Słownik etymologiczny języka polskiego

słodycz

1. ‘smak czegoś słodkiego’; 2. ‘coś słodkiego’; 3. przenośnie ‘miłe, przyjemne uczucie, błogość, rozkosz’; pochodzi od psłow. *soldyčь ‘słodkość; coś słodkiego, smacznego, miłego, przyjemnego’ – rzeczownika od pierwotnego przymiotnika [*soldъ]

słodzić

1. ‘czynić słodkim’; 2. stpol. (XV w.) słodzić się ‘wydawać się słodkim, miłym, przyjemnym, pożądanym’; ogsłow. < psłow. *solditi ‘czynić przyjemnym, smacznym, słodkim, dodawać słodkiego smaku’ – czasownik odprzymiotnikowy od wcześniejszej postaci przymiotnika [*soldъ]

słony

Słońce

1. ‘centralne ciało Układu Słonecznego, widoczne na niebie w dzień w postaci ognistej kuli’; 2. ‘światło wysyłane przez to ciało’; 3. pieszczotliwie ‘o osobie ukochanej lub bardzo lubianej’.

słownik

słowny

Słowo

1. ‘wyraz’; 2. ‘wypowiadanie się ustne lub pisemne, mowa, język’; 3. ‘obietnica, przysięga, zobowiązanie, poręczenie’; 4. dawniej ‘czasownik’; stpol. również: 5. ‘przysłowie’ oraz 6. ‘litera’.

słód

Słuch

1. ‘zdolność słyszenia, zmysł słyszenia’; 2. ‘zdolność orientowania się w wysokości poszczególnych tonów melodii’; stpol.: 3. ‘słyszenie, posłyszenie’ oraz 4. ‘to, co się słyszy, głos, dźwięk’.

słuchać

1. ‘świadomie odbierać wrażenia dźwiękowe’; 2. ‘odbierać i rozumieć czyjąś wypowiedź’; 3. ‘być posłusznym komuś lub czemuś’; pochodzi od rzeczownika słuch

słuchiwać

forma wielokrotna -słuchiwać w czasownikach przedrostkowych: nasłuchiwać, podsłuchiwać, przesłuchiwać, wysłuchiwać

słych

(dziś w potocznym wyrażeniu ani widu, ani słychu)

słychać

słyszeć

od XIV w.; ogsłow. < psłow. *slyšati ‘odbierać wrażenia słuchowe, nie być głuchym, dowiadywać się o czymś ze słyszenia’; pochodzi od pie. *k’ leu-s- ‘słyszeć’

Smak

1. ‘zmysł pozwalający na rozpoznanie pewnych właściwości przyjmowanych pokarmów’; 2. ‘właściwość rzeczy, najczęściej jadalnych, działająca na ten zmysł’; 3. ‘przyjemność, którą ktoś znajduje w jedzeniu, piciu, czasem w paleniu papierosów’; 4. ‘upodobanie do czegoś’; 5. ‘poczucie piękna, harmonii i elegancji’; 6. ‘przyprawa do potrawy, napoju itp., nadająca im charakterystyczną właściwość’.

smakować

smęcić

pochodzi od psłow. czasownika przedrostkowego * sъ-mątiti ‘zmącić, zamącić, zmieszać’ (< psłow. *mątiti)

smętek

smucić

smutek

smutny

snąć

Sobota

‘szósty dzień tygodnia’.

sobótki

‘zwyczaje i obrzędy ludowe w noc letniego przesilenia’.

solanka

solić

1. ‘posypywać, przyprawiać coś solą kuchenną’; 2. ‘nacierać, przesypywać solą lub zalewać roztworem soli jakieś produkty w celu ich zakonserwowania’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *soliti ‘posypywać, przyprawiać, nasycać solą, czynić słonym’ – czasownik odrzeczownikowy od psłow. *solь ‘sól’

solniczka

sopel

1. ‘wydłużony, zwisający stożek zamarzniętej cieczy’; 2. ‘odmiana rzodkiewek białych, o wydłużonych korzeniach’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *sopъlь (*sopolь) ‘śluz z nosa, smark’ – rzeczownik odczasownikowy od psłow. *sopti ‘głośno oddychać, ciężko dyszeć, sapać’; w stpol. występował również w postaci sopl

Sól

1. ‘biała, sypka substancja o ostrym smaku, używana do przyprawiania lub konserwowania potraw’; 2. ‘skała krystaliczna, z której otrzymuje się tę substancję’; 3. ‘związek chemiczny powstający w reakcji kwasu z zasadą’.

Spać

1. ‘być pogrążonym we śnie’; 2. ‘pozostawać w zastoju, w ciszy’; 3. ‘istnieć w kimś potencjalnie’.

spadek

spadkobierca

spadziowy

spadź

spalić

czasownik przedrostkowy

sparzyć

czasownik przedrostkowy

spaść

spaw

spawacz

spawać

spawalnia

spawalniczy

spawalny

spawarka

spełnić

czasownik przedrostkowy

spęcznieć

spęd

spędzić

czasownik przedrostkowy

spękać

czasownik przedrostkowy

spętać