Kryzys wartości
Holokaust
I przejeżdżał bolejący Pan Jezus, SS-mani go wiedli na męki, postawili ich oboje pod miedzą, potem wzięli karabiny do ręki. „Słuchaj, Jezu, słuchaj, Ryfka, sie Juden, za koronę cierniową, za te włosy rude, za to, żeście nadzy, za to, żeśmy winni, obojeście umrzeć powinni.” (Władysław Broniewski, Ballady i romanse ) Nie ma chyba słów, które mogą wyrazić hańbę, jaką okryła się cywilizowana ludzkość, gdy zbudowano pierwsze komory gazowe, fabryki śmierci, przeznaczone w pierwszej...
Ślub ukłonem w stronę tradycji
W Tangu Sławomira Mrożka planowany przez bohatera Artura tradycyjny ślub z Alą jest wyrazem buntu przeciwko zepsutej, zdegenerowanej rodzinie artystów, anarchii, brakowi porządku i kryzysowi wartości. Jest manifestacją powrotu do starego ładu i dawnych prawd. Jednak do ślubu tego nie dochodzi, Ala zdradza bowiem Artura, a rodzina nie wspiera bohatera, gesty młodzieńca okazują się natomiast pustą i niewiele znaczącą demonstracją, za którą nie kryją się autentyczne wartości...
Przeczucia z lat 30. XX w.
Wizja apokalipsy królowała w literaturze polskiego dwudziestolecia międzywojennego. Najbardziej dramatyczne obrazy odnajdujemy u poetów z grupy Żagary: Czesława Miłosza, Jerzego Zagórskiego, Aleksandra Rymkiewicza. Ich wizje nie są racjonalnie uzasadnione, mają charakter metafizycznych przeczuć, pojawia się też w nich diagnoza kryzysu wartości i kryzysu cywilizacji. Czesław Miłosz w swym tomie z 1936 roku, Trzy zimy , sięgnie po motywy ognia, popiołu, dymu. O całkowitej zagładzie mowa np. w...