Zemsta w zaświatach

Średniowieczne obrazy, a także niektóre utwory literackie sugerują, że grzeszników spotka po śmierci surowa kara. Niekiedy jest ona tak okrutna, że wydaje się zemstą za grzechy człowieka. Okrutne sceny sądu obserwujemy np. w dziele późnego średniowiecza – na umieszczonym niegdyś w gdańskim kościele (dziś w gdańskim Muzeum Narodowym) ołtarzu Memlinga przedstawiającym sąd ostateczny. Obrazy podobnej pośmiertnej zemsty (czy kary za złe uczynki?) znajdziemy też w (późnośredniowiecznym – według jednych, wczesnorenesansowym– według innych badaczy) dziele Dantego Boska komedia. Okrutna,ludowa sprawiedliwość panuje w Dziadach Adama Mickiewicza. W II części dramatu „sowy, kruki, puchacze” – duchy dawnych pokrzywdzonych mszczą się na zjawie byłego dziedzica, nie pozwalają upiorowi skosztować jadła ani napoju przygotowanego dla dusz czyśćcowych. Wypominają mu, że nie znał litości i szarpią jadło, a „kiedy jadła nie staje” – szarpią „ciało na sztuki”...