Strategia gospodarcza, polityka społeczna i walka z bezrobociem w UE

Strategia gospodarcza, polityka społeczna
i walka z bezrobociem w Unii Europejskiej.

1. POLITYKA GOSPODARCZA.

POLITYKA GOSPODARCZA to polityka oparta na artykułach 102 i 104C Traktatu o Ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej, według której Państw Członkowskich i Unii obejmują przyjęcie polityki gospodarczej opartej na:
? ścisłej koordynacji polityk gospodarczych Państw Członkowskich,
? rynku wewnętrznym,
? ustaleniu wspólnych celów,
? zasadzie otwartej gospodarki rynkowej z wolną konkurencją.

Działania te obejmują:
? jedną walutę - euro,
? określenie oraz prowadzenie jednolitej polityki pieniężnej i polityki wymiany walut ( których głównym celem jest utrzymanie stabilności cen ),
? wspieranie polityk gospodarczych w Unii, zgodnie z zasadą otwartej gospodarki rynkowej z wolną konkurencją.

Zadaniem polityki gospodarczej jest zapewnienie harmonijnego rozwoju gospodarczego w ramach rynku wewnętrznego, tj.:
- trwałego wzrostu gospodarczego,
- niskiego poziomu inflacji,
- wysokiego poziomu zatrudnienia i opieki społecznej,
- stabilności cen,
- stabilności równowagi płatniczej.

Celem nadrzędnym jest utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej. Unia Gospodarcza i Walutowa jest obszarem o wspólnej walucie, funkcjonującym w ramach wspólnego rynku Unii Europejskiej, gdzie obowiązują zasady swobodnego przepływu osób, towarów, usług oraz kapitału. Unia Gospodarcza i Walutowa (UGW) tworzy podstawy wzrostu gospodarczego i stabilności.
W ramach Unii Gospodarczej i Walutowej państwa członkowskie koordynują swoje polityki gospodarcze oraz opracowują założenia polityki gospodarczej państw członkowskich i Wspólnot.

Pierwszy etap UW

W oparciu o Raport Delorsa Rada Europejska zadecydowała w czerwcu 1989 r., że pierwszy etap realizacji unii gospodarczej i walutowej rozpocznie się w dniu 1 lipca 1990 r. Z dniem tym miały zostać zniesione niemal wszystkie ograniczenia w przepływie kapitału pomiędzy państwami członkowskimi.
W celu realizacji drugiego i trzeciego etapu należało zmienić Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (Traktat Rzymski) wprowadzając niezbędną strukturę instytucjonalną. W tym celu zwołano Międzyrządową Konferencję na temat UGW, która odbyła się w 1991 r. W wyniku negocjacji powstał Traktat o Unii Europejskiej, uzgodniony w grudniu 1991 r. i podpisany w Maastricht dnia 7 lutego 1992 r.

Drugi etap UGW, utworzenie Europejskiego Instytutu Walutowego oraz EBC

Powstanie Europejskiego Instytutu Walutowego (Instytutu) w dniu 1 stycznia 1994r. zapoczątkowało drugi etap UW. Tymczasowy charakter EIW odzwierciedlał stan integracji monetarnej we Wspólnocie. Instytut nie odpowiadał za prowadzenie polityki pieniężnej w Unii Europejskiej ? leżało to w gestii władz krajowych ? ani też nie miał uprawnień do przeprowadzania interwencji walutowych.
Dwa podstawowe zadania Instytutu stanowiło:
- zacieśnianie współpracy banków centralnych i koordynacji polityki pieniężnej,
- przeprowadzenie niezbędnych przygotowań do ustanowienia Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), prowadzenia jednolitej polityki pieniężnej i utworzenia wspólnej waluty na trzecim etapie.

Trzeci etap UGW i określenie nieodwołalnych kursów wymiany

W dniu 1 stycznia 1999 r., wraz z ustaleniem nieodwołalnych kursów wymiany walut jedenastu państw członkowskich, które przystąpiły do Unii Walutowej jako pierwsze, oraz z przekazaniem kompetencji w zakresie prowadzenia wspólnej polityki pieniężnej Europejskiemu Bankowi Centralnemu, rozpoczął się trzeci i ostatni etap UGW.

