Gatunki - tragedia szekspirowska, tren, fraszka, pieść, nowela, sielanka, pojęcie tragizmu.

Renesans wskrzesił duszę antyku. Nic więc dziwnego, że gatunki uprawiane przez starożytnych stały się ulubionymi formami twórców humanistycznych.

TREN -gatunek, który "wydobył" Kochanowski z przeszłości antycznej. Tren był w starożytności popularnym utworem żałobnym, można powiedzieć "hołdującym ważnej osobistości" zmarłego. Na początku właśnie treny pisane były tylko osobom sławnym, potem rozpowszechniły się, stały się modne (rodziny zamawiały treny u poetów).Kochanowski opiewa zmarłe dziecko, co jest ogromnym nowatorstwem, a poza tym przedmiotem analiz czyni nie tyle zmarłą, co własne uczucia.

FRASZKA -drobny utwór poetycki, pisany wierszem, często o charakterze żartobliwym, oparty na dowcipnym pomyśle. Nazwa fraszka (żart, figiel, drobiazg) pochodzi z języka włoskiego(wprowadził ją Kochanowski, który w swoich fraszkach ustalił obowiązujący kanon stylistyczny tego gatunku), lecz rodowodu gatunku możemy upatrywać w starożytności. "Pradziadkiem" fraszki jest starożytny epigramat, natomiast jej "wnuki" to: utwory Kochanowskiego i Reja (renesans), późniejsze utwory Potockiego, Morsztyna(barok), Trembeckiego(oświecenie), a współcześnie Leca i Sztaudyngera. Dawniej fraszka operowała przede wszystkim dowcipem sytuacyjnym, miała często charakter zabawnej scenki opowiedzianej wierszem, współcześnie opiera się głównie na dowcipie językowym. Odmianą fraszek są figliki (np. Reja).Zawiera puentę

PIEŚŃ- gatunek wywodzący się z antyku, z pieśni Horacego. Pieśń nie ma żadnych wyznaczników gatunkowych. Jest gatunkiem bardzo starym, sięgającym literatury antyku, silnie związanym z muzyką, i początkowo wykonywanych wraz z nią. Utwór wierszowany, dłuższy, najczęściej z podziałem na regularne zwrotki. Jeśli w pieśni między zwrotkami powtarza się ten sam motyw, nazywamy go refrenem. Treści pieśni są raczej poważne.

NOWELA - utwór o zwartej akcji, jednowątkowy; centralny motyw, często umieszczony w tytule, pojawia się potem w każdej fazie fabuły. W noweli występuje mała ilość postaci oraz redukcja opisów, komentarzy, charakterystyk. Boccacio nazywa się wręcz twórcą nowożytnej nowelistyki (Dekameron - zbiór nowel); wzorem "Sokół"

SIELANKI - utwory wierszowane, epickie, opowiadające o życiu na wsi, mieszkańcach wsi, nastroju i przyrodzie wiejskiej. To także gatunek wywodzący się z antyku. W renesansie czołowym twórcą sielanek był Szymon Szymonowic, a założenie o prezentacji sielankowej wizji świata wspaniale spełnia też "Pieśń świętojańska o Sobótce" Kochanowskiego. Twórcą sielanki jako gatunku był Teokryt, gatunek ten uprawiał także Wergiliusz.

TRAGIZM - pojęcie z tragedii greckiej; jest to kategoria estetyczna, która pojawiła się w literaturze starożytnej, czyli jakość dzieła; wywołuje ją szczególny sposób konstrukcji losów bohaterów, uwikłanych w konflikcie wartości i konieczności - tak, że niezależnie od siły charakteru, szlachetnych intencji -bohater sprowadza na siebie klęskę lub śmierć, tragizm łączy się ze wzniosłością, patosem.