Tkanki zwierzęce

Tkanka - zespół komórek oraz substancji międzykomórkowej o podobnej budowie, pełniące okreslone funkcje.

Tkanka Nabłonkowa
Jest to tkanka najpierwotniejsza (w ewolucji pojawiła się jako pierwsza)
Zbudowana jest z komórek ściśle do siebie przylegających, posiada malo lub wcale substancji międzykomórkowej.

Podział ze względu na funkcje
* nabłonek okrywający - chroni przed czynnikami zewnętrznymi (np. okrywa jelita)
* nabłonek wchłaniający - przenikaja przez niego różne substancje (np. światło jelit)
* nabłonek gruczołowy - produkuje różne substancje (np. nabłonek wyscielajacy watrobe, trzustke)
* nabłonek zmysłowy - odbiera bodzce ze srodowiska (w błonie wechowej nosa)

Podział ze względu na budowę
* nabłonki jednowarstwowe (zbudowane z 1 warstwy komórek)
-płaski - zbudowany z 1 warstwy spłaszczonych komórek (śródbłonek), najcienszy nabłonek w oraniźmie, wystepuje w pecherzykach płucnych, wysciela naczyna krwionosne
-sześcienny (kostkowy) występuje w przewodach gruczołowych (krańce), gonadach
-walcowaty - jadro może znajdowac sie w centrum lub u podstawy, komórki zakonczone rzeskami tworza nablonek migawkowy, występuje w przewodzie pokarmowym, jajnikach
- wieloszeregowy (wielorzędowy) - rzad komorek o roznych wysokosciach, wystepuje w drogach oddechowych
* nabłonki wielowarstwowe - zbudowane z wielu warstw komorek, o podziale decyduje ostatnia warstwa
-płaski (ostatnia warstwa komorek spłaszczona) dzieli sie na
^ rogowaciejacy - zbudowany z martwych komorek ktore sie łuszcza (naskórek)
^ nierogowaciejacy - zbudowany z zywych komorek (jama ustna, przełyk, pochwa)
- sześcienny - wystepuje w przewodach przeprowadzajacych niektorych gruczołów np. potowych
- przejsciowy - ostatnia warstwa moze przybierac rozne kształty, przewody odprowadzajace mocz
* gruczoły - zespoł komorek majacy zdolnosc do produkcji roznych substancji, zw wzgledu gdzie zostaje ona odprowadzona wyozniamy gruczły:
- egzokrynowe - produkowana substancje - sekret - wydzielaja poza organizm przez przewody odprowadzajace
- endokrynowe - substancja - inkret (hormon) wydzielana jest bezposrednio do krwi

Budowa
- cewkowe
- pęcherzykowe
- cewkowo-pecherzykowe

Typy wydzielania gruczołowego
- merokrynowe (czasteczkowe) wydzielanie substancji polega na dyfuzji czasteczek
- apokrynowe (szczytowe) szczytowa czesc komorki odrywa sie a substancja moze sie wydostac
- holokrynowe - (całkowite) gdy komorka jest pelna substancji rozpada sie i wydzielina wydostaje sie na zewnatrz

TKANKA ŁĄCZNA
Jest to najbardziej zróżnicowana tkanka pod wzgledem budowy i funkcji. Posiada duzo substancji miedzykomorkowej ktora zbudowana jest z substancji podstawowej - moze miec postac galaretowatego sluzu badz byc zmineralizowana, w niej znajduja sie elementy wlokniste - wlokna bialkowe:
- włókna kolagenowe- zbudowane z kolagenu sa odporne na zerwania
- włókna sprezyste - zbudowane z elastyny, maja zdolnosc do odksztalcen
- włokna retikulinowe - bardzo delikatne