Trzy etapy dochodzenia do Unii Gospodarczej i Walutowej
Pierwszy etap
1 lipca 1990r. Drugi etap
1 stycznia 1994r. Trzeci etap
1 stycznia 1999r.
- Całkowita swoboda transakcji kapitałowych

- Zacieśnienie współpracy pomiędzy bankami
Centralnymi

- Swoboda stanowienia ECU (ang. European Currency Unit, poprzednik euro)

- Poprawa zbieżności gospodarczej - Utworzenie Europejskiego Instytutu Walutowego

- Zakaz kredytowania sektora publicznego przez bank centralny

- Zwiększenie koordynacji polityki pieniężnej


- Zwiększenie zbieżności gospodarczej

- Proces prowadzący do niezależności krajowych banków centralnych ma się zakończyć najpóźniej do dnia utworzenia Europejskiego Systemu
Banków Centralnych

- Prace przygotowawcze do trzeciego etapu - Nieodwołalnie ustalenie kursów wymiany walut narodowych na euro

- Wprowadzenie euro

- Prowadzenie wspólnej polityki pieniężnej przez Europejski System Banków Centralnych

- Wejście w życie wewnątrzunijnego mechanizmu kursowego

- Wejście w życie Paktu stabilności i Wzrostu


Korzyści wynikające z przystąpienia kraju (np. dla Polski) do Unii Gospodarczej i Walutowej to między innymi:

I) zapewnienie dużego zastrzyku środków finansowych dla gospodarki, tj.: dotacje dla rolników, dotacje na rzecz rozwoju edukacji i nauki itd..
II) jedna waluta eliminuje koszty transakcyjne (likwidacja waluty narodowej eliminuje i koszty, i dochody z tytułu różnic kursów walutowych)
III) prowadzenie wspólnej polityki pieniężnej przez Europejski Bak Centralny zmusza kraje członkowskie do prowadzenia bardziej odpowiedzialnej polityki fiskalnej,
IV) wprowadzenie wspólnej waluty podnosi wiarygodność inwestycyjną kraju ? jest on postrzegany jako element dużej gospodarczej wspólnoty,
V) udział kraju w dynamicznie rozwijającym się obszarze gospodarczym i walutowym

Argumenty przeciw przystąpieniu do Unii Gospodarczej i Walutowej:

I) utrata możliwości podejmowania decyzji za siebie - proces podejmowania decyzji zostaje przesunięty na elementy ponadnarodowe,
II) wprowadzenie wspólnej waluty oznacza likwidację narodowej władzy monetarnej ( w przypadku Polski jest to przekształcenie Narodowego Banku Polskiego w ośrodek wykonawczy Europejskiego Banku Centralnego ),
III) wprowadzenie euro i likwidacja waluty narodowej uzależnia gospodarkę od krajów Unii Europejskiej (uzgadnianie z Brukselą swych decyzji gospodarczych),
IV) podejmowanie decyzji w sprawie władzy w zakresie polityki pieniężnej i pieniądza z punktu widzenia Wspólnoty może rodzić konflikty między poszczególnymi krajami.

2. POLITYKA SPOŁECZNA UNII EUROPEJSKIEJ.

POLITYKA SPOŁECZNA ? zgodnie z Traktatem o Ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej, celem polityki społecznej jest:
? wspólne działanie na rzecz poprawy warunków życia i pracy mieszkańców państw członkowskich Unii Europejskiej,
? poprawa warunków zatrudnienia, pracy,
? prawa pracy,
? organizowanie szkoleń zawodowych,
? podnoszenia kwalifikacji zawodowych młodzieży,
? wymiana młodych pracowników i przyspieszenie ich integracji zawodowej,
? koordynowanie pomocy socjalnej,
? koordynowanie rynków ubezpieczeń społecznych,
? zagwarantowanie prawa do zrzeszania się pracowników i zbiorowych negocjacji między pracownikami i pracodawcami.

Fundusze Strukturalne UE

Fundusze Strukturalne są instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE. W ten sposób wpływa się na zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii. FS kierowane są do sektorów gospodarki i regionów charakteryzujących się opóźnieniem rozwojowym w stosunku do średniej unijnej.

