Nie - ludzki świat radzieckich obozów pracy - "Inny Świat" Gustawa Herlinga - Grudzińskiego

Gustaw Herling – Grudziński ukazuje świat radzieckich obozów pracy, w którym wartości ludzkie wystawione są na ciężką próbę, ale nie kapitulują. Autor pokazuje okrucieństwo, przemoc, bezprawie, upodlenie człowieka, ale nie zgadza się z poglądami Tadeusza Borowskiego, który twierdził, że cały świat jest wielkim obozem koncentracyjnym. Więźniowie obozów pracy nie utracili do reszty człowieczeństwa. Mają nadzieję na powrót do świata wartości, mają świadomość zmarnowanego życia, modlą się bezgłośnie, protestują, czasami jedynie bijąc głową o pryczę. Autor przedstawia życie wewnętrzne bohaterów, a Tadeusz Borowski stosuje metodę behawiorystyczną (opis zewnętrznych zachowań ludzi), ponieważ uznaje, że więźniowie skoncentrowani są tylko na czynnościach biologicznych. Bohaterowie „Innego Świata” szukają ułudy wolności w sobie, w swojej samotności, w tęsknotach, w marzeniach, w myślach samobójczych.

Utwór ma kompozycję chronologiczną i klamrową. W pierwszym rozdziale pojawia się informacja o zdobyciu Paryża przez Niemców, a ostatni rozdział informuje o wyzwoleniu stolicy Francji. Taka budowa książki wskazuje na kontrastowe zestawienie świata obozów koncentracyjnych i świata wolności, normalności, wartości wypracowanych przez tradycję kultury. Autor pisze: „Człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach”. Nie wolno zatem tworzyć takich realiów, które zmuszają ludzi do nieludzkich zachowań. Nie wolno jednak usprawiedliwiać okrucieństwa, bestialstwa, jakie miało miejsce w jakichkolwiek realiach. Istnieją wartości niepodważalne, takie jak: godność, wolność, wrażliwość na krzywdę, a walka o nie nadaje sens ludzkiemu życiu.