Ogólna budowa komórki człowieka
Błona komórkowa, cytoplazma, siateczka śródplazmatyczna, aparat golgiego, lizosomy, mitochondria, jądro komórkowe
Budowa i funkcje
Komórka składa się z:
- błony komórkowej ( zbudowana jest z fosfolipidów i białek, otacza cała komórkę, stanowiąc granice między nią a jej otoczeniem. Przez błonę komórkową transportowane są różne substancje zarówno z zewnątrz jak i do wewnątrz komórki. Błona komórkowa pełni funkcję: oddzielającą, transportową i informacyjną.)
- cytoplazma (tworzy środowisko dla większości reakcji biochemicznych, dostarcza do nich substratów, zawiera enzymy)
- siateczka śródplazmatyczna (trójwymiarowy system kanalików, złożony z pęcherzyków, dzielą cytoplazmę na poszczególne obszary. Składa się z siateczki szorstkiej (uczestniczy w syntezie białek, posiada rybosomy) i siateczki gładkiej (uczestniczy w syntezie białek, nie ma rybosomów)
- aparat golgiego ( organelle odpowiedzialne za przebudowe pakowanie i przekazywanie zgęszczonych substancji czasem poza komórkę)
- lizosomy (kuliste pęcherzyki, zawierają enzymy trawienne)
- mitochondria ( centra energetyczne komórki, ilość mitochondriów jest zmienna i zależy od zapotrzebowania energii, ma cylindryczny kształt. Mitochondria są organellami samoreplikującymi się, czyli namnażającymi się. Głównymi składnikami budującymi mitochondria są białka, lipidy mogą wystąpić małe ilości RNA. W mitochondrium zachodzą główne etapy oddychania tlenowego (C6H12O6 + 6O2 = 6CO2 + 6H2O + energia (ATP),
- jądro komórkowe (najważniejsze funkcje – główny nośnik DNA; budowa: chromatyna (w czasie podziału komórki powstają chromosomy), podwójna otoczka jądrowa, pary jądrowe, sok jądrowy(kariolimfa), jąderko)
Przebieg i znaczenie mitozy.
Mitoza jest podziałem charakterystycznym dla komórek somatycznych, tzn. komórek budujących ciało danego organizmu. Polega na podziale komórki macierzystej na dwie komórki potomne o identycznej (pod względem jakości i ilości) informacji genetycznej względem komórki macierzystej. Przed podziałem komórki zachodzi replikacja czyli podwojenie DNA .
Znaczenie biologiczne mitozy:
Podział komórkowy, w którym powstają komórki identyczne pod względem informacji genetycznej może być wykorzystany:
w procesie rozmnażania bezpłciowego wegetatywnego, np. podział komórki pierwotniaków
w fazie wzrostu organizmu, kiedy to w szybkim tempie przybywa nowych komórek
w procesie regeneracji, gdy organizm uzupełnia ubytki po zniszczonych komórkach komórkami nowymi.
Przebieg i znaczenie mejozy.
Mejoza to proces podziału komórki występujący u organizmów rozmnażających się płciowo. Polega na takich podziałach jądra komórki diploidalnej, że w rezultacie powstają 4 komórki haploidalne. Pierwszy podział mejotyczny nazywany jest podziałem redukcyjnym, a drugi zaś podziałem ekwatorialnym. Skrótowo piszemy: mejoza I i mejoza II.
Znaczenie mejozy zapewnia stałą liczbę chromosomów w kolejnych pokoleniach organizmów, które rozmnażają się płciowo. Choć jej miejsce w cyklach życiowych różnych grup organizmów jest odmienne, zapobiega podwajaniu informacji genetycznej w czasie łączenia komórek biorących udział w procesie płciowym.
Co to jest tkanka i komórka?
Tkanka - zespół komórek o podobnej budowie , pełniących w organizmie określone funkcje.
Komórka - jest podstawowym elementem budującym organizm człowieka. Najmniejsza strukturalna i funkcjonalna jednostka organizmów żywych. Jest zdolna do przeprowadzania wszystkich podstawowych procesów życiowych (takich jak przemiana materii, wzrost i rozmnażanie).
Rodzaje i funkcje tkanki nabłonkowej:
Nabłonek okrywający - okrywa leżące pod nią tkanki , stanowi zewnętrzną część skóry pokrywającej ciało człowieka,
Nabłonek wyściełający - wyścieła różne narządy wewnętrzne np. przełyk , tchawicę, macicę, nasieniowody, moczowody, naczynia krwionośne
Nabłonek gruczołowy - narząd wydzielający określone substancje. Zbudowane są z niej np. gruczoły potowe, rozmieszczone prawie w całej skórze , gruczoły mlekowe kobiet
Aby dobrze chronić jej komórki tworzą ciągłą , nieprzerwaną warstwę, mają regularne kształty i ściśle do siebie przylegają.
Rodzaje i funkcje tkanki łącznej:
Tkanka łączna obejmuje wiele grup tkanek, których wspólną cechą jest wytwarzanie przez ich komórki substancji międzykomórkowej.
