Omów na wybranych przykładach na czym polega oświeceniowy dydaktyzm.

Oświecenie to epoka wskazująca na to, że jej celem był dydaktyzm—pouczenie. Cała epoka literacka przełomu XVII i XIX wieku postawiła sobie za najważniejszy cel uczyć, bawić i wzruszać. Dlatego większość utworów z tamtych czasów tak wiele przedstawia problemów, które ukazują jak żyć nie tylko wtedy, ale także i dzisiaj

Polskim autorem, którego bajki przetrwały próbę czasu jest z pewnością książę poetów polskich—Ignacy Krasicki. Napisał on wiele utworów literackich, ale bajki są jednymi z bardziej znanych.

Jednym z takich utworów był z pewnością utwór pt. „Szczur i kot”. Ta krótka bajka uczy nas—ludzi XX wieku tak wiele. Jej nauka jest nadal aktualna. Ukazuje, że przechwałki mogą nam zaszkodzić.

Kolejną bajką jest „Ptaszek w klatce”, która uczy nas, że nikt nie będzie żałował tego, czego nie zna i nie doświadczył. Ukazany jest tam problem wolności i bogactw. Autor przedstawia bezsensowność cieszenia się z dóbr materialnych w niewoli, ponieważ nic one nie przynoszą, a chwali niewygodę na wolności jako dobro ważniejsze od czegokolwiek.

Nasz narodowy bajkopisarz—Krasicki—uczy nas w nich rozsądku, umiaru i ukazuje nam wady, których sami nie dostrzeglibyśmy pewnością. Dlatego utwory te, w których brak jest pouczeń były tak cenione i lubiane, a ich pamięć przetrwała próbę czasu.

Kolejnym gatunkiem, który bardzo często stosowano w dobie reform i Konstytucji 3 maja była satyra. Również i on przetrwał w naszej pamięci z tamtych czasów w dziełach Ignacego Krasickiego. Napisał on wtedy dwa dość głośne i kontrowersyjne utwory: “Do króla” i “Pijaństwo”. W pierwszym opisał niezadowolenie szlachty z króla. Postawione tam zarzuty były abstrakcyjne. Szlachcicowi nie podoba się wiek i sposób wyboru króla. Obwinia go o złą politykę kulturalną. Cały utwór jest przepełniony środkami stylistycznym, które powodują ostatecznie, że zarzuty postawione królowi zmieniają swojego adresata i kierują się w stronę zacofanej i źle wykształconej szlachcie.

Tak właśnie Krasicki uczy nas obiektywnego spojrzenia na swój temat, a dopiero późniejszej krytyki innych, aby przypadkiem zarzuty skierowane do kogoś nie wróciły do adresata jak bumerang, a nasze przekonania nie ukazały naszej niewiedzy i tupetu.

Satyra “Pijaństwo” jest także utworem bardzo nasycony środkami dydaktycznymi. W utworze tym sam pijak przedstawia problemy picia alkoholu. Człowiek ten ukazuje powody, dla których można sięgnąć po kieliszki i sposoby ich wynajdowania. Przedstawia również powód poprawin i leczniczego działania wina. Wszystkie te powody są abstrakcyjne i naciągane, a ich skutkiem jest zawsze to samo, czyli stan wskazujący na spożycie napoju wyskokowego w nadmiernych ilościach.

Satyra jako utwór ośmieszający ludzkie zachowania i cechy w dobie rozkwitu sztuki polskiej miał charakter humorystyczny, ale z pewnością także i dydaktyczny.

W Monachomachii Krasicki przedstawił dwa zakony żebrzące, których klasztory znajdowały się w jednym mieście. Mimo, że podał nazwy zakonów, którymi byli dominikanie i karmelitanie, to i tak czytelnik mógł się tylko domyślać, gdzie rozgrywa się akcja utworu. Zakony te pokłóciły się o rzekomą kradzież zapasów z klasztoru dominikanów. Tutaj pojawiła się kolejna sprzeczność. Zakon żebrzący posiadał duże zapasy nie tylko żywności, ale także i napojów alkoholowych. Zakonnicy o tak bezsensowny powód zaczęli walczyć. Spór ten nie polegał jednak na wymianie słów, czego czytelnik mógłby się spodziewać od zakonników, a doprowadził do regularnej wojny na wszystko, co było pod ręką. Utwór ten opisuje, jak to było wymagane w eposie, stylem podniosłym i opisuje on błahą sytuację. Właśnie w taki sposób Krasicki ukazuje wady zakonników. W ten sposób uczy nas tak wiele.

Najważniejszym przesłaniem tego utworu jest z pewnością bezsens wojny dla błahych powodów. Właśnie całe dzieło literackie opisuje do czego może doprowadzić sprzeczka, jeśli ludzie nie wiedzą co robią i są nieodpowiedzialni. Ta nauka jest, była i chyba jak prawie żadna inna, będzie aktualna i uniwersalna na całym świecie. Przecież wojna budzi w ludziach tak negatywne uczucia i nastroje, a mimo to cały czas ludzie toczą między sobą bezustanną wojnę. Występują w nich jedynie zawieszenia broni, a nie długotrwałe pokoje.