Przeznaczenie
Cel niespokojnej drogi
Nie zawsze tylko dobrotliwy ojciec na obłoku, nie zawsze opiekun, który nie pozwala zginąć prawym i karze nieprzyjaciół sprawiedliwych. Nie zawsze nawet surowy sędzia. Bóg jawi się też w niektórych utworach literackich jako daleki cel drogi człowieka, do którego jednak wiodą kręte ścieżki pełne zła i straszliwych zasadzek. Bo cały świat doczesny jest w tych utworach taką jedną wielką przeszkodą w drodze do Boga. Tak jest zwłaszcza w Sonetach Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, w których świat i...
Miłość romantyczna
Gustaw kochał swą wybrankę miłością romantyczną. Był przekonany o wspólnocie dusz łączącej go z ukochaną. Była to więź silniejsza niż wszelkie zobowiązania,niż małżeństwo, niż moralność. Kobieta jednak wyszła za innego. Podobnie Werter z Cierpień młodego Wertera Goethego uważał, że dusze jego i Lotty są sobie przeznaczone, wszak razem doznawali tylu wspaniałych wzruszeń przy lekturze. Ponieważ nie mógł dalej żyć bez wybranki swego serca, która została żoną innego, popełnił samobójstwo......
Marzenia naukowców
Marzycielami, których przedmiotem marzeń jest nauka, są przyjaciele i znajomi Wokulskiego: Szuman, Geist i Ochocki. Michałowi Szumanowi naukowa pasja granicząca z dziwactwem pozwala przetrwać rozpacz i samotność spowodowaną śmiercią narzeczonej, a potem utratą złudzeń niepodległościowych (ów Żyd po klęsce powstania styczniowego trafia na Sybir, tak jak Wokulski). Po pewnym czasie jednak zainteresowania pomiarami włosów różnyc h ras wydają się doktorowi absurdalne i nieopłacalne, zawiesza je...
Władcy mitologiczni
Władców mitologicznych spotykają liczne ludzkie nieszczęścia. Król Priam – bohater Iliady , przeżywa śmierć swego ukochanego syna Hektora (w pojedynku z Achillesem) oraz zapowiedź zbezczeszczenia zwłok syna.Jako zbolały ojciec przybywa do obozu wroga błagać zabójcę syna – Achillesa,o zwrot drogich starcowi zwłok. Achilles, przez szacunek dla siwej głowy i litość dla cierpiącego, wydaje ciało Hektora, mimo iż wcześniej nienawidził przeciwnika, który zabił mu przyjaciela – Patroklosa...
Itaka – przeznaczeniem każdego człowieka
„Każdy z nas jest Odysem, co wraca do swej Itaki” – konstatuje w swym krótkim wierszu Odys Leopold Staff. Utwór ten daje nam wyraźnie do zrozumienia, że pielgrzymowanie do Itaki – czyli jakiegoś celu w życiu – jest przeznaczeniem każdego z nas, a los Odysa – ucieleśnieniem losu każdego człowieka. W tym znaczeniu Itaka jest nie tyle utraconą ojczyzną, ile jakimś szczytnym celem, którego istnienie mobilizuje nas do działania („o to chodzi jedynie, by naprzód wciąż iść śmiało”), celem...