Zemsta na wrogach państwa i wrogach klasowych

Wymiar zemsty na wrogach klasowych ma bunt przybierający różne formy: okrutnym odwetem za krzywdy chłopów była rabacja galicyjska, powstanie Jakuba Szeli, o którym wspomina Stanisław Wyspiański w Weselu. Mszczącym się chłopom można zarzucić niebywałe okrucieństwo: podobno ucinali piłami głowy panom.
Wymiar okrutnej zemsty mają też rewolucje. Opisują je: Zygmunt Krasiński w Nie-Boskiej komedii, Witkacy w Szewcach czy Gombrowicz w Operetce. Do zemsty na klasach posiadających (ziemiaństwie, burżuazji) dochodzi, przeważnie w późniejszym czasie, odwet na sabotażystach, wrogach ludu. Rewolucja pożera własne dzieci – ten smutny mechanizm ukazuje np. Stanisława Przybyszewska w Sprawie Dantona czy (w parabolicznej formie) George Orwell w Folwarku zwierzęcym.
Zemsta dokonywana niesprawiedliwie na wyimaginowanych wrogach ludu ukazana też zostaje w literaturze łagrowej (Inny świat Gustawa Herlinga-Grudzińskiego,proza łagrowa Sołżenicyna, Wszystko, co najważniejsze Oli Watowej) czy takich filmach, jak  Ryszarda Bugajskiego, którego bohaterką jest niewinna kobieta, Antonina Dziwisz, przetrzymywana w stalinowskim więzieniu.Jej współwięźniowie też nie są sprawiedliwie aresztowani. Ciężki wyrok można dostać za niesprawdzone informacje o szpiegostwie czy sabotażu albo za opowiadanie dowcipów o władzach (tak jest w Innym świecie). Niektórzy bezpodstawnie oskarżeni nadal wierzą w system, a swój przypadek uznają za pomyłkę, niektórzy zaś przyznają się do fikcyjnych win, a nawet budzą w sobie skruchę. Zemstę systemu na wyimaginowanych wrogach ludu pokazuje też serial Dom w reż. Jana Łomnickiego czy Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy, wreszcie Matka Królów – film nakręcony przez Janusza Zaorskiego na podstawie powieści Kazimierza Brandysa.