Układ krwionośny - zestawienie wiadomości

UKŁAD KRWIONOŚNY

1. Naczynia krwionośne:
A. Tętnice-
• wyprowadzają krew z serca do tkanek
• Skurcze serca znacznie podnoszą ciśnienie krwi, dlatego tętnice mają grube, sprężyste ściany z rozbudowanymi warstwami mięśniowymi i licznymi włóknami sprężystymi
• Warstwa mięśniowa znacznie grubsza niż w żyłach, w której znajdują się zakończenia nerwów układu autonomicznego, które reguluja napięcie mięśni, a w konsekwencji tempo przepływu i ciśnienia krwi w całym układzie krwionośnym

B. żyły
• zbierają krew z tkanek i wprowadzają do serca
• Mają cieńsze, mniej elastyczne i bardziej rozciągliwe ściany niż tętnice
• Zaopatrzone są w zastawki (w celu zapobiegnięcia cofaniu się krwi, która przepływa w nich pod niskim ciśnieniem)

C. Naczynia włosowate (kapilarne)-
• zachodzi w nich wymiana substancji między krwią a płynem tkankowym
• Zbudowane są tylko z jednej warstwy bardzo delikatnych komórek śródbłonka
• Ich ściany są cienkie, dzięki czemu może zachodzić wymiana substancji między krwią, a płynem tkankowym
• Najczęściej stanowią łącznik między tętnicami i żyłami ( nie w przypadku sieci zwykłych i wrotnych)

2. Przepływ krwi:

a) ogólny schemat:
tetnice => coraz mniejsze tętniczki => naczynia włosowate=> coraz większe żyłki=> żyły

b)sieć dziwna (tętniczo- tętnicza):
o nie uczestniczy w wymianie gazów (o2 i CO2) i substancji odżywczych
o zapewnia utrzymanie wysokiego ciśnienia oraz szybkiego tępa przepływu krwi
o np. w kłębuszkach nerkowych (gdzie warunki te SA niezbędne do przefiltrowania krwi i wytworzenia moczu pierwotnego)

c) układ wrotny - sieć dziwna (żylno- żylna)
o krew przepływa między dwiema sieciami naczyń włosowatych połączonych żyłą wrotną
o występuje w narządach jamy brzusznej np. w jelitach i w wątrobie

3. Serce:
- Położone w śródpiersiu za mostkiem
- Na zewnątrz otoczone osierdziem
Wyróżnia się w nim 4 jamy:
 Przedsionek prawy
 Przedsionek lewy
 Komorę prawą
 Komorę lewą

4. Przegrody
- Przedsionki oddzielone od siebie przegrodą międzyprzedsionkową
- Komory oddzielone od siebie przegrodą międzykomorową

5. Zastawki (zapobiegają cofaniu się krwi):
- Między prawym przedsionkiem i prawa komorą- zastawka trójdzielna [zastawka przedsionkowo- komorowa prawa)
- Między lewym przedsionkiem i lewą komora- zastawka dwudzielna [zastawka przedsionkowo- komorowa lewa]
- Zastawki półksiężycowate (dwie)- na granicy obu komór i wychodzących z nich tętnic

6. Do przedsionków uchodzą żyły:
a) Do prawego- żyła główna górna i żyła główna dolna
b) Do lewego: żyły płucne

7. Z komór serca wychodzą tętnice:
 z prawej- pień płucny
 z lewej- aorta

8. Budowa ściany serca:

Wsierdzie - wyściela wewnętrzną powierzchnię jam serca
- cienki nabłonek leżący na łącznotkankowej błonie, do której wnikają zakończenia nerwowe oraz naczynia włosowate
Śródsierdzie – środkowa warstwa
- tworzy go tkanka mięśnia sercowego
- grubość w obu przedsionkach jest niewielka (wynosi 2-3 mm), w prawej k komorze 5 mm, w lewej komorze 3x więcej
Nasierdzie - łącznotkankowe, najbardziej zewnętrzna warstwa

 Serce zdolne jest do wykonywania samoistnych, rytmicznych skurczów ponieważ posiada własny układ- układ przewodzący. Zbudowany on jest ze specjalnie zmodyfikowanych włókien mięśniowych, które posiadają zdolność do okresowego tworzenia i przewodzenia bodźców skurczowych, które rozprzestrzeniają się po całym mięśniu sercowym. Układ ten spełnia funkcję „rozrusznika” serca.
 Podstawowy rytm pracy serca może być modyfikowany przez ośrodki zlokalizowane w ośrodkowym układzie nerwowym.
 Na pracę serca wpływają także substancje chemiczne (np. hormon adrenalina zwiększa kurczliwość serca) i leki ( nasercowa digitalna czy kofeina).

