Konflikt społeczny
Obraz potu i krwi chłopa oraz konfliktów społecznych
Konflikty społeczne dochodzą do głosu w anonimowej średniowiecznej Satyrze na leniwych chłopów (napisanej z perspektywy pana – „chytrze bydlą z pany kmiecie...”) oraz w napisanej przez Mikołaja Reja Krótkiej rozprawie między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem . Mowa w niej o wykorzystywaniu finansowym i bezdusznym traktowaniu włościan przez duchowieństwo i szlachtę. W utworze padają znamienne słowa wójta: „ksiądz pana wini, pan księdza,/A nam prostym zewsząd nędza”. Temat znoju i...
Echa konfliktów społecznych
Znajdziemy w Weselu również echa konfliktów społecznych, takich jak rabacja galicyjska, podczas której chłopi, za akceptacją władz austriackich, atakowali dwory, wyrzynali panów. W dramacie pojawia się krwawe widmo przywódcy rabacji Jakuba Szeli, by przypomnieć niechlubne karty z dziejów chłopstwa. Echa konfliktów społecznych pobrzmiewają też w Komornikach Władysława Orkana czy utworach Stefana Żeromskiego ( O żołnierzu tułaczu , Popioły – motyw zmuszania do pańszczyzny uważających...
Romantyczna wieś sielankowa i nostalgiczna
Nieco inną wieś, niegroźną i sielankową, opisał Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu . Idealizująca moc wspomnień kazała mu zapomnieć o biedzie, konfliktach społecznych wsi, a pamiętać piękno krajobrazów, urodzajność pól, smak przepysznych potraw, dźwięki muzyki i odgłosy przyrody, taneczne kroki, wielobarwność ginącego szlacheckiego świata. Chłopi funkcjonują gdzieś w tle i na koniec obdarzeni zostają przez Tadeusza i Zosię wolnością. Nie towarzyszą temu żadne dramatyczne przełomy...