W UE mamy do czynienia z dużymi dysproporcjami w zakresie poziomu rozwoju gospodarczego poszczególnych regionów. Regiony najsłabiej rozwinięte zlokalizowane są głównie w obrębie takich państw jak Grecja, Portugalia czy Hiszpania. FS mają pomóc władzom centralnym i regionalnym słabiej rozwiniętych obszarów w rozwiązaniu ich najważniejszych problemów gospodarczych i społecznych.

Istnieją cztery Fundusze Strukturalne:
- Europejski Fundusz Społeczny,
- Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej,
- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,
- Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa.

W polityce społecznej Unii Europejskiej największą rolę odgrywa Europejski Fundusz Społeczny.

Idea powołania instrumentu wspierania polityki socjalnej pojawiła się już na konferencji w Messynie w 1955 roku. Tam zadecydowano o konieczności stworzenia funduszu, który wspierałby mobilność pracowników w obrębie Wspólnoty, a także zapewniałby szkolenie i dokształcanie robotników. Europejski Fundusz Społeczny (EFS) został utworzony w 1957 roku na podstawie Traktatów Rzymskich.
Przez wiele lat EFS był pasywnym instrumentem wspierania polityki społecznej. Nie bez znaczenia było także to, że w początkowych latach istnienia Wspólnoty dominowały cele gospodarczej integracji, a polityka społeczna miała zostać samorozwiązana przez wspólny rynek ekonomiczny.
Znaczenie funduszu rosło powoli, a punktem zwrotnym był początek lat 70, kiedy na skutek światowego kryzysu paliwowego i gospodarczego pojawiła się poważa kwestia związana z bardzo szybkim wzrostem bezrobocia. Od tamtej pory systematycznie powiększano środki na interwencje EFS, rozszerzano jego możliwości i zadania, a także regionalne i sektorowe możliwości wspierania.
Przełomowym momentem w pracy funduszu była reforma z 1988 roku, która całkowicie zmieniła funkcjonowanie i zasady działania EFS, a także metody zarządzania i współpracy z funduszami strukturalnymi. Wprowadzono liczne zmiany, które miały być istotne dla przyszłego otwarcia Rynku Wewnętrznego UE.

Zadania Europejskiego Funduszu Społecznego

EFS finansuje pięć obszarów:

1) aktywne formy walki z bezrobociem,
2) przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu,
3) kształcenie ustawiczne,
4) doskonalenie kadr gospodarki i rozwój przedsiębiorczości,
5) aktywizację zawodową kobiet.

W trakcie reformy z 1988 roku ustalono zadania EFS, które są aktualne do dzisiaj i dotyczą następujących kwestii:

? zawodowe wcielanie na rynek pracy,
? ochrona pracowników przed długoterminowym bezrobociem,
? udzielanie pomocy młodzieży do 25 roku życia w celu zminimalizowania bezrobo-cia w tej grupie społecznej,
? kształcenie, dokształcanie, przeszkalanie, a także finansowanie praktyk, szkoleń wewnatrzzakładowych,
? poradnictwo i informacja zawodowa,
? kształcenie kadr, ekspertów i personelu dydaktycznego,
? wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, walka z dyskryminacją zawodową,
? badanie i studia nad rozwojem rynku pracy,
? zmiany strukturalne i dostosowywanie stanowisk pracy dla potrzeb niepełnospra-wnych,
? tworzenie nowych miejsc pracy,
? promowanie nowych technologii i badań naukowych,
? wspieranie dostosowania systemów edukacyjnych do potrzeb rynku pracy,
? pomoc techniczna i środki specjalne,
? wspieranie i stabilizacja zatrudnienia,
? rozbudowa i ulepszanie systemu powszechnego kształcenia,
? umacnianie potencjału i zasobów ludzkich,
? przystosowanie siły roboczej do zmian w systemie produkcji,
? wspieranie grup społecznie odrzuconych, bezdomnych, chorych psychicznie, uzale-żnionych, azylantów,
? wspieranie zatrudnionych w małych i średnich przedsiębiorstwach,
? wspieranie pośrednictwa pracy.

