Tanieć

Bal – okazja do pokazania środowiska

Bal bywa miejscem spotkań i konfrontacji ludzi o różnych przekonaniach, poglądach. Sceny zbiorowe z zabaw, szkicowane w utworach literackich, pozwalają ujawnić przekonania bohaterów i skonfrontować je z poglądami innych oraz pokazać nastroje ludzi. Np. w Dziadach cz. III w scenie Bal da się wyczuć niechęć tańczących i rozmawiających wobec urządzającego tańce Senatora („Patrz, patrz starego, jak się wije,/jak sapie, oby skręcił szyję”) oraz ich obłudę (te same osoby szepczą mu: „jak...

Wino romantyków

Motyw radosnej biesiady przy miodzie pojawia się też we wczesnej twórczośc i Adama Mickiewicza w Pieśni Filaretów . Czara złota urasta do symbolu młodzieńczej radości, ale i wspólnego doświadczenia: wspólnej nauki i wspólnej zabawy: Hej, użyjmy żywota! Wszak żyjem tylko raz; Niechaj ta czara złota Nie próżno wabi nas. Hejże do niej wesoło, Niechaj obiega w koło. Chwytaj i do dna chyl Zwiastunkę słodkich chwil. Słowa: „polski pijemy miód;/Lepszy śpiew narodowy/I lepszy bratni ród”...

Taniec

JASIEK Aże ochrypły od krzyku Chyćcie broni, chyćcie koni!!!! A za dziwnym dźwiękiem weselnej muzyki wodzą się liczne, przeliczne pary, w tan poważny, spokojny, pogodny, półcichy – że ledwo szumią spodnice sztywno krochmalone, szeleszczą długie wstęgi i stroiki ze świecidełek podzwaniają – głucho tupocą buty ciężkie – taniec ich tłumny, że zwartym kołem stół okrążają, ocierają o się, w ścisku, natłoczeni JASIEK Nic nie słysom, nic nie słysom, ino granie, ino granie, jakieś ich chyciło...

„A szlachta niech sobie tańcuje” – taniec rewolucji

Bywał też taniec symbolem przewrotu, rzezi rewolucji. „Ja z tobą potańcuję” –mówimy, grożąc w języku potocznym i do tego powiedzenia odwołuje się Gustaw Ehrenberg w romantycznym, pełnym gróźb wierszu: O! Kiedy wybije godzina powstania, Magnatom lud ucztę zgotuje; On miecze i stryczki zaprosi do grania, A szlachta niech sobie tańcuje. (Gustaw Ehrenberg, Szlachta w roku 1831 )

tanieć

Taniec

1. ‘rytmiczne kroki i ruchy w takt muzyki’; 2. ‘utwór muzyczny, przy którym można tańczyć’; 3. ‘zabawa taneczna’.

Taniec

Taniec na balu dziejów historii

Taniec historii na wielkim symbolicznym balu ukazał też Czesław Miłosz w wierszu Walc . Prorocza wizja nadchodzących wojen, zagłady i totalitaryzmu towarzyszy beztroskiemu eleganckiemu balowi w pięknej sali. Kobieta stojąca przy oknie oglądanie jako przez zasłonę tajemnice historii, których można jedynie się bać.

Wyznacznik pozycji społecznej, ale i symbol zbratania

Taniec bywa symbolem pozycji społecznej – w sferach szlacheckich czy na dworze królewskim tańczy się co innego niż wśród ludu, tańcem akcentującym pozycję społeczną jest np. menuet czy walc (walca tańczy dama z wiersza Czesława Miłosza Walc ; co innego tańczy szkocki lud, co innego najbogatsi na pokładzie „Titanica” w superprodukcji Titanic ). Bywa też, jak w średniowiecznych tańcach śmierci, że taniec zrównuje różne stany. Wspólny taniec chłopów i panów na weselu ( Wesele Stanisława...

Taniec szaleństwa

Taniec bywał też jednak symbolem szaleństwa. Tańczyli podczas szalonych, często urozmaicanych orgiami obrzędów mitologiczni czciciele boga wina, Dionizosa, członkowie jego orszaku, np. szalone kobiety – bachantki. Niekiedy w tańcu tym rozrywały one na strzępy napotkanych ludzi. Tańczyły niepociągające, szalone kobiety. Tak jest w piosence Agnieszki Osieckiej Wariatka tańczy . Skacze też po wodzie i tańczy w czasie wojny bohaterka Bożej podszewki Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz, sfilmowanej...

Młodziutka kokietka

Kokieteria nie jest zastrzeżona w literaturze tylko dla kobiet dojrzałych. Młodziutką kokietką jest jedna z córek pani Anieli Dulskiej – Hesia. Zakłamana, podobnie jak matka, udaje skromną, ale uwodzi uczniaków, twierdzi, że „zna granice” i się nie zapomni. Przyciąga chłopców spojrzeniami, wyzywającym zachowaniem i wydekoltowanymi strojami, które zakłada na lekcje tańca (akceptuje je matka, chcąca jak najszybciej wydać córki za mąż). Przy tym interesuje się bardzo wszelkimi sprawami...

Taniec radości życia

Warto wreszcie wspomnieć o tańcu jako wyznaczniku tożsamości narodowej i... wyrazie radości życia. Te dwa aspekty znaczenia tańca splatają się w słynnej postaci Greka Zorby – bohatera powieści Nikosa Kazandzakisa, sfilmowanej przez Michalisa Kakojanisa (słynna kreacja Anthony’ego Quinna w roli Zorby). Zorba tańczy zawsze: kiedy się cieszy i kiedy rozpacza, gdy umiera jego synek i kiedy zawala się kolejka, którą szalony Macedończyk budował w pocie czoła. Bohater jest ucieleśnieniem takich...

