Renesansowa refleksja o człowieku.

Renesans (Odrodzenie) nie był nagłym wybuchem, był wynikiem wielu przemian i procesów społeczno- gospodarczych zachodzących w europie.charakterystycznym dla tej epoki jest rozwój języków narodowych, a wynalezienie druku w znacznym stopniu zwiększyło wpływ
literatury na świadomość ludzi. Występowały dwa nurty :humanizm i reformacja.
Humanizm kierował się hasłami: carpe diem- żyj chwilą a tagże przesłaniem "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce" .Reformacja dotyczyła przedewszystkim naprawy kościoła i zasad współżycia społecznego.
W epoce tej pojawili się geniusze tacy jak Leonardo Da Vinci, Michał Anioł,
Erazm z Roterdamu,a w Polsce Mikołaj Kopernik.
Jak i również twórcy literaccy: Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Andrzej Frycz-Modrzewski,
Piotr Skarga.

Renesans w Polsce charakteryzuje się stabilizacją w państwie, jej potęgi ekonomicznej i politycznej. Świat przectawiony jest piękny,doskonały, harmoniczny.Bóg przectawiony
jako dzieciątko Jezus.
Koncepcja życia to wykorzystywanie wszelkich szans które się nadażają. Język polski
traktowany jako literacki, następuje świadomość języka narodowego.Poeta to człowiek
uczony o szerokich zainteresowaniach znajacy swoją wartość i pragnący sławy.
Twórczość artystyczna naucza poprzez zabawę i pochwałę życia

W utworze Mikołaj Reja "Żywot człowieka poczciwego" autor pokazuje wzór ziemianina-szlachcica, którego nie powinno wyróżniać jedynie noszenie sygnetu lecz postępowanie. Którego głównymi zaletami powinny być cnota i poczciwość. Chwali cnoty ,a gani wady
szczególnie dążenie do bogactwa, pychę i pijaństwo.
Humanistyczne wartości w utworach Reja to radość człowieka, który
potrafi cieszyć się życiem, potrafi w życiu ziemskim czuć się
szczęśliwym. Pogodne przedstawienie świata, podkreślenie związku
człowieka z przyrodą. Opiewa uroki wsi.

W "Kazaniach sejmowych" Piotr Skarga. Ukazuje tu złe postępowanie ludzi: osłabienie pozycji króla, prawa niesprawiedliwe, naruszenie wiary chrześciańskiej. Przectawia to jako choroby które drążą od środka Rzeczpospolitą. Samego siebie ukazuje jako kaznodzieję-lekarza .przedstawia środki zaradcze w jaki sposób można z tymi chorobami walczyć.
Ojczyznę pokazuje w sposób alegoryczny, porównuje ją z matką która jest źródłem wszelkiej dobroci, dlatego należy się jej miłość i szacunek. W innym fragmencie przedstawił kraj jako tonący okręt, potępia ludzi którzy ratują swój dorobek, a nie patrzą na sytuację w państwie. Niejako przepowiada że jeżeli się nic nie zmieni to kraj się rozpadnie. O jego przenikliwość świadczy fakt że w niecałe dwieście lat później polska znika z map europy.

Jednak za największą postać literacką uważa się Jana Kochanowskiego człowieka
Wszechstronnie wykształconego, który uprawiał różnorodne gatunki poetyckie: fraszki, pieśni, treny.
Kochanowski poświęca swe utwory głównie postawie życiowej, filozofi,łączac elementy filozofów antycznych i jemu współczesnych.
Utwory literackie są odbiciem wewnętrznych przeżyć autora, jego spojrzeniem na świat. było to również zgodne z duchem epoki w której człowiek stał się obiektem zainteresowania. Taką postawę przyjoł w pieśniach, w których nie tylko chwali harmonie świata ale również daje rady dotyczące życia człowieka.
Kochanowski pojmował humanistyczny ideał szczęścia jako możliwość oddawania się ulubionym zajęciom, życzliwości wobec innych ludzi, możliwości osiągnięcia wewnętrznej harmonii .Powtarza że w życiu ludzkim najważniejsze są cnota i czyste sumienie. Poza ukazaniem własnego światopoglądu nie krył tagże swych uczuć ,często wyrażał podziw i uwielbienie dla ukochanej.
Zaduma nad sensem życia w fraszce "O żywocie ludzkim"

Fraszka "O żywocie ludzkim podejmuje problematykę filozoficzną, zastanawia się nad życiem, miejscem i rolą człowieka w otaczającym go świecie. Przedstawia człowieka jako morionetke w rękach przeznaczenia.

Fraszka "Do gór i lasów"jest to utwór autobiograficzny podmiot liryczny opisuje swe losy jak rownież przectawia swój model życia-renesansowego humanisty.życie ludzkie jest bezustannym poznawaniem świata,jest również przygodą pełną niewiadomych.Utwór zawiera mnóstwo optymizmu,a wyraża się deklaracją'A ja z tym trzymam,kto co w czas uchwyci'.Słowa te nawiązują do hasła "carpe diem"- chwytaj dzień.

"Pieśń o cnocie"poeta stara sie wpłynąć na ukształtowanie świadomości czytelnika,spowodować jego rozwój duchowy i moralny.Pieśń ta ma ton dydaktyczno-wychowawczy.Pielęgnowanie w sobie cnoty jest obowiązkiem każdego człowieka,a najwyższa cnotą jest służba ojczyźnie.

Gdy w roku 1578, Kochanowskiemu umiera córka,jako człowiek nie młody bo mający pięćdziesiąt lat jest ukształtowany światopoglądowo jak moglo by sie zdawać, lecz wobec zaistniałej sytuacji wszystko legło w gruzach.Wiedza i nagromadzone doświadczenie nie mają się mieć jwkiejkolwiek wartości i okazuja się całkowicie nieprzydatne wobec śmierci dziecka.Wynikiem tego kryzysu jest pojawienie się w literaturze 'Trenów'.