Europejski Fundusz Społeczny wspiera przede wszystkim bezrobotnych, ale nie tylko. Ogromne środki przeznaczane są na wspieranie pracowników zatrudnionych, którzy z różnych powodów są zagrożeni bezrobociem. EFS finansuje najróżniejsze projekty szkoleniowe i kształceniowe, które przyczyniają się do podnoszenia kwalifikacji pracowników i bezrobotnych i wpływają pośrednio lub bezpośrednio na zwiększanie ich szans na rynku pracy (np. systemy szkoleń zawodowych, doskonalenie nauczycieli i trenerów).
Ważną dziedziną wspierania są małe i średnie przedsiębiorstwa, które są motorem gospodarczym Europy. To one przede wszystkim tworzą miejsca pracy i to one przyczyniają się głównie do wysokiej wartości PKB. Stad też EFS wspiera przede wszystkim pracowników pracujących w firmach do 100 osób, a także finansuje liczne projekty przyczyniające się bezpośrednio do powstawania i zakładania nowych małych zakładów oraz innych inicjatyw gospodarczych.

Budżet Europejskiego Funduszu Społecznego wynosi na lata: 2000 - 2006 to około 60 mld ?, co stanowi około 30 procent środków przeznaczonych dla Funduszy Strukturalnych przez Unię Europejską na lata: 2000 - 2006 (jest to razem prawie 195 mld ?).

Na lata 2004-2006 na realizację zadań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego Polska ma do wykorzystania środki w wysokości 2,1 mld euro.

3. SPOSOBY WALKI Z BEZROBOCIEM.

Z uwagi na 13,5 milionów bezrobotnych mieszkających na terenie Unii Europejskiej, problem ten stanowi ważny element polityki socjalnej.
W celu stworzenia wspólnej polityki w dziedzinie zatrudnienia zwołano w Luksemburgu, w 1997 roku nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej poświecone walce z bezrobociem. W Traktacie Amsterdamskim z dnia 2 października 1997 znaleźć można rozdział (Tytuł VIII - art.125-130), który poświęcony został kwestii zatrudnienia i problemowi bezrobocia w UE.
Podczas obrad tych szczytów została rozwinięta i skonsolidowana wspólna strategia w dziedzinie zatrudnienia. Ustalono także, że walka z bezrobociem będzie realizowana w ramach czterech filarów:
? Filar 1: "Zdolność do uzyskania zatrudnienia" - odnosi się do bezrobocia długoterminowego, strukturalnego i bezrobocia wśród młodzieży
? Filar 2: "Przedsiębiorczość" - programy z tego filaru mają za cel pobudzenie przedsiębiorczości i tworzenie nowych miejsc pracy.
? Filar 3: "Zdolność adaptacyjna" ? ma na celu wypracowywanie mechanizmów przystosowawczych, zarówno po stronie pracowników jak i pracodawców, do stale zmieniających się potrzeb rynku pracy.
? Filar 4: "Równość szans" - oznacza równość traktowania mężczyzn i kobiet w dziedzinie:
- pracy: Dyrektywa w sprawie równej płacy kobiet i mężczyzn za równą pracę, Dyrektywa w sprawie ciężaru dowodu, w przypadkach dyskryminacji za względu na płeć,
- w zakresie ubezpieczeń społecznych : dyrektywa w sprawie stopniowego wprowadzania zasad równego traktowania kobiet i mężczyzn, w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, Dyrektywa nr 378 z dnia 24 lipca 1986 r. dotycząca wprowadzania zasady równości mężczyzn i kobiet w zawodowych systemach ubezpieczeń społecznych.
- zakresie dostępu do zatrudnienia, szkolenia zawodowego, awansu zawodowego i warunków pracy

W ramach każdego z tych filarów realizowane są różne projekty, których zadaniem jest walka z bezrobociem.
Istnieją także specjalne programy związane bezpośrednio z realizacją polityki zatrudnienia. Środki na ich wykonanie otrzymywane są przede wszystkim z funduszów strukturalnych - w szczególności z Europejskiego Funduszu Społecznego.


Bibliografia:

http://www.exporter.pl
http://www.badania-rynku.p
http://www.funduszestrukturalne.gov.p
http://www.ukie.gov.pl
http://www.ppr.pl/artykul.php?id=2019
http://www.naszawitryna.pl/europa_536.html
http://www.awil.pl/?s=73#naz5