Tkanka łączna właściwa - jest to tkanka naszego srodowiska wewnetrznego, bierze udzial w metabolizmie, ma zdolnosc do regeneracji
- wiodka - ma wlokna retikulinowe, wystepuje w trzustce, plucach, sliniankach, watrobie
- zbita - ma wlokna kolagenowe
^ jesli ulozone sa regularnie sa odporne na zerwania - sciegna, torebki stawowe
^ jesli nieregularnie to maja zdolnosc do odkształcen - skora wlasciwa
- siateczkowata - ma wlokna retikulinowe, wezły chlonne, grasica, sledziona
- zarodkowa - buduje cialo zarodka, nie ma włokien, posiada komorki totipotencjalne
- tłuszczowa - nie ma wlokien, gromadzi tłuszcz, dzieli sie na:
^ zółta - tłuszcz gromadzony w postaci jednej kropli (wiekszosc zwierzat)
^ brunatna - tluszcz gromadzony w postaci wielu kropel - szczur, zwierzeta zapadajace w sen zimowy

Tkanka łaczna oporowa

Chrzastka - starsza ewolucyjnie, buduje szkielet ( u ryb chrzestnoszkieletowych stanowi caly szkie;et u wyzszych kregowcow jego nieznaczna czesc) jest bierna metabollicznie (nieunerwiona i nieukrwiona)
zbudowana jest z komorej chrzestnych chondrocytow, ktore sa pogupowane po kilka komorek tworzac chondron.
jej substancja miedzykomorkowa jest chondryna w ktorej znajduja sie włokna białkowe
Dzielimy ją na tkanke oporowa chrzęstna:
- szklista - zbudowana z wlokien kolagenowych, ma sporo substancji miedzykomorkowej, odporna na zerwania, buduje szkielet - pokrywa niektore kosci, stanowi krancowa czesc zeber
- sprezysta - zbudowana z wlokien sprezystych, ma zdolnosc do odksztalcen - małżowina uszna, przegroda nostowa, krtan
- włoknista - z wlokien kolagenowych, ma malo substancji miedzykomorkowej, jest najbardziej odporna na zerwania - tarczki miedzykomorkowe, miejsce przyczepu sciegien do kosci

Kość - buduje szkielet, jest aktywna metabolicznie (ukrwiona i unerwiona)
Zbudowana jest z wlasciwych komorek kostnyck - osteocytow
osteoblastow - komorek z ktorych powstaja osteacyty
osteokastow - komorki ktore uaktywniaja sie podczas zlamania, maja zdolnosc do modelowania ko0sci
Ich substancja miedzykomorkowa to osseina (zbudowana z soli wapnia i fosforu - z wiekiem jest ich mniej) w niej znajduja sie elementy wlokniste - wlokna osseinowe zbudowane z kolagenu
Wyrózniamy tkanke laczna oporowa kostna
- zbita - wystepuje w trzonach kosci dlugich, zbudowana jest z blaszek kostnych czyli regularnie ulozonych wlokien osseinowych. Sa ulozone koncentrycznie wokoł kanalu Haversa gdzie znajduja sie nerwy i naczynia krwionosne
- gabczasta - wystepuje w nasadach kosci, zbudowana jest z beleczek kostnych czyli blaszek kostnych ciasno owinietych wokoł siebie), miedzy beleczkami sa jamy szpikowe a w nich szpik kostny.

Tkanka łaczna płynna
Krew
funkcje krwi:
- transport substancji odzywczych i zbednych produktow metabolizmu
- funkcje imunologiczne
- transport gazow oddechowych
- funkcje imunologiczne
- transport hormonow

