Talent
Artystka niespełniona
Odrębną kategorię stanowią niespełnione artystki. Maliczewska, pozbawiona układów, wiele traci w teatrze, może jednak występować. Literatura jednak pokazuje i postaci stłamszone przez społeczeństwo, którym życie nie pozwoliło realizować swych marzeń. Taką ofiarą mieszczańskiego społeczeństwa jest „szalona Julka”, bohaterka dramatu Kisielewskiego W sieci. Odważna i utalentowana malarka, zakochana w artyście, porzuca z woli rodziny szkołę i wychodzi za bogatego, dobrze sytuowanego, choć...
Kariery artystyczne
W podobny sposób łatwiej zrobić także karierę artystyczną. Utrzymanką zostaje, wbrew własnej woli, tytułowa bohaterka dramatu Zapolskiej Panna Maliczewska . Dziewczyna marzy o głównej roli i ulega słowom mężczyzn, którzy jej te role, być może zwodząc dziewczynę, obiecują. Dopóki Maliczewska trzyma się swych uczciwych zasad, głoduje, ale gdy zostaje utrzymanką Dauma, stać ją na wynajęcie przyzwoitego lokalu i normalne kolacje. O trudnym życiu artystki, zawsze przegrywającej z tymi, które są...
Dziecko o niezwykłych zdolnościach
Do przedwczesnej dojrzałości może przyczyniać się też talent dziecka. Wielu pisarzy pokazuje dzieciństwo jako krainę wielkich możliwości, krainę wyobraźni, czarów i magii. W takim świecie żyje bohater Sklepów cynamonowych Brunona Schulza, na znajomych ulicach czy w znajomym domu dostrzegający labirynt, a w zwyczajnym sklepie odczuwający zapach egzotycznych krajów. Wyobraźnia dziecka przetwarza rzeczy i sprawy zwyczajne w niezwykłe i wiąże je magiczną nicią (co łączy ojca i kondora?!)....
Szaleństwa spełnionej artystki
Talent artystyczny nie gwarantuje jednak szczęścia i spełnienia, za wariatkę uważana jest zdolna studentka akademii sztuk pięknych, bohaterka W sieci Augusta Kisielewskiego – Julia Chomińska, zwana „szaloną Julką”. Jej zachwyty nad Szałem uniesień Podkowińskiego i śmiałe rysunki dokładnie odtwarzające narządy płciowe mężczyzny powodują protest matki, która nie chce, by Julka kompromitowała rodzinę. Matka stara się nakłonić córkę do małżeństwa z „filistrem” Rolewskim. Młoda artystka...
Samotność geniusza
Istotną cechą śpiewaka, barda, wieszcza (z Murów czy Wielkiej Improwizacji ) jest geniusz. Ów geniusz porywa tłumy, ale i odcina wybitną jednostkę od szarej gawiedzi.O samotności niepokornego geniusza, stworzonego do wyższych celów, łamiącego ko nwencje społeczne pisali, na przekór filistrom, symboliści francuscy czy twórcy młodopolscy, eksponując jego samotność i talent, ale także jego nieprzystawalność do społecznych wzorców, okupioną cierpieniem; wolność, niejednokrotnie okupioną...
Niewrażliwi państwo z noweli Sienkiewicza
Henryk Sienkiewicz w swej przejmującej noweli Janko Muzykant ukazał niewrażliwych państwa ze dworu, którzy sporo bawią za granicą i tam szukają wrażeń, wspaniałej sztuki i młodych talentów, podczas gdy na własnej ziemi przegapiają prawdziwe perły. Scena, w której mówią oni (po francusku) o przyjemności wyszukiwania talentów na Zachodzie, podczas gdy nad grobem biednego Janka, pobitego na śmierć za kradzież skrzypeczek, „szumią brzozy”, jest nader sugestywna.
Marzenia o karierze
Róża Żabczyńska – bohaterka Cudzoziemki Marii Kuncewiczowej marzy z kolei o karierze muzycznej. Nie starcza jej jednak talentu. Płaci za to ciągłą frustracją, niezadowoleniem z siebie i innych. Niespełnione marzenie Róży czyni ją domowym tyranem, wbrew woli córki układa jej życie, chcąc dzięki Marcie spełnić własne marzenia o karierze. Tworzy toksyczną rodzinę, toksyczny związek, jest toksyczną matką. Wciąż wspomina dawną młodzieńczą miłość (podobnie jak Barbara Niechcicowa). Jej marzenia...
Praca w "Biblii" – przekleństwo, kara czy źródło rozwoju?
Rozumienie pracy jako kary nieobce jest także Biblii , konkretnie tym scenom Starego Testamentu , w których Bóg wypędza Adama i Ewę z raju i przepowiada Adamowi ciężką pracę, a Ewie rodzenie dzieci w bólach.W tym ujęciu praca wydaje się karą za grzech. Dopóki pierwsi rodzice nie zgrzeszyli, żyli przecież w raju beztrosko, otoczeni opieką Boga i mnogością roślin i zwierząt. Dopiero wygnanie z raju zmusiło ich do pracy nad zdobywaniem pożywienia. Wtedy też mieli pierwszy raz zetknąć się z...
W wyścigu po sławę i... nieśmiertelność
Zdawali sobie sprawę z wagi swych dzieł Horacy czy Jan Kochanowski. „Nie wszystek umrę”, „Będę wciąż młody” – sugerował Horacy w najsłynniejszej swej pieśni ( Exegi monumentum... ), a Jan z Czarnolasu parafrazował te słowa: „nie umrę ani mię czarnymi/Styks niewesoła zamknie odnogami swymi” (Pieśń XXIV) i prosił Muzy: „...niech ze mną za raz me rymy nie giną,/Ale kiedy ja umrę, ony niecha j słyną” ( Ku Muzom ). Twórczość poetycka miała więc dawać laury i rozgłos za życia („O mnie Moskwa i...