Wielka Rewolucja Francuska

Rewolucja wywołana kryzysem społeczno-gospodarczym i politycznym. Nieurodzaj i związana z tym drożyzna, uderzający w rodzinną gospodarkę układ handlowy z Anglią spowodowały wzrost niezadowolenia stanu trzeciego krytykującego przywileje duchowieństwa i szlachty, próżniacze życie dworu i rosnący ucisk podatkowy. Idee oświecenia mobilizowały do walki z absolutyzmem i ustrojem feudalnym. Stanowi trzeciemu przewodziła dążąca do zdobycia władzy burżuazja, która miała poparcie drobnomieszczaństwa i chłopstwa. Niezadowolenie stanu trzeciego pogłębiały nieudolne rządy Ludwika XV, który nie potrafił uporać się z trudnościami finansowymi. Zwołane 5 maja 1789r. Stany Generalne na wniosek E.J. Sieyesa przekształciły się w Zgromadzenie Narodowe (konstytuanta). Zdobycie przez lud Paryża 14 lipca 1789r, znienawidzonego powszechnie więzienia Bastylii uważa się za początek rewolucji francuskiej. Pod wpływem masowych rozruchów na wsi w nocy z 4 na 5 sierpnia 1789 Zgromadzenie Narodowe zniosło przywileje stanowe. 26 sierpnia ogłosiło Deklarację praw człowieka i obywatela. W 1791 r. uchwaliło konstytucję, która weszła w życie. 14 września, w 1792 roku Francja wypowiedziała wojnę Austrii, która uzyskała pomoc Prus. Po przełomowym ataku ludu paryskiego na Tuileries 10 sierpnia 1792 postanowiono, że o ustroju Francji zadecyduje wybrany (we wrześniu) na podstawie powszechnego prawa wyborczego Konwent Narodowy (Konwencja). W Konwencie coraz większą rolę odgrywali jakobini. Pod wrażeniem niepowodzeń wojennych oskarżeń króla o zdradę, Konwent Narodowy ogłosił 22 września 1792r. Francję republiką,
Ludwika XVI skazano na śmierć. Wyrok wykonano 21 stycznia 1793 (jesienią stracono również jego żonę Marię Antoninę) W 1793 ogłosili nową demokratyczną konstytucję gwarantującą wszystkim Francuzom, którzy ukończyli 21 lat bierne i czynne prawo wyborcze (jednak nie wesła ona w życie) Wprowadzono ceny maksymalne na żywność. Chłopi mogli kupić ziemię skonfiskowaną duchowieństwu i szlachcie-emigrantom. Zorganizowano armię, która zaczęła odnosić sukcesy, wyparto wojska koalicji za Ren. Jakobini zwalczani przez monarchistów wprowadzili terror. W Paryżu powołano Trybunał Rewolucyjny. Terrorem Jakobini spacyfikowali kraj, stłumili opozycję, ale Maximilian de Robespierre zaczął wówczas likwidować przeciwników osobistych (m.in. Georges?a Danton?a) tracąc poparcie ludu, a sterowanie gospodarką przez państwo wywołało niezadowolenie burżuazji. Przeprowadzony 27 lipca 1794 r. zamach stanu obalił dyktaturę jakobinów. W latach 1795-99 we Francji rządził dyrektoria. Zamach stanu, Napoleona Bonaparte uważa się za najczęściej za koniec rewolucji francuskiej, choć niektórzy historycy za datę kończącą ją uważają rok 1815.