Tkanka chrzęstna– charakteryzuje się obecnością włókien kolagenowych ułożonych w równolegle przebiegające pęczki. Występuje w miejscach połączeń ścięgien i wiązadeł z kośćmi. Nie unerwiona i nie ukrwiona; u ryb chrzęstnoszkieletowych tworzy cały szkielet; u ssaków tworzy chrząstki: uszną i nosową, dyski między kręgami, buduje powierzchnie stawów i wszelkie chrzęstne wstawki między kośćmi.
Tkanka kostna - charakteryzuje się obecnością włókien kolagenowych przesyconych solami mineralnymi. Występuje na nasadach kości długich i wewnątrz kości płaskich.
Buduje szkielet czworonogów i ryb kostnoszkieletowych; jej substancja międzykomórkowa jest stała.
Budowa i funkcje krwi
Krew składa się z osocza płynnego i krwinek: erytrocytów( krwinki czerwone), leukocytów(krwinki białe), trombocytów(płytki krwi).
Do najważniejszych funkcji krwi należy dostarczanie tlenu i składników odżywczych do komórek a także walka z zarazkami.
Rodzaje i funkcje tkanki mięśniowej.
Cechą charakterystyczną tkanki mięśniowej jest zdolność do skurczu. Wyróżniamy trzy rodzaje tkanek mięśniowych: mięśnie gładkie, mięśnie prążkowane szkieletowe i mięsień prążkowany szkieletowy.
Mięśnie gładkie - tworzą ściany narządów wewnętrznych np. żołądka. Są zbudowane z wydłużonych komórek zawierających włókienka kurczliwe . Skurcze mięśni gładkich są powolne, lecz mogą być długotrwałe.
Mięśnie prążkowane szkieletowe - występują przy szkielecie. Dzięki nim wykonujemy ruchy , chodzimy, biegamy, pływamy.
Mięsień sercowy - kurczy się szybko i silnie, nie meczy się, a wypoczywa w trakcie krótkich przerw między kolejnymi skurczami. Jest podobnie zbudowany jak mięśnie szkieletowe. Odpowiedzialny jest za pracę serca.
Budowa i funkcje tkanki nerwowej.
Tkanka nerwowa jest wyspecjalizowana w przekazywaniu informacji. Komórki budujące tkankę nerwową to neurony. Neuron składa się z pękatego ciała komórki zaopatrzonego w liczne wypustki.
Wewnątrz ciała komórki znajduje się jądro komórkowe.
Budowa neuronu jest ściśle związana z jego funkcją - przekazywaniem informacji.
Co to jest metabolizm. Kierunki metabolizmu.
Metabolizm – całokształt reakcji chemicznych i związanych z nimi przemian energii zachodzących w żywych komórkach, stanowiący podstawę wszelkich zjawisk biologicznych. Procesy te pozwalają komórce na wzrost i rozmnażania, zarządzanie swoją strukturą wewnętrzną oraz odpowiadanie na bodźce zewnętrzne.
Kierunki metabolizmu:
Anabolizm -stanowią reakcje syntezy złożonych związków organicznych z prostych związków. Reakcje te są endoergiczne, co znaczy, że do ich zajścia niezbędne jest dostarczenie energii. Dzięki temu powstające w trakcie procesu chemicznego produkty reakcji osiągają wyższy poziom energetyczny niż wykorzystane w nim substraty. Dostarczona energia kumulowana jest w nowo powstających wiązaniach chemicznych. Reakcjami anabolicznymi są: biosynteza białek, węglowodanów, tłuszczów itd.
Katabolizm - stanowią egzoergiczne, czyli prowadzące do uwalniania energii, reakcje rozkładu bardziej złożonych związków organicznych do prostej postaci. Powstające produkty mają niższy poziom energetyczny niż zużywane substraty, dochodzi więc do degradacji energetycznej. Wyzwalana w trakcie rozrywania wysokoenergetycznych wiązań energia gromadzona jest w uniwersalnych przenośnikach energii, takich jak ATP. Przykładem procesu katabolicznego jest oddychanie wewnątrzkomórkowe, czy trawienie.
Budowa i funkcje ATP
ATP - adenozynotrójfosforan – związek chemiczny magazynujący energię w specjalnych wiązaniach, tzw. wysokoenergetycznych.
- ATP pod względem chemicznym jest zmodyfikowanym nukleotydem zbudowanym z zasady azotowej – adeniny, cukru – rybozy (tworzą one adenozynę) oraz z trzech reszt fosforanowych. Między resztami fosforanowymi występują dwa wysokoenergetyczne wiązania bezwodnikowe, których zerwanie powoduje uwolnienie określonych porcji energii. ATP w procesie rozpadu – hydrolizy – odłącza jedną resztę fosforanową i przekształca się w ADP
ATP natomiast bierze udział w regulacji ciśnienia krwi oddziałując na receptory P2OOO oraz P2Ysa. Efekt działania adenozynotrójfosforanu zależny jest od umiejscowienia tych receptorów. Głównymi mechanizmami uwalniania e -puryn jest egzocytoza oraz transport przez transbłonowe transportery i białka transportujące.
