Namiętność
Skrzywdzona niewinność czy mała prowokatorka?
Coraz częściej pojawiająca się w literaturze czy filmie wcale nie niewinna dziewczyna (dziewczynka?), dziecko jeszcze, ale trochę już też kobieta – kokietka nie jest nowością. Już Gabriela Zapolska pokazała w Moralności pani Dulskiej Melę i Hesię – w dziecięcych, ale przyciągających męskie spojrzenia wydekoltowanych strojach. Wyrachowana i obłudna, zakłamana matka kołtunka zabierała „dziewczynki” w takich strojach na lekcje tańca, by zyskać dla nich adoratorów. Jedna z córek świetnie...
Zaloty
FILONJ tu przed dobrą stanął godziną, Długo na ciebie klaskałem, Gdyś nadchodziła, między chrościną Naumyślnie się schowałem, Chcąc tajemnice twoje wybadać, Co o mnie będziesz mówiła, A stąd szczęśliwość moję układać; Ale czekałem zbyt siła. Pierwsze twe skargi o Dorys były. Sądź o mnie, Lauro, inaczéj: Kogóż by wdzięki tamtej wabiły, Kto cię raz tylko obaczy? Prawda, że czasem z nią się bawiło, Mając znajomość od długa, Ale kochania nigdy nie było: Nie już ten kocha, co mruga...
Miłość – szaleństwo zmysłów
Przeciwieństwem takiej miłości usankcjonowanej i na dodatek uświęconej ideologią jest namiętność, szaleństwo zmysłów. Biologiczną siłą jest miłość w Chłopach Reymonta. Przyciąga ona ku sobie Jagnę i jej kolejnych kochanków. Niekiedy zresztą miłość bywa jeszcze czymś innym – jednorazowym wybuchem zmysłów (taki jeden pospieszny akt miłosny opisuje np. Olga Tokarczuk w Prawieku i innych czasach ).
Żona niewierna
Wdzięczny materiał dla literatury stanowią żony niewierne. Chyba najbardziej znane z nich to Emma Bovary i Anna Karenina. Pierwsza z nich, bohaterka powieści Flauberta, jest marzycielką, rozczytaną w literaturze i pragnącą lepszego życia. Wychodzi za mąż, by wyrwać się z rodzinnego domu, myśli o wielkiej miłości i niezwykłym życiu. Niestety, jej oczekiwania nie zostają spełnione. Przypadkowa wizyta w pałacu arystokraty wywołuje u niej marzenia o innym życiu, pełnym przepychu. Mąż...
Głupota i marzenia dziewicy
Głupotę niewinnych dziewczyn wyśmiewa chętnie w swych utworach Witold Gombrowicz. Wybranka Józia z Ferdydurke działa jak automat reagujący na stereotypowe wyznania i powtarzający stereotypowe gesty. Niewinnej dziewczynie z Dziewictwa Gombrowicza, wychowywanej na dziewicę idealną, marzy się jednak... wspólne obgryzanie kości z narzeczonym, a więc nurzanie się w brudzie i ohydzie świata. Przeczuwa ona istnienie jakiejś innej sfery niż sfera form – przeczuwa, że istnieją gdzieś namiętności,...
Namiętna i szczęśliwa
Rzadsze są w literaturze portrety żon namiętnych i szczęśliwych. Taką parę:ciocię i wujka, którzy nie mogą się sobą nacieszyć, dla których noc jest za krótka, więc kochają się też w dzień, ukazuje bohater-narrator Widnokręgu Wiesława Myśliwskiego. Trudno wujostwu chłopca zaspokoić małżeńskie żądze, bo dzielą wiejską chatę z rodzicami i rodzeństwem. Co ciekawe, nie mają dzieci. Podobną sytuację obserwujemy w Konopielce Edwarda Redlińskiego – tam Grzegorycha i jej kolejni mężowie „cieszą...
Miłość czy wierność zasadom?
Poważniejsze dylematy mieli średniowieczni kochankowie: Abelard i Heloiza, Tristan i Izolda. Obie pary wybrały początkowo grzeszną, namiętną miłość, sprzeciwiającą się przykazaniom Bożym. Potem jednak zakonnik rozstał się ze swą uczennicą, a Tristan z Izoldą. Skłoniła ich do tego wierność chrześcijańskim zasadom. Nie przestali się jednak kochać. Pozostali sobie wierni do końca, choć żyli z dala od siebie. Po śmierci krzak głogu połączył groby Tristana i Izoldy. Miłość okazała się silniejsza...
Co głosił stoicyzm?
Stoicyzm, prąd, który wziął swój początek od poglądów Zenona z Kition, głosi, że należy wyzbyć się namiętności i żyć zgodnie ze wskazaniami rozumu, cnotliwie. W odróżnieniu od epikurejczyków stoicy nie głosili kultu przyjemności, przeciwnie – zalecali wyzbycie się namiętności, obojętność na przyjemność i ból, tłumienie uczuć oraz pogodę ducha. Stoicyzm to etyka surowej cnoty, zalecająca obojętność na zmienne koleje losu.
Zakazana miłość
Miłość romantyczna często ma posmak zakazu, wiąże się ze skandalem obyczajowym lub tabu. Bohater Mazepy Słowackiego, Zbigniew, kocha swą macochę. Bohaterka Horsztyńskiego Amelia darzy występną miłością brata, Szczęsnego, ten z kolei kocha żonę największego wroga swego ojca, Salomeę. Źródła tych romantycznych zakazanych miłości tkwią jeszcze w średniowiecznej opowieści o Tristanie i Izoldzie i najgłośniejszej tragedii Szekspira Romeo i Julia . Pierwszą z tych par przyciąga do siebie siła...
Kokietki mężatki
Do mężatek kokietek należy Juliasiewiczowa z Moralności pani Dulskiej – krewna pani Anieli. Farbuje włosy na rudo i nosi szeleszczące halki, czym budzi niesmak i zgorszenie oszczędnej i niestrojącej się „pod spodem” Dulskiej, która uważa, że dla własnego męża nie warto być atrakcyjną, a eleganckie kobiety są niemoralne. Stosunek Juliasiewiczowej do Zbyszka Dulskiego jest co najmniej dwuznaczny: to umizguje się do znacznie młodszego krewnego, to wymaga szacunku należnego starszej i występuje...