Cygan

To włóczędzy. Nie mają ani krzty szacunku dla żadnych wartości. To rzeczni Cyganie, roznosiciele chorób, złodzieje, kłamcy, mordercy, gdy tylko występek może im ujść na sucho. Niech zostaną, a podepczą wszystko, co myśmy tu wypracowali, mon pere. Całe to nauczanie. Ich dzieci będą biegać z naszymi, aż wszystko, cośmy dla naszych dzieci zrobili, obróci się wniwecz. Będą odbierali naszym dzieciom rozum. Będą uczyli nienawidzić i lekceważyć Kościół. Lenić się i wymigiwać od...

Taniec śmierci

W średniowieczu zarówno w utworach literackich, jak i przede wszystkim plastycznych pojawia się motyw tańca śmierci. Średniowieczne, ale i barokowe ilustracje przedstawiają upersonifikowaną śmierć, wciągającą w taneczny korowód l udzi wszystkich stanów. Symbolizuje to bezwzględność śmierci i fakt, iż zrównuje ona wszystkich, bez względu na pozycję majątkową, wieki status społeczny... Motyw ten występuje również w średniowiecznej Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią : [Mors dicit] (......

Polonez – symbol odchodzącego świata

Bywa też taniec symbolem odchodzącego świata. Tak jest w Panu Tadeuszu podczas zaręczyn Tadeusza i Zosi – Podkomorzy to „ostatni, co tak poloneza wodzi”. Odchodzi w niepamięć polonez tańczony z figurami pamiętanymi jeszcze przez szlachcica Podkomorzego, w tradycyjnych szlacheckich strojach. Nie bez znaczenia jest też to, że jest to polski taniec w znajdującej się pod zaborami Polsce (czy raczej na Litwie). W Popiele i diamencie Jerzego Andrzejewskiego (sfilmowanym przez Andrzeja...

Ostatnie takie uczty

Obrazy ostatnich wielkich uczt znajdziemy w Panu Tadeuszu . Każdy obiad i kolacja, nawet spożywanie bigosu na polowaniu to w Soplicowie swoista uczta. Potrawy mają swoje specyficzne smaki i są sporządzane ze świeżych wiejskich produktów, według starodawnych przepisów. Nawet kawa jest mistrzowska – ma niepowtarzalny smak i aromat. Przy sadzaniu gości przy stole bardzo dba się o to, by siedzieli według starszeństwa: wieku i urzędu. Przestrzega się też, by się nikt nie spóźniał (spóźnia się...

Symbol erotyki

T aniec od wieków bywał symbolem erotyki. Według biblijnej tradycji córka żony Heroda, Herodiady – Salome zatańczyła przed władcą i w ten sposób zyskała jego przychylność i władzę nad nim. Mogąc prosić o dowolny dar, poprosiła o głowę proroka Jana Chrzciciela, wroga swej matki... Nazbyt erotyczny taniec naśladuje ucząca się zupełnie innych tańców na lekcjach Hesia Dulska z Moralności pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej, angażująca do swych tanecznych wyczynów lumpującego się brata Zbyszka,...

Chocholi taniec

Tańcem marazmu jest też symboliczny chocholi taniec z Wesela Wyspiańskiego. Gości usypia czy też pogrąża w swoistym letargu muzyka Chochoła. Taniec ten symbolizuje uśpienie, bezwolność, niemożność czynu. Ma szczególną wymowę w zjednoczonym szlachecko-chłopskim świecie na weselu, na którym duchy zapowiedziały wielki narodowy zryw – nie doszło jednak do niego wskutek chaosu, anarchii, sporów, braku organizacji oraz prawdziwego zjednoczenia (symbolem zaprzepaszczenia szansy było zgubienie...

Tango – symbolem władzy, zniewolenia i... kultury masowej

Nieco inną rolę odgrywa końcowy taniec (scena finałowa) w Tangu Sławomira Mrożka. Zwycięski cham, Edek, który zapanował nad całą rodziną, tańczy z wujem Eugeniuszem tango La Cumparsita . Jak to w tangu, jeden partner góruje nad drugim. Taniec ten jest symbolem zwycięstwa i władzy Edka nad całą rodziną, ale też władzy motłochu nad inteligencją. Również– symbolem kultury masowej, tango właśnie ją reprezentuje. A Edek też nie utożsamia się z żadnym innym nurtem kultury...

Zaręczyny – prawie ślub

Wielką uroczystość z okazji zaręczyn Zosi z Tadeuszem Soplicą opisuje Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu (Księga dwunasta, Kochajmy się!). Ta radosna uroczystość zbiega się z powitaniem wojsk polskich ruszających u boku Napoleona na Rosję. Prócz wspaniałej uczty staropolskiej (podczas której zwraca uwagę wspaniały serwis) gości czeka koncert Jankiela – Żyda, karczmarza, który długo wzbrania się przed graniem na cymbałach, ale poproszony przez bardzo lubianą, niewinną Zosię,zgadza się zagrać...

Ostatnia scena Tanga

Ostatnia scena sztuki Tango Sławomira Mrożka ukazuje zwycięstwo kultury masowej nad wysoką. Nie dzieło muzyki poważnej, nie eksperyment Stomila, lecz popularna melodia tanga La Cumparsita pojawia się w finale jako symbol zwycięstwa prymitywa Edka nad inteligentami. Tango jest też symbolem władzy Edka nad Eugeniuszem. Niewątpliwie woli on popularny taniec od jakiegoś innego, ambitniejszego przekazu kultury, który byłby dla niego niedostępny. Kultura tworzona dla Edka musi być prostacka jak...