegii: Europa Północna, na wybrzeżu Morza Północnego i Oceanu Atlantyckiego, na zachód od Szwecji
Cechy klimatu.
Klimat wybrzeża jest łagodzony przez wpływ ciepłego Prądu Zatokowego, średnia temperatura w styczniu na pn. ok. –3C, w górach, we wschodniej i północnej części kraju od –10C do –15C. Średnia temperatura w lipcu od 10C na pn. wybrzeżu. Roczna suma opadów od ok. 300 mm w północnej części kraju
Latem, przy dniu znacznie dłuższym od nocy sumy dobowe promieniowania dopływającego do powierzchni Ziemi są duże. W związku z tym średnie temperatury miesięcy letnich mogą być wysokie (temperatura powietrza podnosi się do 22 stopni C), w klimatach kontynentalnych niewiele niższe od występujących w strefie poprzedniej. Temperatury zimowe mogą być natomiast bardzo niskie - temperatura opada poniżej zera. W obszarach, do których częsty i łatwy dostęp mają morskie masy powietrzne zarówno zimowe spadki temperatur, jak i letnie ich wzrosty są silnie złagodzone. W klimatach wybitnie morskich mogą one utrzymywać się w zimie nawet powyżej zera stopni. Strefę tą cechuje duża różnorodność klimatów: od wybitnie wilgotnych - nadmorskich do pustynnych - śródlądowych; od łagodnych do skrajnych, jeżeli chodzi o stosunki termiczne. Te ostatnie decydują głównie o porach roku.
Strefa roślinna odpowiadająca temu klimatowi : roślinność górzysta (Skandynawia), lasy liściaste klimatu umiarkowanego (Chile, pn.- wsch. wybrzeże Ameryki Północnej), tajga (pn. – zach. wybrzeże Ameryki Północnej).
Strefy
Roślinność górska
Występuje niezależnie od szerokości geograficznej. Zróżnicowanie jej wynika ze zmieniających się temperatur i opadów wraz z wysokością nad poziomem morza. Wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza następuje spadek temperatury oraz zwiększa się ilość opadów. Wobec tego zmieniają się także warunki klimatyczne, co w konsekwencji pociąga za sobą zmianę typu roślinności. W wysokich górach spotyka się więc różnorodną roślinność układającą się w tzw. piętra roślinne.
Lasy liściaste klimatu umiarkowanego
Tworzą silnie zróżnicowany pod względem gatunkowym typ roślinności. Porastają obszary, w których dominuje klimat umiarkowany ciepły, z wyraźnie zaznaczonymi porami roku i stosunkowo wysokimi opadami
Tajga
Nazwą tą określamy potężne, największe na Ziemi, kompleksy lasów iglastych sąsiadujących od południa z tundrą. Lata są tu krótkie i ciepłe, zaś zimy długie i mroźne. Opady są niewielkie, dochodzą do 600 mm rocznie. Szerokość tajgi przekracza miejscami 1000 km . Największą powierzchnię zajmuje tajga syberyjska, nieco mniejsza jest kanadyjska, zaś najmniejsza – skandynawska. Na północy tajga tworzy strefę przejściową z roślinnością przejściową z roślinnością tundrową.
Charakterystyczne rośliny:
- Lasy liściaste klimatu umiarkowanego: dąb, lipa, jesion, klon, buk, wiąz, grab i olcha
- Tajga: trzon tajgi stanowi bór szpilkowy składający się ze świerków, sosen, jodeł i modrzewie (tracą igły jesienią i podobnie jak drzewa liściaste zapadają w głęboki sen); borówki, grzyby, mchy (rosną obficie w warstwie runa leśnego);mech torfowiec (zajmuje ok. 1/5 obszaru tajgi, rośnie na terenach bagnistych.
- Roślinność górska (na przykładzie Himalai) : Do około 1200m n.p.m. porasta dżungla. Wyżej przechodzi ona w wiecznie zielony las liściasty (bambusy, palmy, drzewiaste paprocie) sięgające do 2200m n.p.m. Nad nimi znajdują się lasy mieszane i iglaste, do górnej granicy 3400m n.p.m. Do około 3500m n.p.m. rosną krzewy jałowców rodendronów przechodzące w łąki i hale, do których docierają lodowce górskie. Piętro hal rozciąga się do 500m n.p.m. Wyżej rozciągają się nagie stoki górskie pokryte czasem mchami i porostami. Najwyższe części Himalajów, powyżej 5200m n.p.m., pokrywają wieczne śniegi i lodowce.
Charakterystyczne zwierzęta
- Lasy liściaste klimatu umiarkowanego: jelenie, sarny, wiewiórki, dziki, żubry, łosie, zające (roślinożerne); lisy, wilki, kuny, niedźwiedzie, borsuki (drapieżniki)
- Tajga: łasice, gronostaje, borsuki, rosomaki, rysie, lisy, wilki, niedźwiedzie (drapieżniki); sikorki (ptaki owadożerne); głuszec (ptaki wszystkożerne); jemiołuszka (ptaki roślinożerne); jastrząb, krogulec (ptaki drapieżne); łoś (ssaki roślinożerne)
Gleby
Gleby bielicowe zajmują znaczne obszary porośnięte przez lasy szpilkowe, rozciągające się na południe od pasa tundry w kimacie umiarkowanym chłodnym. Kompleksy gleb bielicowych i pseudobielicowych (np., nasze gleby płowe) występują też na obszarach klimatów wilgotnych i przejściowych strefy umiarkowanej ciepłej, gdzie przenikają w głąb strefy gleb brunatnych. Gleby bielicowe zajmują przeważającą część obszaru Kanady, Skandynawii, Niziny Wschodnioeuropejskiej i Syberii. Dla tego typu gleb charakterystyczne są procesy bielicowania, polegające na wymywaniu przez wody zakwaszone rozkładaną przez grzyby i bakterie beztlenowe ściółką leśną, substancji mineralnych (wapnia, żelaza) i próchniczych. W rezultacie w warstwie wymywanej (eluwialnej) pozostaje biała krzemionka (stąd nazwa procesu), zaś wymywane substancje osiadają poniżej – w warstwie iluwialnej. Warto dodać, że procesom bielicowania sprzyja podłoże gleb bielicowych, które tworzą zazwyczaj żwiry, piaski, gliny, iły i utwory pyłowe. Gleby bielicowe zalicza się do mało i średnio żyznych, w zależności od stopnia zbielicowania, który generalnie zmniejsza się w miarę przechodzenia na południe strefy. Gleby te wykorzystuje się pod uprawy mniej wymagających zbóż (żyto, jęczmień, owies), ziemniaków i roślin pastewnych.