9. OBIEGI!
W układzie krwionośnym wyróżnia się dwa obiegi krwi:
a) mały:
 komora prawa
 pień płucny i tętnice płucne
 naczynia włosowate płuc
 żyły płucne
 przedsionek lewy

b) duży:

 komora lewa
 aorta
 tętnice
 naczynia włosowate (dochodzące do wszystkich części ciała)
 żyły
 żyły główne
 przedsionek prawy

Przepływ krwi odbywa się w obu obiegach jednocześnie dzięki skoordynowanym skurczom serca.

10. CYKL PRACY SERCA:
• Jeden cykl- ok. 0,81 s.
• W tym: skurcz przedsionków 0, 11s.
Skurcz komór: 0,3s.
Pauza, spoczynek: 0,4s.

11. Tony serca
I niski cichy na początku skurczu komór, w chwili zamknięcia się zastawek przedsionkowo- komorowych
II krótki, wysoki na początku rozkurczu komór, kiedy o zamykające się zastawki półksiężycowate uderza fala krwi wracającej z tętnicy płucnej i aorty

12. Ciśnienie krwi – to nacisk krwi na wewnętrzne ściany naczyń krwionośnych. Jest ono najwyższe w tętnicach, no. W tętnicy ramieniowej w spoczynku wynosi 120/180 mmHG (pierwsza wrtośc- ciśnienie skurczowe, druga- rozkurczowe) Wysokość ciśnienia zależy m.in. od wieku, stanu zdrowia oraz intensywności wysiłku fizycznego.

13. Tętno- rytmiczne rozszerzanie się i kurczenie ścian tętnic związane z wtłaczaniem krwi z lewej komory do aorty i dalej do tętnic (odpowiada częstotliwości skurczów serca). Prawidłowe tętno wynosi ok. 70 uderzeń na minutę.

14. Utlenowanie i odtlenowanie krwi:
W małym obiegu krew przepływając przez naczynia włosowate płuc ulega utlenowaniu (tlen wnika/ dyfunduje do krwinek czerwonych)) Tam tworzy nietrwały kompleks z hemoglobiną. W naczyniach włosowatych dużego obiegu krez oddaje ten tlen do komórek (połączenie hemoglobiny z tlenem ulega rozkładowi). Natomiast powstający w komórkach dwutlenek węgla dyfunduje do osocza i krwinek. Tam wiązany jest na różne sposoby (np. na jony węglanowe) . CO2 wędruje więc z krwią w postaci związanej chemicznie i częściowo jako gaz fizycznie rozpuszczony w osoczu.

15. Krew- tkanka łączna płynna, zbudowana z substancji międzykomórkowej (nieupostaciowione osocze) i elementów morfotycznych, czyli krwinek. W organizmie pełni funkcje transportową, termoregulacyjną oraz uczestniczy w reakcjach odpornościowych i obronnych organizmu.
HEMETOPATIA- powstawanie wszystkich komórek krwi
HEMATOLOGIA- nauka zajmująca się badaniem krwi

16. Cechy krwi pozwalające zaliczyć je do tkanek łącznych:
 Dużo substancji międzykomórkowej
 Zróżnicowane komórki
 Pełni w organizmie funkcję łącznikową, uczestniczy w termoregulacji
 Pochodzenie mezenchymatyczne