Substancja miedykomorkowa stanowi 55% krwi, jest nia Osocze krwi. W 90% składa sie z wody, pozostale 10 % to tłuszcze, cukry i głównie białka osocza krwi:
- albuminy, globuliny - funkcje odpornosciowe
- fibrykogen - krzepniecie krwi
Elementy morfotyczne stanowia 45% i sa to:
- erytrocyty - czerwone krwinki, 4,5 - 5,5 mln/mm3, transportuja gazy oddechowe, do czego przystosowaniem jest brak jadra komorkowego (nie pobieraja tlenu dla siebie) i posiadanie hemoglobiny - barwnika oddechowego, majacego zdolnosc do czasowego wiazania tlenu, maja ksztalt dwuwkleslych dyskow, powstaja w szpiku kostnym lub z erytroblastow, zyja 100-120 dni po czy ulegaja hemolizie (rozkładowi) w sledzionie, watrobie
- leukocyty - biale krwinki, 6-8 tys/mm3, bezbarwne, jadrzaste, pelnia funkcje imunologiczne ( wytwarzaja przeciwciala ktore niszcza i rozkladaja drobnoustroje) maja zdolnosc do fagocytozy (pochlaniania) i diapedezy (opuszczanie naczyn krwionosnych) dziela sie na
^ granulocyty (w cytoplazmie maja ziarnistosci)
- neutrofile (obojetnochlonne)
- eozynofile ( kwasochłonne)
- bazofile (zasadochlonne)
^ agranulocyty - brak ziarnistosci w cytoplaźmie
- limfocyty T
- limfocyty B
- monocyty
- trombocyty - płytki krwi, 200 - 400 tys/mm3, powstaja w szpiku kostnych przez oderwanie sie od megakariocytu, biara udzial w krzepnieciu krwi - hemostazie

Limfa (chłonka)
pośredniczy miedzy krwia a tkanka oraz pelni funkcje imunoloficzne
substancja miedzykomorkowa jest osocze limfy, a elementami morfotycznymi sa leukocyty

Tkanka mięśniowa
skurcza i rozkurcza komorki, umozliwia ruch, umozliwia prace narzadow wewnetrznych oraz buduje miesien serca.
Przystosowaniem do pełnionej funkcji są:
- włokna białkowe w komorkach - aktyna i miozyna
- komorki maja postac wlokien

Podział:
^ gładka - 15-200 mikrometrow, włokna sa wrzecionowate, ostro zakonczone, komorka posiada 1 jadro ulozone centralnie, szybkosc skurczy jest mala, sa one wykonywane niezaleznie od woli, wystepuje w przewodach (krwionosny, moczowy, płciowy itd)
^ poprzecznie prążkowania szkieletowa - 5-12 cm komorki wydluzona, tepo zakonczone, cylindryczne, komorka posiada wiele jader ulozonych peryferycznie, skurcze sa bardzo szybkie, zalezne od woli, wystepuje w miesniach szkieletowych
^ poprzecznie prazkowana serca - 4-5 cm, ksztalt komorki wydluzony, tepo zakonczone, cylindryczne, rozgalezione, komorka ma 1 jadro ulozone centralnie, szybkosc skurczy posrednia, niezalezna od woli, buduje miesien serca
*prozkowanie porzeczne - aktyna i miozyna ulozone sa naprzemiennie i roznie zalamuja swiatlo
- paseczki izotropowe - jasniejsze, pojedynczo zalamuja swiatło
- paseczki anizotropowe - ciemniejsze, podwojnie zalamuja swiatlo

Tkanka nerwowa
Odbiera, przekazuje i reaguje na bodzce oraz kordynuje prace narzadow wewnetrznych
Podstawowa jednostka budujaca tkanke nerwowa jest neutron. Posiada on liczne wypustki cytoplazmatyczne:
- dendryty (odbieraja impulsy dokomorkowo, jjest ich wiele, sa krotkie)
- akson ( prekazuja impulsy odkomorkowo, jest jeden, jest dlugi)
Rodzaje neutronow
- czuciowe - przekazuja impulsy od receptora do osrodkowego ukladu nerwowego
- przejsciowe
- ruchowe - przekazuja impulsu od osrodkowego ukladu nerwowego do efektora
Neutrony nie sa połaczone bezposrednio, luki miedzy nimi to synapsy

Tkanka glejowa wystepuje z tkanka nerwowa. Odżywia i chroni komorki nerwowe oraz wypelnia puste przestrzenie miedzy neutronami.