17. Krew składa się z:
a) Osocza (55% w tym 90% woda, 10% główne białka)- substancji międzykomórkowej, w skład której wchodzi woda, białka, w tym fibrynogen odpowiadający za krzepnięcie krwi, albuminy i globuliny, oraz inne substancje organiczne i nieorganiczne. Osocze pozbawione fibrynogenu to surowica. Albumin jest najwięcej; ich zadaniem jest zatrzymywanie wody we krwi (tworzą koloidalne ciśnienie onkotyczne) oraz transport (m.in. kwasów tłuszczowych). Globuliny pełnia funkcje transportowe bądź odpornościowe (w zależności od frakcji)

b) Elementy morfotyczne (45%)-
a. Erytrocyty - krwinki czerwone
- transportują tlen i częściowo (ok. 10%) dwutlenku węgla
- powstają w czerwonym szpiku kostnym
- zanikło w nim większość organelli komórkowych
- komórki bezjądrzaste
- oddychają beztlenowo
- całość wypełniona jest hemoglobiną


b. Trombocyty - płytki krwi
- odpowiedzialne za krzepnięcie krwi
- powstają w czerwonym szpiku kostnym
- zyją od kilku do kilkunastu miesięcy


c. Leukocyty - białe krwinki
- odpowiedzialne za reakcje obronne i odpornościowe organizmu
- powstają, w zależności od rodzaju, w czerwonym szpiku kostnym, węzłach limfatycznych, migdałkach, śledzionie i grasicy
- dzielone na granulocyty i agranulocyty
- produkują przeciwciała, same niszczą antygen


18. KRZEPNIĘCIE KRWI:
I. Aktywacja białek uwalnianych z uszkodzonych płytek krwi oraz białek osocza po kontakcie z rozerwanymi ścianami naczynia.
II. Rozpoczęcie ciągu reakcji prowadzącego do powstania czynnika inicjującego właściwe krzepnięcie:
III. - modyfikacja specjalnego enzymu osocza (protrombiny), który przechodzi w formę aktywną (trombinę)
IV. Trombina zamienia rozpuszczalny w osoczu fibrynogen w postac nierozpuszczalna fibrynę (włóknik)
V. Włókna fibryny zalepiają uszkodzone miejsce
VI. W ich sieć wpadają m.in. płytki krwi i erytrocyty
VII. Utworzenie swoistego czopa, który przekształca się w skrzep
VIII. Po kilku dniach, gdy nastąpią procesy regeneracyjne, fibryna skrzepu ulega rozłożeniu i strup odpada

19. GRUPY KRWI
 Grupy krwi i obecność czynnika Rh warunkowane są obecnością w błonach komórkowych krwinek specjalnych białek.
 W układzie grupowym AB0 wyróżnia się grupy krwi: A, B, AB, 0.
 U osób mających poszczególne grupy krwi występuje odpowiednio: białko A, białko B, białko A i białko B, w przypadku grupy 0 żadne z białek nie występuje.
 Jednocześnie w osoczu osób o grupie krwi A występują naturalne przeciwciała anty-A. W przypadku grupy krwi AB brak obydwu rodzajów przeciwciał, czyli anty-A i anty-B, zaś w przypadku grupy 0 występują jednocześnie przeciwciała anty-A i anty-B.
 Grupa krwi oraz obecność lub brak czynnika Rh są cechami dziedzicznymi.

Aglutynacja- zlepianie się erytrocytów spowodowane wymieszaniem się krwi, należących do dwóch różnych grup.

Uniwersalny dawca- tak określa się posiadacza grupy krwi 0, gdzyz nie wywołuje ona aglutynacji w żadnej z grup krwi

Uniwersalny biorca- tak określa się posiadacza grupy krwi AB, ponieważ osobie o tej grupie krwi można przetoczyć każdą krew

Czynnik Rh- krew człowieka może mieć dodatni odczyn, czyli Rh+, lub ujemny, gdy tego czynnika brak (Rh-). Jeżeli dojdzie do wymieszania się krwi Rh+ z krwia Rh-, to limfocyty osoby z krwią Rh- zaczną produkować przeciwciała anty-Rh.

Konflikt serologiczny- jeżeli ciężarna kobieta ma krew Rh-, a jej dziecko Rh+ i z różnych przyczyn dojdzie do przeniknięcia nawet niewielkiej ilości krwi płodu do krwioobiegu matki, to limfocyty matki zaczną produkować przeciwciała anty-Rh. Te zaś przenikając przez łożysko, mogą doprowadzić do uszkodzenia rozwijającego się płodu


+ Higiena i choroby doczytać!!